BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 17

Erken evre

• Günlük yaşantılarda aksaklık yaratan unutkanlıklar
• İsimlendirme, sözcük bulma güçlüğü
• Soruları ve konuları yinelemeler
• Alışılmış kişilik ve davranış özelliklerinde değişmeler • Aritmetik işlemlerde, hesaplamada zorluklar

• Yer, kişi, zaman karıştırmaları

Orta evre

• Unutkanlıkta, konuşma ve anlama bozukluğunda artış
• Kişilik özelliklerinde belirgin değişiklikler, anlamsız gezinmeler, hayal görmeler • Kişisel bakımını ve temel günlük gereksinimlerini yardımsız karşılamada güçlük • Yakınlarını tanıma güçlüğü
• İletişimin belirgin olarak azalması

İleri evre

• Fiziksel yetersizlik, bağımsız hareket etmede ileri derecede yetersizlik • Temizlik, beslenme, yemek gibi aktivitelerde tam bağımlılık
• İletişimin tama yakın kaybı
• Yatağa bağımlılık, idrar ve dışkı kaçırma

ALS, yaşlılıkta sorun oluşturan nörolojik hastalıklardan birisidir. Hastalığın ortalama başlangıç yaşı 65 civarıdır.

Psikoz; bilişsel ve davranışsal bozukluklara neden olan ve kendini özellikle sanrılar ve varsanılar (halusinasyonlar) ile gösteren bir ‘gerçeklik duygusundan ayrılma’ hâlidir. Düşün- ce içeriğindeki ve gerçeklik duygusundaki bozulmalar dış dünyaya ilişkin davranışlarda da gözlenmektedir.

Dünya Sağlık Örgütünün analizlerine göre, 2010’larda 524 milyon olarak tahmin edilen dünyamızdaki 65 yaş ve üstündeki nüfus, 2050’lerde 1,5 milyara ulaşacaktır. Yaşlı nüfus, ülkemizde de giderek artmakta ve yaşlıların %90’lara varan bir bölümünde, bir ya da daha çok kronik hastalık bir arada bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Aynı bireyde 3 ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna multimorbidite denir. Multimorbidite ya da “çoklu kronik hastalık” yaşlılıkta günlük yaşam ve bakım kalitesini belirgin olarak ve doğrudan etkileyen bir durumdur. Doğru cevap B'dir.

Metabolik sendrom; kan şekeri yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir. Doğru cevap A'dır.

Ateroskleroz, hipertansiyon ve kalp-damar hastalıklarında önlenemeyen risk faktörleri;

Farklı günlerde yapılan en az iki ölçümde açlık kan şekerinin 126 mg/dL’nin üzerinde bulunması ile diyabet tanısı konulmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yetişkinlerde sistolik kan basıncı için 140 mmHg, diyastolik kan basıncı için 90 mmHg’lık değerler, genelde üst sınır olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hipertansiyon ile ilgili doğru bilgiler aşağıda sıralanmıştır:

Senkop: Genellikle ani tansiyon düşmesine bağlı, kısa süreli ve kendiliğinden düzelen bilinç kaybının eşlik ettiği, yığılma şeklindeki bir bayılma anlamına gelir. Doğru cevap D'dir.

Atrial Fibrilasyon (AF); kalbin normal kasılma ritmine kalp kulakçıklarının (atrium) eşlik edemediği ve düzenli ritmik kasılmalar yerine yalnızca sürekli bir titreşim yapabildiği bir bozukluktur. Doğru cevap B'dir.

Yaşlı bakımında güvenli ilaç kullanımı ilkeleri şöyle sıralanabilir:

Geriatri yaşlılık ve hastalıklarını konu edinen tıp dalıdır. Disiplinler arası bir bilim kolu olan gerontoloji ise yaşlanma sürecini inceler.

Geriatri yaşlılık ve hastalıklarını konu edinen tıp dalıdır. Disiplinler arası bir bilim kolu olan gerontoloji ise yaşlanma sürecini inceler.

Yaşlanma sorununun dünyada fark edilmesini sağlamak amacıyla da 1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü olarak kutlanmaktadır.

Son yıllarda “sağlığı geliştirme” terimi koruyucu sağlık hizmetleri alanında sıkça kul- lanılmaktadır. Bu kavram ilk olarak, Ottawa Bildirgesi’nde (DSÖ, 1978) ortaya çıkmış ve ‘insanların kendi sağlıkları üzerindeki kontrolü arttırmaları ve böylece sağlıklarını geliştirmeyi sağlama süreci’ olarak belirtilmiştir.

Dünyada yaşlılara hizmet veren farklı bakım modelleri vardır. Günümüzde üç bakım modeli öne çıkmakta ve üzerinde tartışılmaktadır: Bunlar; a) tıbbi model, b) bireysel model ve c) sosyal modeldir. Tıbbi modelde kişinin tıbbi durumuna göre belirlenen bakım modeli, sosyal modelde kişinim sosyal statüsü ve sosyal rolüne göre belirlenen bakım modeli, bireysel modelde ise bireyin kendisine göre belirlenen bakım modeli ön plana çıkmaktadır. Bireysel veya bireye özel modelller bunların içinde en çok geçerliliği olan bakım modelidir.

Sağlık hizmetlerinin verildiğikurum modelleri hastaneler, gündüz hastaneleri, özel üniteler, bakım evleri, gündüz bakım merkezleri, özel bakım evleri şeklindedir. Sağlıklı yaşlılar için de huzur evleri, sığınma evleri, yaşlı kulüpleri olabilmektedir.

Evde bakımın birçok yaşlı tarafından tercih edilmesinin nedenleri vardır. Bunların başında, bireyin kendini güvende hissetiği ev ortamında, yakınları ve ailesiyle birlikte olmasıdır. Ayrıca ev ortamında bakımın kalitesinin arttığı belirtilmektedir. Bakıma muhtaç kişinin sorumluluğunun aile bireylerinden alınması da diğer bir sebeptir. Ha anın her günü ve günün her saati hizmet sunulabilir ve hem bireye hem aileye özgü plan yapılabilir. Böylece aile üyelerinin de bakıma katılımı sağlanmış olur. Evde bakım hizmetiyle hastane enfeskiyonu riski azalır; ayrıca ücreti hastaneye göre daha makuldur. Bir diğer neden de kendi ortamında tedavi edilmesi, bireyin iyileşme sürecini hızlandırmaktadır; üstelik birçok farklı sağlık problemi için bu olanak mümkün olmaktadır.