AFET PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ

Afetler, tanım gereği doğa veya insan (teknoloji) kaynaklı olarak ortaya çıkan ve büyük tahribata sebep olan yıkımlardır. Afetlerin ilk ve en önemli etkisi, afetlerin yaşandığı bölgelerdeki toplumsal yaşam ve dolayısıyla da ekonomik faaliyetler üzerinde olmaktadır.

Kalkınma nüfus, kültür, coğrafi özellikler, kültürel değerler, demografik yapı, fiziki ve beşerî altyapı gibi pek çok değişkene bağlı olarak şekillenmektedir. Afetler, iklim değişikliği, küresel ısınma, karbon salımının artışı ile birlikte hem iktisadi büyümeyi hem de iktisadi ve toplumsal kalkınmayı etkilemektedir.

Örneğin afetlere karşı en kırılgan ülkeler sıralamasında, ilk beşte Madagaskar, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mozambik, Burundi ve Liberya yer almaktadır.

Afetlere karşı baş etme eksikliği bulunan ülkeler sıralamasında Afganistan, Sudan, Haiti, Yemen ve Çad ilk beşte yer almaktadır.

Çin, 2016 yılında en fazla afetin yaşandığı ülkedir.

Çin, 2016 yılında en fazla afetin yaşandığı ülkedir. Çin’i sırasıyla 20 afet ile ABD ve 17 afetle Hindistan izlemektedir.

2011 yılında yaşanan Büyük Doğu Japonya Depremi, ülkenin yakın tarihli en önemli tecrübesini oluşturmaktadır.

Çin’de, 2008 yılında yaşanan Sichuan Depremi de bölge için yakın tarihin en ölümcül ve her anlamda en fazla zarara yol açmış doğal afetlerinden biri olarak anılmaktadır.

Depremin etkisiyle 1998 yılında %3,9 oranında büyüyen ülke ekonomisi 1999 yılında %6,1 oranında daralmıştır.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) iktisadi faaliyetlerin temel taşını oluşturmaktadır. Örneğin Türkiye’de iktisadi faaliyetlerin % 95’inden fazlası KOBİ’ler tarafından sürdürülmektedir.

İktisadi açıdan ideal olan ekonomik büyüme ile kalkınmanın eş zamanlı olarak gerçekleşiyor olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Afetler temel olarak (mikro, mezo ve makro düzeyde) iktisadi ve (genel düzeyde) toplumsal etkiler ortaya koymaktadır. Gerek toplumsal gerekse de ekonomik etkilere bağlı olarak ele alınması gereken üçüncü boyutu ise bölgesel etkiler başlığı altında incelemek mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Japonya, dünyada belki de en fazla maruz kalmış olmasına karşın hem iktisadi hem de toplumsal açıdan kalkınma yolunda herhangi bir aksaklık yaşamayan, çok hızlı bir şekilde normal yaşam şartlarına dönme başarısı gösterebilen bir ülke olarak, afetlerle kalkınma konusunda çok önemli bir örneği oluşturmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Afetlere maruziyet konusunda en önemli ve bir o kadar da kritik noktayı işyeri seçimi oluşturmaktadır. Özellikle üretim alanlarının afete maruziyeti yüksek olan bölgelerde kurulmaması, kurulmak zorunda ise dayanıklılığının arttırılması, gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Marmara Depremi’nde tecrübe edildiği üzere yaşanan deprem sonucunda Tüpraş’ın İzmir Rafinerisi günlerce yanmış hem ekonomik açıdan hem de ekolojik açıdan birçok zarara sebebiyet vermiştir. Doğru cevap D'dir

Göç
Yaşam alanlarından geçici ya da kalıcı olarak mahrum kalan bireyler veya toplumlar, eğitim hayatlarını, mesleki düzenlerini sürdüremeyeceklerine kanaat getirdiklerinde, afete maruz kaldıkları şehri, bölgeyi terk etmeyi tercih etmekte ve hatta çoğu zaman mecbur kalmaktadır. Bu süreç insanların beraberinde götürdükleri öğrenilmişlikler ve travmalarla birlikte çok daha zorlu hâle gelmekte ve bireylerin sosyal uyumları ve toplumsal yaşamları bir başka boyutuyla zorlaşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Doğa ve insan kaynaklı afetlerin etkileri:

III - Toplumsal etkileri

IV - Bölgesel etkileri

V - İktisadi etkileri

Afetlerle kalkınmanın toplumsal, bölgesel ve ekonomik boyutları vardır.

Kaygı, depresyon, uyku ve beslenme bozuklukları, konsantrasyon ve dikkat eksikliği gibi psiko-sosyal etkilerin yanı sıra
eğitimi bırakmak zorunda kalmak, hayatının geri kalanında iş değiştirmek ya da mesleğini icra edememek gibi sosyo-demografik etkiler de toplumsal yaşamı çok yönlü dönüştürmektedir. Doğru cevap A'dır.

Afetlerin sosyal sınıflar ve ayrışması üzerine odaklanmakta olduğu için burada ayrışma, sosyal kırılganlık ve sosyal riskler üzerinden ele alınmaktadır. Doğru cevap B'dir.

2015 yılı İnsani Gelişme Raporu’nda da belirtildiği gibi doğal afetler (iklim değişiklikleri ve endüstriyel kazalarla birlikte) özellikle kadınlar, engelliler, göçmenler, azınlıklar, çocuklar, yaşlılar ve gençler için önemli düzeyde kırılganlık oluşturmaktadır. Doğru cevap E'dir.