ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ

“Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin kapsamı doğrultusunda
bu statüdeki varlıklar iki alt başlıkta tanımlanır. Bunların ilki olan kültürel miras”ın bileşenleri anıtlar, yapı grupları ve sitlerdir.

Dünya mirasının mümkün olduğunca iyi belirlenmesi, korunması ve tanıtılmasını sağlamak için sözleşmenin öngördüğü “Dünya Mirası Komitesi” ve “Dünya Mirası Fonu” 1976 yılından beri faal durumdadır.

Dünya Miras Listesi’nde yer alma koşulları içinde en önemli koşul, söz konusu varlığın üstün evrensel değere sahip olduğunun belgelenmesidir.

Sayfa 159'da yer alan Resim 7.2 incelendiğinde en az mirasa sahip olan ülkenin Güney Kore olduğu görülecektir.

Sayfa 159'da  yer alan Resim 7.2 incelendiğinde en fazla dünya mirasına sahip olan ülkenin İtalya olduğu görülecektir.

Türkiye, “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi”ni 14 Nisan 1982 tarihinde kabul ederek Taraf Devlet konumuna gelmiştir.

Ülkemizden dünya mirası listesine 2012’de Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) katılmıştır.

Kapadokya, Orta Anadolu’da başta Nevşehir olmak üzere Kırşehir, Niğde, Aksaray ve Kayseri illerini içeren bir bölgedir.

Estetik veya bilimsel açıdan olağanüstü evrensel değeri olan, fiziksel ve biyolojik oluşumlar veya bu tür oluşum topluluklarından müteşekkil doğal anıtlar; jeolojik ve fizyografik oluşumlar ve tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiği alanlar; bilim, koruma veya doğal güzellik açısından üstün evrensel değeri olan doğal sitler veya sınırları kesinlikle belirlenmiş doğal alanlar diğer alt başlık olan “doğal miras” olarak tanımlanır.

Türkiye, insanlık için önemli bir değer olduğu düşünülen dünyadaki kültürel
ve doğal mirasın çağdaş ve bilimsel yöntemlerle ortaklaşa korunması amacıyla
hazırlanan sözleşmeyi 1982 yılında onayladı.

ICCROM (Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Çalışmaları Merkezi): Genel merkezi İtalya-Roma’da yerleşik uluslararası ve hükûmetler arası bir kuruluştur. UNESCO tarafından 1956 yılında kurulan ICCROM, taşınabilir veya taşınmaz kültürel mirasın korunmasını güçlendirmek için araştırmalar, dokümantasyon yapar, teknik destek, eğitim ve kamu bilinçlendirme programları gerçekleştirir. Sözleşmeyle bağlantılı olarak ICCROM’un özel rolü kültürel miras konusunda eğitim için öncelikli ortak olmak, Dünya Mirası kültür varlıklarının korunma durumunu izlemek, ülkelerin yönelttiği uluslararası yardım isteklerini incelemek ve destek sağlamak olarak belirlenmiştir.

Ülkemizin, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu altında, konuyla bağlantılı diğer kurumlar ve kuruluşların çabalarıyla bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 11 adet varlığımızın alınması sağlanmıştır.

1983 yılında başvuru yapıldıktan sonra 1985 yılında ilk olarak İstanbul’un Tarihi Alanları, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) ile Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) listeye alınmıştır.

Göreme Milli Parkı ve Kapadokya ile Hierapolis-Pamukkale Milli Parkı doğal ve kültürel miras özellikleri taşımaktadır.

1988’de Ksanthos-Letoon (Antalya-Muğla) Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır.

Anadolu, Ege ve Balkanların buluştuğu bu benzersiz coğrafyada 3000 yıl boyunca kesintisiz yerleşmiş olan Troia’da farklı uygarlıklara ait 9 katman saptanmıştır. Troia’daki en erken yerleşim katı MÖ 3000-2500 ile erken Bronz Çağı'na   tarihlenmektedir, daha sonra sürekli yerleşim gören Troia katmanları MÖ 85 - MS 8. yüzyıla tarihlenen Roma Dönemi ile sona ermektedir.

1983 yılında başvuru yapıldıktan sonra 1985 yılında ilk olarak İstanbul’un Tarihi Alanları, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) ile Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) listeye alınmıştır. 1986’da Hattuşaş (Boğazköy)-Hitit Başkenti (Çorum), 1987’de Nemrut Dağı (Adıyaman-Kahta)’nın ardından 1988’de Ksanthos-Letoon (Antalya-Muğla) ile Hierapolis-Pamukkale (Denizli), altı yıl aradan sonra Safranbolu (Karabük) 1994 tarihinde Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır. 1998’de Truva Antik Kenti (Çanakkale)’nin Dünya Mirası Alanı olmasından sonra uzun bir süre sayısı dokuzda kalan üstün evrensel değeri olan varlıklarımızın arasına 2011 yılında Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne), 2012’de ise Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) katılmıştır. 2015 yılında ise Efes Antik Kenti (Ephesos) Dünya Kültür Mirasına kabul edilmiştir.

Dünya mirasının mümkün olduğunca iyi belirlenmesi, korunması ve tanıtılmasını sağlamak için sözleşmenin öngördüğü “Dünya Mirası Komitesi” ve “Dünya Mirası Fonu” 1976 yılından beri faal durumdadır.

Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen üstün evrensel değere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan bu değerlerin yaşatılması için gerekli iş birliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun Paris’te toplanan 17. Genel Konferansı kapsamında, 16 Kasım 1972 tarihinde “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” kabul edildi.

“Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin kapsamı doğrultusunda bu statüdeki varlıklar iki alt başlıkta tanımlanır. Bunların ilki olan “kültürel miras”ın bileşenleri anıtlar, yapı grupları ve sitlerdir.

Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan evrensel değerde olan, insan eliyle yapılmış veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik alanların tümü kültürel miras olarak adlandırılır.