BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME II - Deneme Sınavı - 26

Engelli yetişkin bireylerde görülen işitmeyle ilgili iki önemli sorun Meniere ve Vertigo’ dur. Meniere hastalığı, işitme ve denge mekanizmasını etkileyen bir iç kulak sorunudur. Kulakta çınlama, hafif bir uğultu, inleme ya da cayırtı, geçici veya kalıcı işitme kaybı, hastanın kendisinin veya etrafındaki her şeyin döndüğünü hissetmesi, kulakta basınç ya da doluluk hissi bu hastalığın önemli belirtileridir. Hastalık genellikle 40-60 yaşları arasındaki kişilerde meydana gelir. Kadınları da erkekleri de etkiler. Vertigo (baş dönmesi), sık görülen bir yakınmadır. Hastalar baş dönmesini “etrafımda her şey dönüyor”, “yer altımdan kayıyor” gibi sözcüklerle anlatırlar. Baş dönmesine hemen her zaman eşlik eden bulantı, kusma, yürümede zorluk eşlik eder. Dengeyi sağlayabilmek ve korumak için egzersizlerin düzenli yapılması odyoloji uzmanı ya da kulak burun boğaz uzmanı tarafından önerilir. Her bir egzersize yavaşça başlanmalı, zamanla egzersiz süresini kademeli olarak uzatılmalı veya yapma tekrarları arttırılmalıdır. İlk başlandığında düşme ihtimaline karşı birey, egzersizleri yalnız başına yapmamalıdır.  Doğru yanıt E’dir.

Vücut mekaniği özellikle bel ve sırt sağlığı için önemlidir. Bakım hizmeti verenlerin sırt sağlığını koruması için yürürken yapması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

Düzenli egzersiz yapmalı, dik durmalı ve dikkatli yürümeli; yürürken çene ileri doğru, boyun anatomik pozisyonda, kollar iki yanda gevşek ve rahat bir şekilde sarkık olmalı, ayak parmakları çene ile aynı doğrultuda olup ağırlık ayakların dış kenarlarında olmalı. Doğru yanıt B’dir.

Engelli yetişkin bireylerin kişisel ve günlük bakımı açısından bakım hizmeti verenlerin dikkat etmesi gereken hususların başında ellerin yıkanmasına ilişkin sağlık kuralları gelmektedir. Bakım hizmeti verenlerin uymak zorunda olduğu söz konusu kurallar şunlardır:

Doğru yanıt C’dir.

Yetersizlik kişinin, bir işi ya da şeyi yapamaması, bir işlevi yerine getirememesi durumu, belirli bir şekilde davranmada sınırlı kapasite olarak tanımlanmaktadır.

Bakım ihtiyacında olan engelli bireye sunulacak kişisel bakım hizmetleri şu şekilde sıralanabilir. (İfadenin görsel yanıtı buraya alınamadı).

Fizyoterapist, hastalık durumları dışında, kişilerin fiziksel aktivitelerini düzenleme ve hareket kabiliyetlerini arttırma çalışmaları yapan kişidir (Türkiye İş Kurumu, 2013). Engelli bireyin engel durumuna göre fiziksel aktivitelerini ve hareket kabiliyetini düzenleyecek çalışmaları planlayabilir.

Ergoterapist ise kişi ya da toplulukların istedikleri, ihtiyaç duydukları veya kendilerinden beklenen aktiviteleri yapabilme becerilerini geliştirme veya aktivite ya da çevreyi düzenleyerek engelli bireylerin günlük yaşam aktivitelerine katılımını sağlama sorumluluğu taşımaktadır.

Dil ve konuşma terapisti, insan iletişimi, dil ve konuşma gelişimi ve bozukluklarının önlenmesi, tanılanması, değerlendirilmesi ve terapisi ile ilgilenen meslek elemanıdır.

Sosyal hizmeti uzmanı, engelli bireyin bu hedefler doğrultusunda eğitim-rehabilitasyon, kendini gerçekleştirme, yaratıcı faaliyetlere katılma, toplumsal koruma, istihdam gibi konularda yol gösterici olmakta ve takibini yapmaktadır.

