BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME - Deneme Sınavı - 10

Kültürel yeterliliğe yakınlık, farklı kültürler ve kültürlerden olan kişiler ile çalışmalarda gözlemlediğimiz zayıf yanlarımızın farkına varma durumudur.

1. Diğer Çalışanlarla Ortak Sorunlar

• Kayıt dışı çalışma
• İş güvencesizliği
• Sigortasız çalıştırılma
• Çalışma sürelerinin uzun oluşu
• Dinlenme sürelerinin uzun oluşu
• Sosyal güvenlik haklarından mahrum olma
• Sosyal korumasızlık
• İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinden yararlanamamam
• Ücretlerin düşüklüğü
• Mesleki ilerleme fırsatlarının sınırlığı
• Psikolojik ve Fiziksel taciz
• Örgütlenememe

2. Yapılan İşin Niteliğine Bağlı Olarak Yaşanan Sorunlar

• Fiziksel Sorunlar
• Psikolojik Sorunlar
• Sosyal Sorunlar

Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde çalışanların özellikle niteliksiz iş gücünün önemli bir çoğunluğu kayıt dışı çalışmakta ve bu duruma bağlı olarak güvencesizlik ve sigortasız çalıştırılma, sosyal koruma kapsamı dışında kalma, düşük ücretle çalışma, çalışma sürelerinin uzun oluşu, dinlenme sürelerinin yetersizliği ve örgütlenememe gibi bir dizi sorun kaçınılmaz olarak yaşanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Bakım hizmetleri alanında yapılan araştırmalar, kurumlarda çalışan bakım elemanlarının; % 20’sinin sosyal güvencesi olmadığını;
%84’ünün asgari ücretle çalıştığını, yoksulluk sınırının altında bir ücretle çalıştıklarını ve karşılaştıkları birçok riske rağmen istenilen yaşam standardına kavuşamadıklarını, kendi ihtiyaçlarını karşılama noktasında sorunlar yaşadıklarını ortaya koymaktadır. Doğru cevap D'dir.

İnsanlarla yakın temas ve iletişim içinde olmayı gerektiren bir meslek olmasına bağlı olarak bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskinin yüksekliği, bakım elemanlarının özellikle çalışırken karşılaştıkları sorunların başında gelir. Bu nedenle çalıştıkları meslekte hastalık riskine karşı, hepatit aşısı olmaları ve çalışırken özel giysi, eldiven ve dezenfektan kullanılması, saçlarını toplamaları el ve ayak tırnaklarının temiz ve kısa olması, takı takılmaması, ayakkabılarının kaymayacak cinsten olması, erkeklerin tıraş olması gerekmektedir. Doğru cevap B'dir.

Bulaşıcı hastalıklara ilaveten bakım elemanları yaptıkları işle ilişkili olarak önemli bazı sağlık ve güvenlik risklerine de maruz kalabilmektedir. Bu riskler şu şekilde sıralanabilir (www.unison.org.uk):
• Enfeksiyona maruz kalmak
• Şiddete maruz kalmak
• İzole ortamlarda bulunan evlere özellikle de geceleri gidip gelirken karşılaşılabilecek tehlikeler
• Tehlikeli maddelere maruz kalma
• Pasif İçicilik: Hem kapalı hem de halka açık ortamlarda ve iş yerlerinde sigara kullanımı yasaklanmış olmakla birlikte evlerde sigara içmek serbesttir. Dolayısıyla evlerde çalışan bakım elemanları çalıştıkları evlerde sigara içiliyorsa pasif içiciliğe maruz kalmaktadırlar.
• Bakıma Muhtaç Olanları Taşımaya Bağlı Sakatlık Riski: Bakım elemanlarının yaptıkları işin niteliğine bağlı olarak, bakım gerektiren bireyi taşıma, ağır yük kaldırma gibi yerine getirmek zorunda oldukları görevler, işin nerede yapıldığına bakılmaksızın onların çalışma koşullarını ağırlaştırmaktadır. Bakım elemanlarının iş yerinde ağır kaldırma, öne eğilerek çalışma, bel ve vücudun yanlış pozisyonlarda kullanılması gibi riskli davranışlara maruz kalma ve uygun olmayan çalışma koşulları nedeniyle fiziksel sorunlar yaşadıkları görülmektedir.

