AVRUPA BİRLİĞİ - Deneme Sınavı - 3

Bugün itibarıyla EPB alanında yer alan bu 19 üye şunlardır: Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Fransa, Finlandiya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Hollanda, İrlanda, İtalya, İspanya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan. Diğer bir deyişle, bu üyeler nakdi olarak ulusal paraları değil, Avro’yu kullanmaktadırlar.

Yakınlaşma kriterleri (Maastricht kriterleri) ABİHA’nın Maddesinde belirtilen şu beş kriterden oluşmaktadır:

EPB’nin oluşturulduğu 1 Ocak 1999 tarihindeAvro, nakdi para olarak  kullanılmamıştır. Avro banknotlarının ve madeni paralarının tedavüle çıkışı için üç yıllık bir geçiş dönemi belirlenmiştir. Böylece 1 Ocak 2002 tarihine kadar EPB alanında ulusal paralar tedavülde kalmaya devam etmiştir.

19 üye ülkeden Lüksemburg ile Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinden Estonya, Letonya, Litvanya ve Slovakya olmak üzere ancak beş ülkenin tüm yakınlaşma kriterlerini sağladığı görülmektedir

1987 yılında kabul edilen Avrupa Tek Senedinde ekonomik ve parasal birlik’ kavramına ilk kez yer verilmesi olmuştur.

2017 itibarıyla 28 üyeli bir Birlik olan AB’nin EPB alanına dâhil olmayan ancak DKM-II’de yer alan tek ülke Danimarka’dır.

AMB’nin amaçlarına ulaşmak için kullandığı para politikası araçları şunlardır:

2009 yılının sonlarına doğru Yunanistan’da başlayan devlet borç krizi, kısa sürede İrlanda, Portekiz ve İspanya gibi EPB ülkelerine yayılmış bir EPB krizine (Avro krizine) dönüşmüştür.

Hâlihazırda EPB alanında yer alan 19 üye ülke arasında tek bir para politikası, fakat 19 farklı maliye politikası uygulanmaktadır.

A şıkkının dışındaki şıklarda yer alan kriterler mevzuata uygunluk kriterlerini karşılamaktadır. Yakınlaşma Kriterleri (Maastricht kriterleri), parasal ve mali kriterler olmak üzere iki grupta toplanan ve bir AB üyesi ülkenin Avro bölgesine katılabilmesi için yerine getirmesi gereken kriterlerdir. Yakınlaşma kriterleri (Maastricht kriterleri) ABİHA’nın 140. Maddesinde belirtilen şu beş kriterden oluşmaktadır: • Fiyat istikrarı, • Faiz oranı, • Devletin mali durumu (bütçe kriteri ve borç kriteri), • Döviz kuru.

19. ve 20. yüzyıllarda Avrupa’da gerçekleştirilen çok sayıda parasal birlik örnekleri görülmüştür. Bunlar arasında şu birlikler sayılabilir:
• Latin Avrupa Parasal Birliği,
• İskandinav Parasal Birliği,
• Belçika-Lüksemburg Parasal Birliği,
• İsviçre-Lihtenştayn Parasal Birliği,
• Fransa-Monako Parasal Birliği,
• İtalya-San Marino-Vatikan Parasal Birliği.

Tarihi olarak Avrupa’da bir EPB alanının gerçekleştirilmesi süreci, ekonomik bütünleşme sürecinde önemli dönemeç noktalarının başında gelen Avrupa Birliği Antlaşması (ABA) öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönemde incelenebilir.

AVRUPA BİRLİĞİ ANTLAŞMASI ÖNCESİ DÖNEM
1961 Marjolin Memorandumunun hazırlanması
1964 Merkez Bankası Başkanları Komitesinin kurulması
1969 Barre Raporunun Hazırlanması
1970 Werner Raporunun Hazırlanması
1973 Tüneldeki Yılan Uygulamasının Başlaması
1979 Avrupa Para Sisteminin Uygulamaya Girişi
1985 Cecchini Raporunun hazırlanması
1985 Beyaz Kitabın hazırlanması
1989 Delors Raporu’nun Hazırlanması

