AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME - Deneme Sınavı - 12

Birkaç Q Kodu Örneği •  QRZ Beni kim çağırıyor? Seni..... çağırıyor. • QSB Sinyalim zayıflıyor mu? (Fading). Sinyaliniz zayıflıyor.(Fading’e maruz kalıyor.) • QSK Sinyallerin arasından beni duyabiliyor musunuz? Sinyallerin arasından seni duyabiliyorum. • QSL Alındıyı teyit eder misiniz? Alındıyı teyit ediyorum/edeceğim. • QTH Mevkin neresi? Mevkim.......’dır. • QTR Doğru saat kaçtır? Saat..:..dır. • QRX Meşgülmüsün? Meşgulüm.

GÖKTÜRK-2 Uydusu 18 Aralık 2012 tarihinde Çin’in Jiuquan Fırlatma Üssü’nden başarılı bir şekilde yörüngesine gönderilmiştir.

Orta ve yüksek çözünürlüklü (RASAT, Landsat, Sentinel 2 gibi 7,5 – 15 metre çözünürlüklü uydu görüntüleri) veriler kullanılarak bölge seviyesi, çok yüksek çözünürlüklü (WorldView, QuickBird, Ikonos, Pleiades gibi 30 – 50 santimetre çözünürlüklü uydu görüntüleri) veriler kullanılarak bina/ nesne seviyesinde hasar analizleri yapılabilmektedir.

Hasar ve etki alanı analizinde kullanılması uygun olabilecek uydu verileri optik uydulardan (LANDSAT, Sentinel 2 ve diğer ticari uydular) ya da SAR algılayıcılı uydulardan (başta Sentinel 1) elde edilebilir.

Uzaktan algılama veri ve analiz yöntemleriyle deprem, sel, heyelan, orman yangını gibi afetlerin yanı sıra ülkemizde hiç ya da sıklıkla görülmese de başka afet ve acil durum olayları incelenebilmekte karar vericilere ve kamuoyuna afet öncesi ya da sonrası çeşitli bilgiler üretilebilmektedir.

Afetleri meydana gelme şekillerine göre ikiye ayırmak mümkündür:

Doğal afetler

İnsan kaynaklı afetler

Afetleri ayni zamanda yıkıcı afetler ve yıkıcı özelliği olmayan afetler olarak sınıflandırma yapmak mümkündür:

Deprem

Heyelan

Sel

Şiddetli fırtına

Tsunami

Savaş

Yangın

Endüstriyel kazalar

gibi afetlerin büyüklüğüne göre yıkıcı etkileri oldu- ğu açıktır. Buna karşılık:

1. Kuraklık
2. Kıtlık
3. Böcek istilası
4. Göç
5. Biyolojik kazalar

gibi afetler doğrudan yıkıma sebep olmaz, yani yıkıcı özellikleri yoktur.

Tanım ve Planlama Aşaması

Tanım aşamasında, afet olmadan araştırmalar yürütülerek toplanılan bilgiler ışığında planlar yapılmaktadır. Olması muhtemel afet ve etkileyeceği ortamın beşeri ve fiziki özellikleriyle ilgili bilgiler toplanmaktadır.

Hazırlık Aşaması

Afet sırasında ihtiyaç duyulacak hazırlıkların yapıldığı aşamadır. Bu aşamadan önce riskler tespit edilmeli, güçlendirmeler yapılmalıdır. Bu aşamada afet senaryoları üzerinde düşünülerek ortaya çıkacak tüm ihtiyaçlara önceden cevap verilir. Tüm ekip, altyapı ve teknolojiler olası bir afet anında devreye konulmak üzere hazırlanır.

İyileştirme Aşaması

Bu aşama ilk müdahale yapıldıktan sonra zararların telafi edilme aşamasıdır. Afetten sonra oluşan kurtarma, ilk yardim müdahaleleri, barınma, yiyecek gibi acil ihtiyaçlara cevap verildikten sonra iyileştirme süreci devreye girmektedir.

VERİ NEDİR?

Düşündüğünüz yazılım, veri, donanım gibi bilişim yapı taşlarını paylaşınız ve hangi aşamalarda faydalı olacaklarını belirtin.

Veri, bilgisayar tarafından işlenen ya da bilgisayara kaydedilen bilgidir. Bu bilgi yazı, resim, video, yazılım gibi farklı formatlarda olabilir. Veriler bilgisayarın işlemcisi tarafından işlenebilir ya da bilgisayarın sabit diskinde tutulabilir.

Bilgi sistemleri (İng. information systems) araştırma, planlama ve yönetimdeki karar verme yeteneklerini artırmak amacıyla çeşitli kaynaklardan gelen veya toplanan verileri işleyerek bilgi haline çeviren ve bilgisayar ortamında erişime sunan sistemler (AFAD).

Afet bilgi sistemlerinin karşı karşıya olduğu güçlükler başlıca iki engelden kaynaklanmaktadır. Bunlar karar vericilerin afet bölgesine erişiminin olmaması ve bağımsız olarak karar veren çoklu organizasyonlar arasında koordinasyonun olmamasıdır.

Coğrafi Bilgi Teknolojileri

Coğrafya, bir mekân bilimidir ve mekân ile insan arasındaki ilişkileri inceler. Coğrafi bilgi yeryüzü üzerindeki doğal ve yapay detaylara ilişkin, belli bir referans sistemindeki konum koordinatları ile ifade edilen mekânsal veriler ve bunlara ait tanımsal verilerden oluşur. Nesneye ait 3 temel bileşenden oluşmaktadır:

Konum Bilgisi: Nesnenin belli bir projeksiyon ve referans sitemine göre konumlanmış olduğu koordinatlardır.

