Kültür Turizmi ve Kültürel Miras Turizmi

Gastronomi; sağlığa uygun, iyi düzenlenmiş, hoş ve lezzetli mutfak, yemek düzeni ve sistemi anlamına gelmektedir.

Kültürel çekicilikler; tarihi mekanlar, müzeler, sergiler, konserler, dini törenler, geleneksel yaşam biçimleri (gastronomi vb.) gibi pek çok unsuru içermektedir.

Kültür olgusunun uluslararası turizm pazarında giderek önem kazanması ve yaşlı nüfus ve kültürel ilginin artması gibi pazar trendleri, destinasyonların kültürel bakımdan geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle, kültür, kültür turizmi ve kültürel miras turizmi kavramlarının, bu turizm türlerini tercih eden turist tipolojilerinin, geleceğe yönelik eğilim ve beklentilerin bilinmesi oldukça önemli hale gelmiştir.

Kültür kavramı, “tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü” olarak tanımlanmaktadır.

Kültür, toplumsal normlar ve gelenekler, dil, moda, mimari, el sanatları, sanat, müzik, gastronomi vb. unsurları içeren çok boyutlu ve zengin bir kavramdır.

• Ortak davranış kalıpları
• Davranışları normlarla düzenleyen bir mekanizma
• Ortak bir duygu, düşünce ve inanma biçimi
• Öğrenilmiş ortak davranışlar
• Dış çevreye ve sosyal çevreye uyum sağlamak için uyarlanan bir dizi teknik
• Yaşamın getirmiş olduğu sorunlara tepki için bir dizi standart ortak yönelimler
• Öğrenilen bilgilerin toplandığı, bir araya geldiği bir araç
• Bireylerin çevrelerinden elde ettiği, ortak sosyal miras
• Paylaşılan ortak tarihi değerler bütünü

Kültür binalar, dokunulabilir (tarihi yapılar veya eserler vb. gibi) veya dokunulamaz (insanların değerleri, davranışları ve yaşam tarzları vb. gibi) formlarda karşımıza çıkmaktadır.

Bu tanıma göre kültür turizmi, “bilgi ve deneyim seviyesini yükseltme
amaçlı olarak, sanat, kültür, festival, folklor ve inançla ilgili seyahatleri” içermektedir.

Kültür turizmi kapsamında değerlendirilebilecek kültür odaklı çok sayıda etkinlik bulunmaktadır. Tarihi mekan, cami ve kilise, müze vb. ziyaretleri, sanatsal etkinliklere, geleneksel festivallere, fuarlara katılma gibi pek çok faaliyet kültür turizmi kapsamında değerlendirilmektedir.
Bu ziyaret ve etkinlikler kültürel güdülerle seyahat eden bireyleri kültür
turizmi aktivitelerine katılma konusunda teşvik etmektedir.

Özellikle 1960’lı yıllarda ivme kazanmaya başlayan kültür turizmi ilk olarak Avrupa ülkelerinde gelişmeye başlamıştır.

Anıtlar, müzeler, kültürel sergiler, Dünya Kültür Mirasları; kültür turizminin sanatsal, tarihi yerler ve sit alanları boyutu içinde yer alırlar.

Kültür Turizminin boyutları şunlardır:

Sanatsal, Tarihi Yerler ve Sit Alanları, 

Kültürel İlgiye Yönelik İnsan Faaliyetleri, 

Ekonomik Etkinlikler,  

Doğal Güzellikler,

 Popüler ve Dini Kutlamalar; Müzik, Sinema, Tiyatro, Dans; El Sanatları ve Popüler Mimari; Geleneksel Mutfak; Kültürel Rotalar kültürel ilgiye yönelik insan faaliyetleri arasında yer alır.

Kültür turizmi faaliyetlerinin turizm bölgeleri üzerindeki olumlu etkilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Ülkelerin ortak miraslarını öğrenmede toplumlara fırsat sağlaması,
• Bölgenin kültürel değerlerini ve yaşamını tanıtma olanağı yaratması,
• Uluslararası işbirliğinin ortaya çıkarılması,
• Bölgenin kültürel yapısının geliştirilmesi,
• Ekonomik faaliyetleri kısıtlı bölgelerde gelir ve istihdam yaratması,
• Bölgelerde turizm sezonunu uzatması,
• Doğal çevrenin duyarlı şekilde korunması.

Kültür turizmi kaynakları şu şekilde sıralanabilir:

Tarihsel Olaylar ve Ünlü İnsanlar

Modern Kültür

Temalı Etkinlikler ve Gezi Programları

Yerel Yiyecekler ve İçecekler

Yerel El Sanatları

Mimari Çeşitlilik

Lisan

Miras Çekicilikleri

Festivaller ve Özel Olaylar

Sportif ve Boş Zaman Faaliyetleri

Endüstri ve Ticaret

İnanç Merkezleri

Sanatsal Faaliyetler

Özel İlgi Seyahatleri

Kültür turisti, “kültürel bir çekicilik veya kültürel aktivitelere katılım amacıyla seyahat eden bireyler” olarak tanımlanmaktadır.

Kültür turistlerinin seyahat güdüleri temel olarak öğrenme, deneyim kazanma veya kendini keşfetmektir.