Bakımı üstlenilen kişinin günlük hayat ile başa çıkmasına bakımını üstlenen kişi olarak formel ya da informel bakım hizmeti veren yardımcı olmaktadır. Bakım hizmeti titizlikle yapılması gereken, önemli bir iştir. Bu sebeple engelli bireyin bakımından sorumlu bakım hizmeti verenlerin üstlenmesi gereken sorumluluklar ve ondan beklenen çeşitli davranışlar vardır. Bu sorumluluk ve davranışlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Anatomi, vücudun normal şekil ve yapısını inceleyen bir başka deyişle organların tanım-anması, şekil, büyüklük gibi özelliklerinin ortaya konulması ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Fizyoloji ise canlıların dokularının, organlarının görevlerini ve bu görevlerini nasıl yerine getirdiklerini inceleyen bir bilim dalıdır (Aktümsek 2006). Anatomik çalışmaların yapılabilmesi için vücuttan hayali düzlemler geçirilerek organların yerleri, yapıları ve komşulukları ortaya konulur. Anatomik düzlemler, ayakları bitişik, kolları avuç içi öne doğru açık, dik duran ve karşıya bakan bir insanın üzerinden geçirilir, buna anatomik duruş adı verilir (Aktümsek 2006).

Hücre zarının görevleri (Sayfa:22, Şekil 2.1)

Kalp Kası: Çizgili görünümlü ancak düz kas gibi çalışan kalp kasının uyarılabilmesi için sinirsel uyarıya gereksinmesi yoktur. Kalp kasının bazı hücreleri, özelleşerek aksiyon potansiyelini oluşturur ve iletimi sağlar. Bu, kalbin özel uyarı ve ileti sistemidir. Kalp kası, otonom sinir sisteminin sempatik ve parasempatik bölümüne ilişkin sinirlerle bağlantı halindedir.

Kafa kemikleri (Sayfa:25, Şekil 2.3)

• Omurga (Columna Vertebralis): Omurga, kafatası tabanından başlayarak boyun ve gövdenin arka ortasında uzanan 33-34 adet omurun (vertebra) üst üste dizilmesi ile meydana gelen kemik bir sütundur. Omurlar, omurlar arası disklerle (discus intervertebralis) birbirlerine bağlanır. Omurların ortasında bulunan deliklerin (foramen vertebrale) üst üste dizilmeleri ile columna vertebralis içinde medulla spinalis yani omuriliğin bulunduğu kemik bir kanal (Canalis vertebralis) meydana gelir. Omurga kırıklarında bu bölge zarar görerek medulla spinalis zedelenebilir. Bulundukları bölgeye göre omurlar;

7 boyun omuru (vertebrae cervicales)

12 göğüs omuru (vertebrae thoracicae)

5 bel omuru (vertebrae lumbales),

5 sağrı omuru (vertebrae sacrale)

4-5 kuyruk sokumu omuru (vertebraecoccygea) olarak ayrılır.

Oynar Eklemler (Diarthrosis): Kemik yüzleri arasında boşluk ve bu boşlukta synovia denen sıvı bulunduğundan bu eklemlere synovial eklemler de denir. Oynar eklemler; eklem kıkırdağı, eklem kapsülü, eklem boşluğu ve eklem bağları yapılarından oluşur (Sayfa:28, Şekil 2.9). Dirsek eklemi, el bileği eklemi, diz eklemi, ayak bileği eklemi oynar eklemlerdendir. Bu tip eklemler en çok romatizmal hastalıklardan etkilenir.

Kafatası eklemleri oynamaz eklem sınıfındadır.

Trombositler: Kemik iliğindeki dev megakaryosit hücrelerden oluşur. 1 mm3 kanda ortalama 300 000 trombosit bulunur. Kanamayı durdurma ve pıhtı oluşturmada görev alır (Tunçel 1997).

Solunum sistemi, burun, farenks (yutak), larenks (gırtlak), trakea (soluk borusu), bronşlar, bronşioller ve alveolleri içerir (Sayfa:30, Şekil 2.11) (Tunçel 1997).

Diüretikler: Kalp yetmezliğinin tedavisinde kullanılan bu grup ilaçlar, vücuttan sıvı ve tuz atılımını sağlayarak ödemi çözerler.