AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 9

Uluslararası Afet Veri Tabanında (EM-DAT) bir olayın afet olarak tanımlanabilmesi için şu kriterlerden en az birinin gerçekleşmesi gerekir: • Rapor edilmiş 10 veya daha fazla sayıda can kaybı • Rapor edilmiş 100 veya daha fazla sayıda etkilenen nüfus • Acil durum deklarasyonunun yapılmış olması • Uluslararası yardımın istenmiş olması. Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğal afetleri üç ana başlık altında toplayabiliriz. Bunlardan ilki “biyolojik afetler”dir. Biyolojik afetler ise üç alt başlık altında incelenir: “Salgın (epidemik) enfeksiyon hastalıkları” (viral, bakteriyel, parazitsel, mantarsal ve ölümcül protein hastalıkları); “zararlı böcek istilaları” ve “hayvan izdihamları”. İkinci afet ana başlığı “jeofiziksel afetler”dir. Bunlar “depremler”, “volkanik patlamalar” ve “kuru heyelanlar”dır (toprak, kaya vb. materyallerin kütlesel olarak kayması, göçükler). Üçüncü ana başlığımız ise “iklimsel afetler”dir. İklimsel afetler iki alt başlık altında incelenir. Bunlardan birincisi “hidrolik afetler”dir. Bunlar kendi arasında “seller” ve “sulu heyelanlar” olarak ikiye ayrılır. İkinci ana başlık ise “meteorolojik afetler”dir. Bunların arasında “fırtınalar” (tropik tayfunlar ve bölgesel fırtınalar), “aşırı sıcaklık değişimleri” (sıcak hava, soğuk hava, aşırı kış koşulları), “kuraklık” ve “güçlü yangınlar” gelmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğal Afetlerin Ampirik Modelleri: Bu görüşü savunanlar doğal afetler gibi fizikoekonomik olayların sürekli değişim, belirsizlik ve sınırlı akılcılık nedeniyle modellenemeyeceğini, modellenebilmesi için davranışçı iktisat biliminden yararlanarak ampirik bulgulardan yararlanılması gerektiğini ileri sürmektedirler. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kaos Teorisi de katastrofilerin meydana geldiği düzen üzerine kuruludur. Kaos teorine göre basit gözüken olaylar aslında son derece karmaşık ilişkilerin sonucudur ve aslında dinamiklerin çoğu doğrusal (lineer) olmayan unsurlar ile bağlantılıdır. Kaos teorisyenleri bu doğrusal olmayan unsurların olayları nasıl etkilediğini gözlemlemekte ve başlangıç koşulları kesin olarak bilinmedikçe kaotik bir sistemle ilgili tahmin yapmanın olanaksızlığı üzerinde durmaktadır. Kaos teorisine göre karmaşık sistemlerin bir dengede olması ve kendilerini tekrar etmeleri son derece düşük bir ihtimale sahiptir. Kaos teorisi, aşırı uzmanlaşma nedeniyle afetlerin ekonomik etkilerini açıklamada mevcut disiplinlerin yetersiz kalacağını ve bu nedenle afetlerin ekonomik etkilerine bütüncül ve disiplinler arası yaklaşmak gerektiğini ileri sürmektedir. Kaos teorisyenleri, eğer doğal afetlerle ilgili sistemin başlangıç koşulları ve tüm parametreleri bilinebilseydi doğru tahminler yapılabilirdi, ancak bu mümkün değildir, iç içe geçmiş sistemlerden oluşan karmaşık sistemlerin gelecekteki durumlarını ortaya koymak son derece güçtür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Afetlerin doğrudan ekonomik kayıpları yedi kategoride incelenebilir : • Yapıların yeniden yapılmasının veya onarılmasının maliyeti, • Yapıların içindeki özel malların zararı, • Yapıların içindeki ticari mallara gelen zarar, • Yapıların onarılması için gereken zamanda eğitim, hizmet ve ticaretin aksaması, • Gerektiğinde konut ve işyerlerinin taşınma maliyeti, • Gelir kaybı, • Kira kaybı. Enflasyon artışı afetlerin dolaylı etkileri arasındadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