Doğru cevap C'dir.

Tükenmişlik: Tükenmişlik, hem birey hem de örgütler açısından iş yaşamını önemli ölçüde tehdit eden bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. “Bireyde ruhsal ve fiziksel açıdan enerjinin tükenmesi” olarak ifade edilebilecek olan tükenmişlik, örgütte strese neden olan gerek işe ilişkin gerekse örgütsel faktörlerin uzun dönemli etkisi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bireylerin stres düzeylerinde farklılıkların görülmesinde; bilişsel değerlendirme, başa çıkma mekanizmaları, uyaranların süresi, şiddeti ve anlamı, yaşanan benzer deneyimler, kişilik özellikleri, durum üzerindeki kontrol algısı, sağlık durumu gibi “kişiye özgü
psikolojik faktörler” rol oynamaktadır. Doğru cevap  C'dir.

Anksiyete: Dışardan gelen herhangi bir uyarana karşı oluşturulan normali aşan korku duygusudur. Anksiyetenin belirtileri arasında korku, kaygı, endişe, panik duygusu, aşırı tedirginlik, huzursuzluk, yorgunluk, uykusuzluk, konsantrasyon güçlüğü, nefes almakta güçlük, baş ağrısı, huzursuzluk, göğüste ağrı veya sıkıntı hissi bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sosyal sağlık, sosyal boyuttaki iyilik durumu, insanın sosyal boyutlu sorunlarının yaşanmaması ve sosyal çalışma müdahaleleriyle çözülmesi durumu olarak tanımlanmaktadır.

Yaşlanmayla birlikte genel olarak beyin işlevlerindeki fizyolojik gerilemeye bağlı olarak bellek, dikkat, algı gibi bilişsel işlevlerin olumsuz yönde etkilendiği belirtilmektedir. Yaşlı kişilerde sıklıkla bellek (hafıza) azalması, unutkanlık, kusurlu ve eksik hatırlama gibi bellek değişiklikleri görülür. Yaşlılıkta beyin yapısının bozulmasıyla birlikte yaşlı insanlarda düşüncenin içeriği, mantık ve muhakeme niteliği değişir ve bozulur. Düşünce akışında yavaşlama, ayrıntıcı olma ve direnme eğilimi görülür. Hesaplamalar, somut ve soyut kavramlar bozulur. Yaşlanma sürecinde bilişsel alanla ilgili fonksiyonların tümünde gerileme ile birlikte bireyin yaşam kalitesini belirleyen sosyoekonomik şartlar, eğitim seviyesi, geçirilen hastalıklar ve psikolojik durumu, bireyin anatomik yapısı vb. faktörler, bireyin yaşlılıktaki bilişsel becerilerini etkilemektedir. Dolayısıyla her yaşlı bilişsel alandaki değişimlerle ilgili olarak aynı kaderi paylaşmaz. Bazı bireyler başarılı bir yaşlanma gösterebilir ve bilişsel yetenekleri gençlikleri ile aynı seviyede veya gençlik dönemine göre daha gelişmiş olarak karşımıza çıkabilir. Birçok yaşlı daha tipik olarak okul döneminde öğrendiği bilgileri, mesela araba sürmeyi becerebiliyor durumda iken yeni şeyler öğrenmede olan yetersizlikleri ile karşımıza çıkabilir. Cevap B şıkkıdır.

İlişki Kesme Teorisine göre, yaşlılık toplumdan yavaş yavaş geri çekilme süreci olarak görülmektedir. Fiziksel etkinlikleri azalırken toplumsal olarak da bir uzaklaşma yaşar ve kendi iç dünyalarına çekilirler. Bu durum ayrıca, rollerin kaybı ya da azalması ile ilgili olup bireyi toplumsal açıdan yararlı kılan olanaklarını da giderek azaltır.