Öznitelik Bilgisi: Coğrafi nesneye ait fiziki olarak var olmayan ve ölçülemeyen sözel bilgidir.

Topoloji Bilgisi: Nesnenin diğer nesnelerle olan mek nsal ilişkisinin tanımlanmasıdır. Bir nesnediğerinin ne kadar kuzeyinde, güneyinde, batısında, doğusunda, üstünde, altında, içinde, dışında vb. soruların cevabıdır.

Harita web sunucularından görüntü ya da veri alabilmek için Web Harita Servisi (WMS: Web Mapping Service) isimli web servisi kullanılır.

Afet, “toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olay” olarak tanımlanmaktadır (AFAD, 2014). Bu tanımda yer alan olayın, yani afetin gerçekleştiği mekân, yer yuvarı (geo) ile ilişkilidir. Başka bir ifade ile afet, “coğrafi (geo-graphical)” ya da “yer-mekânsal (geo-spatial)” niteliktedir. Dolayısıyla, belli bir afet’e ilişkin tüm bilgileri yer yuvarı ile ilişkilendiren ayrıca bir coğrafi konum bilgisi vardır. Bu coğrafi konum bilgisi, köy, mahalle, ilçe, il gibi bir yerleşim yeri adı olabileceği gibi; tepe, vadi, göl gibi doğal bir detay adı ya da köprü, baraj, elektrik santrali gibi insan yapısı bir detay adı olabilir.

Afet Yönetimi; afetlerin önlemesi ve zararların azaltılması amacıyla, bir afet olayının zarar azaltma, hazırlıklı olma, olaya müdahale ve iyileştirme gibi aşamalarda yapılması gereken faaliyetlerin planlanması için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, kaynaklarının bu ortak amaç doğrultusunda kullanılmasını gerektiren çok kapsamlı bir yönetim şeklidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Coğrafi Bilgi Teknolojileri, coğrafi bilgi ile ilgili tüm teknolojilerdir. Bu teknolojiler arasında, uzaktan algılama ve görüntü işleme teknolojisi, konum belirleme teknolojisi, coğrafi bilgi sistemi teknolojisi, bilgisayar teknolojisi, veritabanı yönetim sistemi teknolojisi, coğrafi web servisleri teknolojisi önemli yer tutar. 

Coğrafi Bilgi Sistemi Teknolojisi, uzaktan algılama ve görüntü işleme teknolojisinden elde edilen sonuç ürünler ile birlikte, konum belirleme teknolojisi ile elde edilen bilgileri depolama, işleme, güncelleme, sorgulama ve analiz etme, haritalama amacıyla kullanılan bir teknolojidir. Bu teknoloji ile elde edilen ürünler (haritalar), coğrafi web servisleri teknolojisiyle, internet üzerinden kullanıma sunulur. Yoğun afet bilgisini yönetmek (depolamak, güncellemek ve sorgulamak) üzere, coğrafi bilgi sistemleri ile entegre çalışabilen coğrafi veritabanı teknolojisinden yararlanılır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Coğrafi Bilgi Sistemi Teknolojisi, uzaktan algılama ve görüntü işleme teknolojisinden elde edilen sonuç ürünler ile birlikte, konum belirleme teknolojisi ile elde edilen bilgileri depolama, işleme, güncelleme, sorgulama ve analiz etme, haritalama amacıyla kullanılan bir teknolojidir. Bu teknoloji ile elde edilen ürünler (haritalar), coğrafi web servisleri teknolojisiyle, internet üzerinden kullanıma sunulur. Yoğun afet bilgisini yönetmek (depolamak, güncellemek ve sorgulamak) üzere, coğrafi bilgi sistemleri ile entegre çalışabilen coğrafi veritabanı teknolojisinden yararlanılır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknolojisi sayesinde, afetin her aşamasında, ihtiyaç duyulan konum bilgisine sahip afet bilgisinin toplanması, depolanması, işlenmesi, analizi ve sunulması işlemleri bütünleşik olarak gerçekleştirilebilmektedir. Afet risklerinin azaltılması ve afete hazırlık aşamala- rında, coğrafi veri altlıklarında CBS ile toplanan veriler kullanılarak, afet tehlike ve risk haritaları oluşturulur; afet sonrası en uygun toplanma alan- larını, tahliye bölgelerini ve yollarını içeren afet müdahale planları hazırlanır, bu haritalar ve planlar esas alınarak, afete duyarlı imar planları üretilir veya güncellenir. Böylece, gelecekte oluşabilecek afetler önlenemese bile afetlerden minimum düzeyde zarar görmeye ve yaşam kurtarmaya yönelik önlemler CBS teknolojisi yardımıyla alınmış olur. Afetin bu aşamasında, CBS ile toplanan verilerin kalitesi (doğruluğu, tamlığı, güncelliği) büyük önem taşır. Afet’in hemen sonrası, afete müdahale aşamasında, daha önceden toplanmış ve depolanmış olan coğrafi veriler kullanılarak, afet bölgesine en yakın hastanelerin ve bu hastanelere en kısa yol güzergâhlarının belirlenmesi, afet esnasında ihtiyaç duyulan kaynakların (çadır, battaniye, su, yiyecek, kurtarma aracı, jeneratör, vb.) yer aldığı depoların belirlenmesi, afetin tek bir merkezden izlenmesi ve yönetilmesi konularında CBS teknolojisi büyük destek sağlar. Doğru cevap A şıkkıdır.