AFET RİSK AZALTMA POLİTİKALARI

Farklı fay türleri vardır. Gerçekleşen göreceli hareket esas alınarak yapılan sınıflama yaygınca benimsenmiştir. Bu sınıflamada faylar:
a. Eğim atımlı faylar (normal fay veya ters fay),
b. Doğrultu atımlı faylar (sağ yanal veya sol yanal) ve
c. Verev atımlı faylar (verev normal fay veya verev ters fay) olarak üç gruba ayrılır.
Eğim atımlı faylar, fay yüzeyi üzerinde bulunan tavan bloğun taban bloğa göre göreceli olarak aşağı yönde hareket etmesi veya yukarı yönde hareket etmesine göre normal fay ve ters fay olarak adlandırılır.

Deprem enerjisinin açığa çıktığı nokta ile merkez üssü noktası arasındaki mesafe, depremin odak derinliği olarak adlandırılır.

P dalgaları; en hızlı hareket eden dolayısıyla deprem istasyonuna ilk ulaşan dalgalardır. P dalgaları sıkışma hacim nitelikli dalgalardır.
S dalgaları; P dalgalarından sonra ikinci ulaşan dalgalardır. Bu dalgalar makaslama hacim nitelikli dalgalardır.
L dalgaları; deprem istasyonuna ilk ulaşan yüzey dalgasıdır. Yılanın hareketine benzer özellikte sağa-sola kavisli hareket gösterir.
R dalgaları; diğer yüzey dalgası olup yukarı-aşağı yuvarlanma hareketine sahiptir. Yüzey dalgaları (L, R dalgaları) deprem sırasında en fazla hasar yaratan dalgalardır.

M veya m harfleri ile belirtilen deprem büyüklüğü için farklı ölçekler geliştirilmiştir. Bunlardan en yaygın olanlarından biri Richter büyüklük ölçeğidir; bu ölçek, sismografın depremin merkez üssüne olan uzaklığı ile deprem dalgalarının genliği arasındaki logaritmik ilişkiden oluşturulmuştur.

Süreye bağlı büyüklük (Md)

Lokal büyüklük (MI)

Yüzey dalgası büyüklüğü (Ms)

Cisim dalgası büyüklüğü (Mb)

Moment büyüklüğü (Mw)

Deprem şiddeti depremde meydana gelen hasar miktarını tanımlar. Deprem olayları ile meydana gelen hasarlardan şiddet ölçeği hazırlanmış ve tablo olarak kullanıma sunulmuştur. Mercalli şiddet ölçeği olarak tanımlanan tabloda deprem ile meydana gelen hasarlar Romen rakamları ile belirtilir. Örneğin, VI şiddetindeki bir deprem için “Herkes tarafından hissedilir; bazı ev eşyaları hareket eder ve az hasar meydana gelir” ifadesine yer verilmiştir. Günümüzde deprem şiddeti kontur çizgileri kullanılarak deprem şiddeti haritaları hazırlanmaktadır. Bu haritalar depremin merkez üssüne göre hangi bölgelerde ne boyutta hasar meydana geldiğini göstermektedir. Romen rakamının değeri arttıkça hasar oranı da artmaktadır

Sığ odaklı depremler yerin 20 km’den daha derin odak derinliği olmayan depremlerdir. Orta odaklı depremlerin odak derinlikleri 20 km ile 300 km arasındadır. Derin odaklı depremlerin ise odak derinliği en fazla 670 km’dir.

Bir deprem olduğunda P dalgası yeryüzüne ilk ulaşan dalgadır. P dalgaları yeryüzüne hemen hemen dik olup yeryüzünü yukarı kaldırır ve aşağı indirir. Hemen ardından S dalgaları yüzeye ulaşır. Bu dalgalar biraz daha karmaşık olup yeryüzünde paralel ileri-geri harekete neden olur. Ulaşan ilk yüzey dalgası L dalgaları olup yeryüzünün yılanvari hareketine sebep olur. Ardından gelen diğer yüzey dalgası R dalgaları olup, yer yüzünün eliptik hareket etmesine neden olur. R dalgaları uzun süreli olarak etkisini sürdürür ve en fazla hasara sebebiyet verir.

Paleosismolojinin kapsadığı çalışma alanları şunlardır:
• Fay izlerinin hava fotoğrafları ve uydu görüntülerinden yararlanılarak tanımlanması ve arazi verileri ile birlikte haritalanması,
• Fayların yapısal analizinin yapılması,
• Bölgedeki litolojilerinin tanımlanması,
• Jeomorfoloji özeliklerinin belirlenmesi,
• Hendek kazılarının yapılması,
• Tarihlendirme yöntemlerinin uygulanması,
• Uygun jeofizik metodları kullanılarak profil kesitlerin alınması,
• Sondaj çalışmalarının yapılması,
• Sismik ve jeodezik verilerin elde edilmesidir.

Nemliliği olan özellikle kumlu, siltli ve killi çökellerin yer sarsıntısıyla aniden dayanımlarını kaybetmesi sıvılaşma olarak adlanır.