AİLE KATILIMI VE İŞBİRLİĞİ - Deneme Sınavı - 12

Üçüncü Aşama: Pazarlık aşamasında yetersizliğin bir şekilde ortadan kalkacağına inanır. Buna inanmaya iten etkenlerden biri “neden biz/ben” sorusuna aradıkları yanıtlardır. Diğeri ise içinde bulunduğu kültürün, inandığı dinîn ve toplumun özellikleridir. Aile bu etkenlerin gereklerini yerine getirerek engeli ortadan kaldırabileceğine inanır. Bu amaç doğrultusunda doktorlar, uzmanlar, doğaüstü güçlere sahip kişiler ve hatta Tanrı ile pazarlığa girişir. Bu aşamada aile engel hakkında birçok bilgiye ulaşmıştır (Ardıç, 2010).

Ailelerin çeşitli aşamalardan geçerek kabul ve uyum aşamasına geldiğini varsayan bir modeldir (Akkök, 1997). İlk olarak 1969’da Elizabeth Kübler-Ross tarafından ölümcül hastalığı olan bireyler ve yakınları için geliştirilmiştir (Kübler-Ross, 1969). Aşama modeli beş aşamadan oluşur. Birinci Aşamada Şok, inanmama ve yadsıma (inkar) aşaması, engelli çocuğu olduğunu öğrenen ailelerde sıklıkla ilk görülen tepkilerdir. Aile engelli çocuğa sahip olduğunu öğrenince şok yaşar. Beklenmeyen bir durum olduğundan aşırı üzüntü ve çaresizlik hisseder. Bu duygulara ek olarak suçluluk ve utanç duygusu da görülebilir. Aileler, bu aşamada çocuklarının engelli olduğunu kabul etmek istemezler. Teşhisin yanlış konulmuş olabileceğini düşünerek gerçekleri inkâr ederler

Beşinci Aşama. Bu aşamada aile, engelli çocuğunu ailenin bireyi olarak kabul eder. Ailenin algıları değişmiştir. Çocuklarının güçlü oldukları yönlerine odaklanarak daha güçlü hale getirmeye ve yetersizlik duyduğu alanlarda gereksinim duyulan hizmetlere ulaşmasını sağlayarak onu hayata hazırlamaya çalışırlar (Ardıç, 2010).

Sosyal çevre modeli aynı zamanda stres ile başa çıkmada kullanılan bir modeldir. Bu model birbirini kapsayan 5 sistemden oluşur. Bu sistemler ontojenik, mikrosistem, ekosistem, mezosistem ve makrosistemden oluşur (Ardıç, 2010). Mezosistem: Ekosistemi kapsayan ve bireysel işlevlerin içerisinde gerçekleştirildiği iki ya da ikiden fazla ortamı kapsayan sistemdir.

Türkiye İstatistik Kurumunun 2006 yılında yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de hanelerin %6’sı tek kişilik hane halkı, %80,7’si çekirdek aile, %13’ü geniş aile ve %0,3’ü diğer hane halklarından oluşuyor.

Somatizasyon (Bedenselleştirme): Bedensel bir hastalıkla açıklanamayan fiziksel yakınmalarını bedensel bir hastalığa atfederek tıbbi yardım arayışına girer (Özen, Aküzüm Serhadlı, Türkcan ve Erben Ülker, 2010).

Az sayıda olsa da bazı çalışmalarda, engelli olan bir çocuğa sahip olmanın ebeveynler açısından bazı olumlu sonuçlar doğurabileceği belirtilmektedir. Ebeveynlerin engelli olan çocukları için sürekli bir “ortak çaba” içine girerek, öncekine oranla daha da yakınlaşıp ilişkilerini güçlendirebilecekleri ya da engelli çocuğa sahip olduktan sonra o ana kadar yaşadıkları sorunların başa çıkılabilecek düzeyde olduğunun farkına vararak ilişkilerini yeniden gözden geçirebilecekleri vurgulanmaktadır.

Engelli çocuğu olduğunu öğrenen ebeveynlerin yaşam amaçlarını gözden geçirdikleri, yapmak istedikleri birçok şeyi erteledikleri veya tamamen iptal ettikleri sık gözlenen davranışlar arasındadır. Öte yandan çocuğun doğumundan önceki aile işlevlerinin sağlıksız olması da aile üzerindeki etkiyi arttırabilmektedir. Engelli çocuğun aile yaşamına katılmasıyla ailenin ekonomik durumunun olumsuz yönde etkilendiği, pek çok anne babanın artan düzeyde kaygı, depresyon ve düşük benlik saygısı (öz saygı) gösterdikleri, evlilik ilişkilerinde bozulma ve kişisel uyumlarında azalma olduğu görülmüştür (Özşenol, Işıkhan, Ünay, Aydın, Akın ve Gökçay, 2003)

İnkâr (yadsıma), yansıtma, bastırma, yüceltme ve gerileme savunma mekanizmalarından bazılarıdır.