Kültür turistlerinin profillerine yönelik genel özellikler aşağıda sıralanmıştır:
• Kültür turistlerinin gelir düzeyleri diğer turistlere göre daha yüksektir ve tatilleri sırasında daha fazla harcama yapmaktadırlar.
• Seyahat ettikleri bölgede daha uzun süreli konaklama yapmaktadırlar.
• Otel veya motellerde konaklamayı tercih etmektedirler.
• Diğer turistlere göre gittikleri bölgede daha çok alışveriş ve harcama yapmaktadırlar.
• Gidilen bölgede yerel halka göre daha yüksek eğitim düzeyine sahiptirler.
• Kadınların kültürel seyahatlere katılım oranları erkeklerden daha yüksektir.
• Kültür turistleri genellikle orta yaş ve üzeri gruplarda yer almaktadırlar.

McKercher (2002) tarafından oluşturulan kültür turisti tipolojisinde, seyahat kararlarında kültürün önemi ve deneyim unsuru
dikkate alınmıştır. Bu çalışmaya göre beş farklı kültür turisti tipolojisinden söz etmek mümkündür;
• Amaçlı (Purposeful) Kültür Turisti: Bir destinasyonu ziyaret etmedeki birincil amaçları kültür turizmidir ve oldukça derin kültürel deneyime sahiptirler.
• Gezici (Sightseeing) Kültür Turisti: Bir destinasyonu ziyaret etmedeki birincil nedenleri kültür turizmidir, ancak kültürel deneyimleri düşük seviyededir.
• Kazara (Serendipitous) Kültür Turisti: Bu tür turistler kültürel nedenlerle seyahat etmezler, ancak kültür turizmi faaliyetlerine dahil olduktan sonra derin kültür turizmi deneyimine sahip olurlar.
• İlgisiz (Casual) Kültür Turisti: Kültür turizmi, seyahatleri için zayıf bir güdü kaynağıdır ve kültürel deneyimleri yüzeyseldir.
• Tesadüfi (Incidental) Kültür Turisti: Bu tip turistler kültürel nedenlerle seyahat etmezler, ancak yine de seyahatleri sırasında bazı kültür turizmi aktivitelerine dahil olurlar ve yüzeysel bir deneyim kazanırlar.

Kültür Turisti Tipolojisinde kısmen güdülenmiş insanların temel seyahat amacı kültür ve diğer dürtülerdir.

“Temel İlgileri Başka Olan” İnsanlar için söylenebilir.

Kültürel miras turizmi, geçmiş ve şimdiki zamanın hikayeleri ve insanlarını otantik olarak temsil eden mekanlar, eserler ve etkinlikleri deneyimlemek için gerçekleştirilen seyahatleri ifade etmektedir.

Kültürel miras turizmi, bir neslin kendinden sonra gelen nesle bıraktığı kültürel değerlerin ve kaynakların turistik amaçlı kullanımı şeklinde tanımlamak mümkündür.

Bir turizm bölgesindeki çekiciliği etkilemede önemli bir role sahip olan kültürel miras değerlerini 12 başlık altında sıralamak mümkündür:
• el sanatları
• yerel halkın konuştuğu lisan
• bölgeye özgü gelenekler
• yöresel yemekler
• bölgeye özgü sanat ve müzik
• destinasyonun tarihi
• bölgeye özgü zanaatler
• iç ve dış mimari
• bölgeye özgü inançlar
• eğitim sistemi
• yöreye özgü kıyafetler
• boş zaman etkinlikleri

Kültürel miras turizmi diğer kültüre dayalı turizm türleri ile karşılaştırıldığında sahip olduğu ayırt edici özellikleri üç başlık altında
toplamak mümkündür; “nostalji”, “otantiklik” ve “orijinallik”.

Kültürel miras turizmine konu olan kaynakların gelişim planlarında en önemli amaç; bölgeye ve yerel halka yeni fırsatlar yaratılması ve kültürel değerlerin korunmasıdır.

Sit; insan veya doğa ile insanın birlikte yarattığı eserler, arkeolojik alanlara verilen addır.

1972 yılında UNESCO tarafından ortaya konulan “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasını Koruma Konvansiyonu" Anıtları; mimari eserler, anıtsal heykeller ve resimler, arkeolojik özellikteki yapılar, yazıtlar ve mağara resimleri olarak tanımlamıştır.

Kültürel miras turizmi, sürdürülebilir kalkınma bağlamında sahip olduğu
ayırt edici özellikleri ile kültürel kaynakların korunmasına, ziyaretçiler tarafından kaynakların uygun bir şekilde yorumlanmasına, otantik ziyaretçi deneyimlerinin sağlanmasına ve kültürel kaynaklardan elde edilen gelirlerin uyarılmasına katkı sağlamaktadır. Bu durumda, kültürel miras turizmi yalnızca kimlik, yönetim ve miras değerlerinin korunması ve pazarlanması ile ilgili değil; aynı zamanda turizmin toplumlar ve bölgeler üzerindeki etkilerinin anlaşılması, ekonomik ve sosyal faydalar yaratılması, koruma odaklı finansal kaynakların sağlanması ile ilgili de olmalıdır.

Kültürel miras turistlerinde bulunan genel özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• İyi eğitimli bireylerden oluşmaktadırlar.
• Daha fazla harcama yapmaktadırlar.
• Grup halinde seyahat etmeyi tercih etmektedirler.
• Ortalama veya ortalama üzerinde gelir elde eden bireylerden oluşmaktadırlar.
• Orta yaş ve üzeri bireylerden oluşmaktadırlar.