AVRUPA BİRLİĞİ ANTLAŞMASI VE SONRASI DÖNEM
1992 Avrupa Birliği Antlaşması’nın İmzalanması
1993 Avrupa Birliği Antlaşması’nın Yürürlüğe Girmesi
1994 Avrupa Para Enstitüsünün Kurulması
1997 İstikrar ve Büyüme Paktı’nın Kabul Edilmesi
1998 Avro Bölgesine Dâhil Olan Üyelerin Belirlenmesi (11 ülke)
1998 Avrupa Merkez Bankasının Kurulması
1999 Tek Paranın Kaydi Olarak Tedavüle Girişi ve Parasal Birliğin Başlangıcı
2001 Yunanistan’ın Avro Bölgesine Katılması
2002 Avro’nun Nakdi Olarak Tedavüle Çıkması
2005 İstikrar ve Büyüme Paktı’nın Reform Edilmesi
2007 Slovenya’nın Avro Bölgesine Katılması
2008 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Malta’nın Avro Bölgesine Katılması
2009 Slovenya’nın Avro Bölgesine Katılması
2010 Avrupa Finansal İstikrar Mekanizmasının yürürlüğe girmesi
2011 Avrupa Finansal İstikrar Kolaylığı Mekanizmasının yürürlüğe girmesi
2011 Estonya’nın Avro Bölgesine Katılması
2011 Avro + Paktının yürürlüğe girmesi
2011 Altılı Paketin yürürlüğe girmesi
2012 Mali Taahhüt Anlaşması (*)
2013 İkili paketin yürürlüğe girmesi
2013 Avrupa İstikrar Mekanizmasının uygulamaya girmesi
2014 Letonya’nın Avro Bölgesine Katılması
2014 Bankalar Birliğinin kuruluşu
2015 Litvanya’nın Avro Bölgesine Katılması

Tüneldeki Yılan uygulaması, 1960’lı yılların sonuna kadar sorunsuz işleyen uluslararası para sisteminin (Bretton Woods para sisteminin) bölgesel versiyonudur. Birlik içinde döviz kurlarında istikrarın sağlanmasını amaçlayan bu uygulama ile üye ülkelerin ulusal paraları, ± %2,25’lik dalgalanma marjıyla birbirine bağlanmış ve bu sistemi desteklemek amacıyla, Nisan 1973’te Avrupa Parasal İşbirliği Fonu (European Monetary Cooperation Fund) kurulmuştur.

1 Ocak 1999 tarihinde EPB alanına katılan üye ülkeler şunlardır: Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Finlandiya, Hollanda, İrlanda, İtalya, İspanya, Lüksemburg ve Portekiz’dir.

1998 yılında adı geçen iki kurumun hazırladıkları rapora göre Konsey, o tarihte 15 üyesi olan AB’nin (Yunanistan hariç) diğer 14 üyesine EPB’ye katılabileceklerine ilişkin tavsiyede bulunmuştur. Danimarka, İsveç ve İngiltere hariç diğer 11 üye ülke EPB alanına katılmaya karar vermişlerdir. Böylece 1 Ocak 1999 tarihinde EPB alanı oluşturulmuştur.

Yakınlaşma Kriterleri (Maastricht kriterleri), parasal ve mali kriterler olmak üzere iki grupta toplanan ve bir AB üyesi ülkenin Avro bölgesine katılabilmesi için yerine getirmesi gereken kriterlerdir. Yakınlaşma kriterleri (Maastricht kriterleri) ABİHA’nın 140. Maddesinde belirtilen şu beş kriterden oluşmaktadır:

Bu kriterlerin üçü (enflasyon, faiz, döviz kuru kriterleri) parasal istikrarı; diğer ikisi (bütçe kriteri ve borç kriteri) mali disiplini sağlamaya yöneliktir.

2017 itibarıyla 28 üyeli bir Birlik olan AB’nin EPB alanına dâhil olmayan ancak DKM-II’de yer alan tek ülke Danimarka’dır.

Amacı fiyat istikrarını sağlamak olan Avro sistemin görevleri şu şekilde sıralanabilir:

Yakınlaşma kriterlerinin referans değerleri açısından değerlendirildiğinde, bugün EPB alanında yer alan 19 ülkeden sadece beş tanesinin tüm yakınlaşma kriterlerini sağladığı görülmektedir: Lüksemburg, Estonya, Letonya, Litvanya ve Slovakya.