AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ

Türkiye ile AET arasında tam üyeliği öngören Ortaklık Anlaşması 12 Eylül 1963 yılında imzalanmıştır.

Komite bazı konularla sınırlı olmak üzere yeni bir mevzuat yaratmayacak ve Topluluk mevzuatında değişiklik oluşturmayacak teknik nitelikli kararlar alabilir.

Cevap: AB-TR Gümrük Birliği, klasik bir Gümrük Birliği’nin çok ötesindedir. Çünkü rekabet hukuku düzenlemeleri, Fikri ve Sınai Mülkiyetin Korunması Düzenlemeleri, Gümrük Mevzuatı konuları, Dampingli veya sübvansiyonlu ithalata karşı koruma, tekstil ithalatına ilişkin otonom düzenlemeler, dâhilde ve hariçte işleme rejimleri gibi birçok mevzuatın AB ile uyumlu hâle getirilmesi düzenlemelerini de içermektedir.

GB zamanlaması Türk ekonomisi açısından çok doğru bir dönem olmamıştır. 5 Nisan 1994 ekonomik krizini takiben yaşanan devalüasyonlar, 1997 Asya ve 1998 Rusya krizleri, Mart 1998 sonrası Türkiye ekonomisinde yaşanan ciddi durgunluk, 1999 deprem felaketi, 2000 ve 2001 yıllarında yaşanan ekonomik ve mali krizlerinden kaynaklanan tüm sorunlar, ekonomiyi olumsuz etkilemiştir.

AB ile ortak gümrük tarifesi uygulayan Türkiye AB’nin tercihli erişim izni verdiği ülkelere kendi pazarını açmak durumundadır. AB’nin GB ile ilgili karar mekanizması sadece üye ülkelerden oluştuğundan, Türkiye bu mekanizmanın dışında kalmaktadır. Bir diğer deyişle Türkiye, karar alma aşamasında yer almadığı anlaşmaları koşulsuz olarak kabul etmek zorunda bırakılmaktadır. Türkiye, AB’nin anlaşma imzaladığı üçüncü ülkelere kendi kapılarını açarken bu ülkeler tarafından verilen imtiyazlar, yalnızca AB ülkeleri kaynaklı ihracatı kapsamaktadır. Türkiye tam üye olmadığı için bu imtiyazlardan yararlanamamaktadır. Ayrıca Türkiye bu anlaşmalara uyum sağlamak zorunda olduğu için, üçüncü ülke ürün ithalatından elde ettiği gümrük gelirlerini de kaybetmektedir.

Aralık 2002 Kopenhag Zirvesi'nde

- Serbest Ticaret Bölgeleri
- Gümrük Birliği
- Ortak Pazar
- Ekonomik Birlik
- Tam Ekonomik Bütünleşmedir.
Balassa’ya göre ekonomik bütünleşme farklı ekonomilerin gönüllü olarak karşılıklı bağımlılıklarını arttırdıkları bir süreçtir. Bu süreçte bütünleşmeler, en düşük dereceden en yüksek dereceye kadar, ticaretin serbestleştirilmesinden (ticaretin bütünleşmesi) başlayarak, üretim faktörlerinin dolaşımının serbestleştirilmesi (faktör bütünleşmesi), ulusal ekonomi politikalarının uyumlaştırılması (politika bütünleşmesi) ve bütün bu politikaların tamamen tekdüzeleştirilmesine (tam bütünleşme) kadar gidebilmektedir.

Statik etkiler, kısa vadede gerçekleşen etkiler olup, ticaret hadleri ve kaynak dağılımı etkilerinden oluşmaktadır.
Ticaret yaratıcı etki, yüksek maliyetli yerli üretimin azalmasından (üretim kazancı) ve düşük fiyattan tüketici rantındaki artıştan (tüketim kazancı) oluşur.
Ticaret saptırıcı etki, pahalı üretim yapan sektörlere kaynak aktarımına neden olur ve refahı azaltır. Ticareti Birlik dışından Birlik içine kaydırdığı için Birlik dışında kalan ülkelerle yapılan ticaret hacminde daralma olur.

Dinamik etkileri önceden tahmin etmenin güçlüğü, ölçülmelerinde göz önünde bulundurulması gereken değişkenlerin fazla olması ile bağlantılı bir durumdur. Bu değişkenler üretim, tüketim, yatırım, dış ticaret, teknoloji seçimi, iç ve dış piyasa koşulları, vb. olarak sayılabilir.

Alman gümrük birliğinin fikir babası Alman iktisatçı Friedrich List’tir.

1932 yılında Benelüks olarak bilinen bölgesel bütünleşmeyi oluşturan ülkeler Belçika, Hollanda, Lüksemburg'dur.

Uluslararası ekonomik bütünleşmeler açısından gümrük birlikleri, serbest ticaret bölgeleri kadar olmasa da en sık görülen bütünleşme türlerinden biridir. 1789 yılında ABD’de 13 eyaletin gümrük tarifelerini kaldırması, Avusturya’nın 1775 yılında Kendi içindeki ticaretten alınan vergileri sıfırlaması,1834’te Zollverein adı verilen Alman Gümrük Birliği, bu ülkelerin bütünleşmeleri yolunda önemli bir rol oynamıştır.
Tüm bu örneklere rağmen gümrük birliğinin en başarılı örneğini AB gerçekleştirmiştir.

1995-2016 döneminde Türkiye’nin AB ithalatındaki payı %1.7’den %3.9’a; ihracattaki payı ise %2.36’dan %4.5’a çıkmıştır. Tarımın ve hizmetler sektörünün GB dışında tutulmuş olması Türkiye açısından AB pazarında önemli bir kayba neden olmaktadır.

Türkiye ve AB arasında Gümrük Birliği kurulmasından sonraki dönemde ticaretin yapısının incelenmesi aşamasında dikkatle irdelenmesi gereken iki önemli kırılma noktası, AB’ye yeni üye ülkelerin katılımının gerçekleştiği 2004 ve 2007 yılları olmuştur. 2004 yılında Polonya, Malta, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Slovakya, Macaristan, Litvanya, Estonya, Letonya ve Güney Kıbrıs, 2007 yılında ise Romanya ve Bulgaristan AB’ye tam üyelik hakkı kazanmıştır. AB tarihinin en büyük genişlemesi gerçekleşirken, Türkiye söz konusu Orta ve Doğu Avrupa ülkeleriyle (Güney Kıbrıs hariç) serbest ticaret antlaşmaları (STA) imzalamak durumunda kalmıştır. Bu ülkelerin elde ettikleri tam üyelik hakkı sonrasında ise, STA’lar yürürlükten kaldırılmış ve bu ülkeler de Türkiye ile AB arasındaki GB’ne dâhil olmuştur.

Pahalı üretim yapan sektörlere kaynak aktarımına neden olan ve refahı azaltan etki ticaret saptırıcı etkidir.

Şıklarda verilenlerin tamamı Gümrük Birliği’nin orta ve uzun dönemli etkilerindendir.

Zollverein adı verilen Alman Gümrük Birliği 1834 yılında kurulmuştur.

25 Mart 1957 tarihinde imzalanan Roma Anlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve atom enerjisinin barışçıl amaçlarla kullanımını öngören Avrupa Atom Ener­jisi Topluluğu (EURATOM)  kurulmuştur.

Alman iktisatçı Friedrich List Alman Gümrük Birliği’nin fikir babasıdır.