1900-2016 yılları arasında Türkiye’de 161 afet yaşanmış, bu afetlerde 92.125 kişi hayatını kaybetmiş, yaklaşık 7,55 milyon kişi bu afetlerden etkilenmiş, toplamda ise yaklaşık 27 milyar ABD Doları ekonomik kayıp meydana gelmiştir. Türkiye’de en sık ortaya çıkan afet türü depremdir, onu sel, heyelan ve fırtına takip etmektedir.

Bir ülkenin millî gelirini oluşturan aktiviteler ve işgücünün istihdamı o ülkenin özel ve kamu sektörüne ait üretim birimlerinde gerçekleşir. Fabrikalar, işyerleri, atölyeler ve benzeri üretim birimlerinde o ülkenin mal ve hizmet üretimi gerçekleşir. Bu üretim tesislerinde afetler nedeniyle ortaya çıkan yıkım ve hasarlar afetlerin doğrudan etkileri kapsamında yer alır. Afetler sonucunda sadece binalar değil içindeki makine, teçhizat vb. araçlar da kullanılamaz hâle gelir. Tüm bunlar üretim birimlerinin sabit maliyetini oluşturur. Sabit maliyetler üretim düzeyine bağlı olmayan maliyetlerdir. Dolayısıyla afetler en büyük etkiyi sabit maliyet kalemleri üzerinde gösterirler. Doğru cevap A şıkkıdır.

1999 Marmara depreminde 93.618 mesken tümüyle tahrip olmuş, 104.693 adet mesken orta şiddette etkilenmiş, 113.382 adet mesken de hafif şiddette etkilenmiştir. Toplamda 311693 adet mesken etkilenmiş olup bu hasarların toplam maliyeti yaklaşık 3 milyar doları bulmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğal afetler üretimi, iş hayatını ve tedarik zincirini olumsuz etkiler ve kesintiye uğratır. Doğal afetlerin zarar verdiği üretim sektörlerinin başında tarım sektörü gelmektedir. Tarım sektörü hem istihdam meydana getirmesi hem de bir ülkenin “gıda güvenliğini” sağlaması açısından yaşamsal bir sektördür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap D dir. İlk kez Antikçağlı düşünür Aristoteles tarafından kullanılan ekonomi kelimesi Yunanca “ev”, “yönetim” ve “yasa” olarak çevriliyordu.

''Harcamada tasarruflu olma, itidal üzere hareket etme” anlamına gelen “iktisad” kelimesi Arapçada kullanılmaktadır.

Doğru cevap B dir. İhtiyaçların şiddeti giderildikçe artmaz, azalır.

Doğru cevap E dir. Gömlek, ayakkabı ve bulaşık bezi, yarı dayanıklı malların örneğidir.

Doğru cevap A dır. İnsanların ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin oluşturulması faaliyetine “üretim” adı verilir.

Doğru cevap E dir. Emek, sermaye ve tabiat adlı üretim faktörlerinin hiçbiri tek başına üretim sürecini gerçekleştiremez.

Doğru cevap B dir. Devletin bir mal ve hizmet üretimine katkı yapmayan kişi ve kuruluşlara bütçesinden yaptığı harcama Transfer ödemesi' dir.

Doğru cevap C dir. Dünyaca ünlü ekonomist Gregory N. Mankiw, dünya çapında en çok satanlar listesinde yer alan “Ekonominin İlkeleri” kitabının ilk bölümünde insanların ekonomik karar alma süreçlerine ilişkin on temel ilkeden bahsetmektedir.

Doğru cevap B dir. Ekonomik büyüme, yani üretim imkânları eğrisinin dışa doğru kayması ancak yatırım yapmakla mümkündür.

Doğru cevap E dir. Adam Smith fiyat mekanizmasının olağanüstü işleyişine “görünmeyen el” adını vermiştir.