ANNE BABA EĞİTİMİ

İnsan eliyle oluşturulan travmatik yaşantılar bilerek ve amaçlı olarak veya makine ve sistemlerin hatası sonucunda kaza ile oluşan felaketlerdir.

Travmatik olaylar sonrasında çok şiddetli travma tepkilerinin ortaya çıkması normal kabul edilmelidir. Kişilerin yaşantılarıyla doğrudan bağlantılı olan travma sonrası stres tepkileri dört ana grupta ele alınabilir: istenmeden akla gelen düşünce ya da görüntüler, kaçınma tepkileri, aşırı uyarılma tepkileri ve travmatik hatırlatıcılar.

Çocuklar bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde baz› temel inançlara sahiptirler ve bunları da iç konuşmalar şeklinde yaşayabilirler

• Ben değerliyim ve özelim.
• Evim en güvenli yerdir, evimde olunca bana bir şley olmaz.
• Dünya güvenlidir.
• Dünya adildir, vb.

Genel olarak çocukların travmatik olay sırasında ve sonrasında ortaya koydukları tepkiler şöyle sıralanabilir;

• Daha önceki bir gelişimsel evreye dönen davranışlar gösterme
• Parmak emme
• Alt›na kaçırma
• Yatak ıslatma
• Hayvanlardan ve karanlıktan korkma
• Yalnız kalmaktan veya yabancılardan oluşan kalabalıklardan korkma
• Giydirilmeyi ve yemek yemeyi reddetme
• Çığlık atarak uyanma ve kabus görme vb.

Çocuklarda genellikle gözlenen yas tepkileri yetişkin yas tepkileriyle benzerlikler gösterir.
• Reddetmek
• Öfke
• Hüzün
• Alışma ve ileriye yönelme

Deprem, sel, kasırga, toprak kayması, orman yangınları gibi afetler ise doğal yolla oluşan felaketlerdir.

Bazı durumlarda da travmatik olaydan hemen sonra çocuk herhangi bir tepki göstermeyip olayın üzerinden en az altı ay geçtikten sonra travmatik olaya bağlı belirtiler göstermeye başlayabilir bu duruma gecikmeli başlangıç denir.

Travmatik olay veya felaket esnasında ve olaydan sonraki süre içinde, çocuklar kendi vücutlarının dışında olma, gerçek olmama veya “başka bir dünyadaymış” hissi yaşayabilirler. Ancak bu tepkiler her çocukta aynı şekilde ortaya çıkmaz

Çocuklar genel itibariyle ölümle ilgili 9 yaşında tam idrake varmaktadırlar.

Travma sonrası çocuklar yalnız kalmaktan veya yabancılardan oluşan kalabalıklardan korkmaktadırlar. Bu nedenle yalnız gezme ya da dışarı çıkma isteği duymazlar.

Travmatik olay: Bireyin varlığını doğrudan tehdit eden, ani olarak ortaya çıkan ve korku veren bir yaşantıdır.

Travma sonrasında çocuklarda gözlemlenebilecek birçok farklı tepki bulun­maktadır. Travmatik bir yaşantıyla karşılaştıklarında çocuklar ileri derecede kon­trol, emniyet ve güven yitimi duygularıyla başa çıkabilmek için, kendilerini daha güvende hissedebilecekleri daha önceki bir gelişimsel basamağa gerileyebilirler.

Öğretmenin normal yaşamında travmatik olaylar ile yüzleşmesi ve öğretmen olarak travmatik yaşantı geçiren öğrenciler ile çalışma olasılığı yüksektir. Her ye­tişkin ve çocuğun bu yaşantılardan etkilenme düzeyi ve süreci farklı bir seyir izler. Bu yüzden bireyin, çocuğun yaşadıkları, hissettikleri hakkında ayrıntılı bilgi edinil­mesi çocuğa yönelik düzenlenecek yardımların ve hizmetlerin temelinde ilk hare­ket noktasıdır.

Yaşamın tehlikede olduğunu düşünme: Çocuğun öleceğini düşünmüş olması, ben ölüyorum diyerek ağlaması ve kendisini yalnız, çaresiz hisset­mesi durumunda travmatik olaydan daha olumsuz etkilenir.

Öğretmen olarak çocuklarla ve çocukların ana babaları ile çocuğun olaydan önce, olay sırasında ve olaydan sonra neler yaşadığını belirlemeye çalışın. Bu öğ­retmenin, etki altındaki çocuğun travma öncesi davranışsal tabanını belirlemesini sağlar. Olay öncesindeki davranış tabanının bilinmesi öğretmene, çocuğun norma­le ve olay öncesi işleyişine dönüp dönmediğini tespit etme, gözlemleme olanağı sağlar.

Travmatik olaylar insan bedeni ve zihni açışından bir şoktur ve aşırı bir fizyolojik uyarılmaya yol açar. Bu aşırı uyarılma sonucunda hızlı kalp atışı, avuç içi terlemesi, konsan­trasyon sorunları ve uyku güçlükleri gibi belirtiler ortaya çıkar.

Öfke: Çocuk, yaşadığı olayın geriye dönüşü olmadığını ve hayatının farklı bir şekilde yapılanmaya başladığını fark ettikten sonra hem duruma hem de kaybettiği kişiye karşı öfke duymaya başlar.

Öğretmenler, travmatik yaşantıların normalleştirilmesinde ve okulların hem ana babalara hem de çocuklara destek sağ­layan kurumlar hâline gelmesinde önemli görevler üstlenebilirler.

Öğretmenler, doğal afetlerin, travmatik yaşantıların ardından çocukların yaşamlarında güven bağı kurabilecekleri kişiler hâline gelirler.

Müşavirlik (konsültasyon) hizmeti; psikolojik yardım hizmeti sağlayan bir uzman ile kendi meslek çalışmalarında yardıma gereksinimi olan kişi, grup, aile, ebeveyn ya da kurum arasında gönüllü bir yardım ilişkisidir. Bu ilişkide müşavir (consultant), yardım isteyenlerin mevcut ya da olası problemlerinin çözümüne yardım sağlamaktadır. Müşavir, değişikliği içeren yardım ilişkisine girerken; kendi değerleri, bilgi, beceri ve ihtiyaçları hakkında bilinçlidir ve ilişkisinde kişi ya da kişilerden çok, çözülecek sorunun üzerinde odaklaşır.