Yılmazlık, yaşanan zor durumlar karşısında yeniden toparlanma gücüdür. Bir başka deyişle psikolojik sağlamlıktır.

Babanın gösterdiği davranış literatürde kapı kapı dolaşma davranışı olarak adlandırılmakta olup; inkar evresinde yapılan bir davranıştır.

Psikoterapi
Düşünce, duygu ve davranışları, konuşma, ilişki kurma, birlikte değişik çalışma
yolları ile etkileyerek değiştirme, iyileştirme demektir. Bir başka deyişle, çağdaş
ruh bilim bilgilerine dayanarak, hasta/ danışan ile olumlu bir ilişki içinde özel teknikleri kullanan bir takım uygulamalar anlaşılır.

Özgecilik
Çıkar gözetmeksizin başkalarının iyiliği için özveride bulunmayı bir ilke olarak
benimseyen ahlak tutum ve görüştür.

Psikolojik danışmanın aşamaları:
• Başlangıç ve alışma aşaması: Danışman ve danışanın birlikte ne yapacaklarını tartıştıkları ve bazı roller ve süreçler üzerinde karşılıklı olarak anlaşma yaptıkları aşamadır. İlk oturumdaki izlenimler, yere ve duruma bağlı olmadan danışma oturumlarının tamamı hakkında genel bir fikir verir. Danışan bu oturumda “ Bu kişi bana yardım edebilecek mi? Ne olacak acaba? Bunu gerçekten yapmalı mıyım?” Bu esnada danışman, “Bu kişi bana güvenecek mi? Birlikte en iyi iş nasıl yapabileceğiz? Zamanımızı en iyi olarak nasıl kullanabiliriz? Problem ne kadar ciddi acaba? Nereden başlamalıyız?” gibi şeyleri düşünüyor olabilir. Bu aşamada danışmanla danışanın arasında kaynaşma sağlanır. Psikolojik danışman ile danışan arasında bir kaynaşma sağlandığında bu ilişki saygı, güven, psikolojik olarak rahat olma ve ortak bir amaca hizmet etme gibi özellikler taşır.

İzleme ve değerlendirme aşaması: Bu aşama, danışmanın ve danışanın geriye baktıklarında nelerin başarıldığını gördükleri,
ilerlemenin olup olmadığını ve her bir planın veya davranışın etkinliğinin değerlendirildiği bir aşamadır.

Etkili ve başarılı bir danışmanda bulunması gereken bazı özellikler vardır:
• Bireylere yardım konusuna ilgi duyma
• Danışanın duygu ve düşüncelerini algılamada duyarlı olma
• Gerçekçi olma
• Olumlu ve aktif tavırlar içeren kabul davranışı gösterme
• Kısıtsız ve hoşgörülü davranma
• Dürüstlük, samimiyet ve esneklik özellikleri taşıyan davranışlar gösterme

Psikolojik Danışma
Kişinin kendini anlaması, farkındalık kazanması, problemlerini tanımlaması ve çözüm yolları üretmesi, kararlar alması, kapasitesini geliştirmesi, çevresiyle uyumlu ve sağlıklı bir iletişim halinde olması ve kendini geliştirmesi için uzman kişilerce verilen profesyonel yardım sürecidir. Bu uzmanlar; psikolog, psikoterapist, psikiyatr ya da psikolojik danışman olabilir.

Yansıtma ve Açıklığa Kavuşturma Teknikleri: Birçok danışman yansıtma ve açıklığa kavuşturmayı psikolojik danışmanın kalbi saymaktadır. Bu teknikte esas, danışanın düşünce ve duygularına
tepkide bulunmaktır. Böylece danışman, danışanı dinlediğini, anlamaya çalıştığını ve yanlış anlamış ise düzeltilmesini istediğini göstermektedir. Bu tekniğin kullanılmasında danışanın söylediklerini tekrarlamak, yeniden yapılandırmak, açıklığa kavuşturmak ve özetleyerek açıklık getirmek
kategorileri dikkati çekmektedir.

Yapılandırma: Danışmanın, psikolojik danışmanın ne olduğuna, ilişkilerin neler olduğuna ve nasıl gelişmesinin beklendiğine ilişkin bilgiler vermesiyle yapılandırma oluşmaktadır. Amaç, danışanın bu ilişkiden en iyi biçimde ve düzeyde yararlanmasını sağlamak olmaktadır.

Bilgi verici yaklaşımlar, psikoterapötik yaklaşımlar, anne baba eğitim programları

Çocuk sahibi olma konusunda anlaşmazlığı olan evli bir çiftin bu sorunu görmezden gelerek ilişkilerini sürdürmesi bastırma mekanizmasını açıklar.