Toplumsal Değişim Teorisine göre, gelişen toplumlardaki yaşlıların “yapabildikleri” ile teknolojik gelişim hızı ve olanakları denk olamamaktadır. Bu değişim hızına yetişemeyen ya da beklentileri karşılayamayan yaşlı birey de zaman zaman modası geçmiş bulunmaktadır. Bu durum ise yaşlı bireyin güvenlik, saygı, sevgi, ait olma ve tanınma gibi gereksinimlerini tehdit etmektedir.

Yaşlılık döneminde ayrıca bilinçte bulanıklık, alzheimer hastalığı, stres, uyku bozuklukları, kaygı bozuklukları sıkça görülmektedir. Alzheimer hastalığı bir ruh hastalığı değildir ancak hastalığın seyrine psikiyatrik bulgular eklenir. Bu nedenle bir psikiyatri hastası ile benzerlikleri olabilir.Yaşlılıkta psikolojik bağlamda en sık rastlanılan sorunlardan birisi de depresyondur. Yaşlılarda depresyonun yaygın olduğu bilinmektedir.
Yaşlılıkta ortaya çıkan depresyon belirtileri, genç ve orta yaşlılarda görülen depresyon belirtilerinden farklıdır. Depresyon yaşayan yaşlılarda fiziksel, görsel, duyusal ve bilişsel bozukluklar görülmektedir. Bu süreçte çevreye karşı ilgisizlik, anksiyete, kendini yargılama, suçluluk ve değersizlik duyguları, fiziksel aktivitesizlik ve sağlıksız yemek yeme davranışları yaşlıların ve onlara bakım verenlerin sıklıkla uğraşmak zorunda kaldıkları psikolojik sıkıntılardır. Cevap C şıkkıdır.

Tercih hakkını kullanan yaşlı bireyler açısından bakıldığında, çocuğunun yanında kalmayı tercih edenler olabildiği gibi elbette yaşlıya hizmet veren kurumlar da olmalıdır. Bu kurumların sayısı artırılmalı, nitelikli hâle getirilmeli ve verilen hizmetin kalitesi yükseltilerek sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir. Yaşlı bireylerin kurumlarda kalma tercihini yalnızlığı paylaşma, çocuklar/çocuğunun olmaması, sosyal güvencesinin olması etkilemektedir. Huzurevlerinin toplumdan uzak bir yerde olmaları yerine, çocuk bakımevleri ile aynı ortamlarda olması, yaşlı bireylerin sosyal izolasyonunu ve yalnızlığını önlemesi, çocuklarla aynı ortamı- belki aynı bahçeyi paylaşırken farklı doyumları da yaşaması açısından önemli olacaktır (Öz, 2002).

Yaşlanmanın içerdiği fiziksel ve psikolojik değişmelerin yanı sıra yaşlıların sosyal ve ekonomik gereksinimleri de önceki yıllara göre değişmektedir (Terzioğlu ve diğ., 2004). Yaşlılıkta; gelirde azalma, işsizlikte artma görülmektedir. Özellikle yoksul kesimde yaşayan yaşlılarda kronik işsizlik bulunmaktadır. Bir işte çalışma güvencesi elde eden yaşlılar ise çoğunlukla düşük ücretle çalıştırılmaktadır. Sanayileşmiş toplumlarda yaşlıya iş verme ve ücret belirlemede yaş ayırt edici bir etmen olarak rol oynamaktadır. Yaşlılar yaşam düzeylerini yükseltecek, gelirlerini arttıracak, ek işleri bulmakta güçlüklerle karşılaşmaktadır (Emiroğlu, 1995). Bireyler yaşlandıkça daha az çalışmakta, üretmekte ve kazanmaktadırlar (Onat, 2002).

Yaşlılık, bireyin emekliliğini de yaşadığı bir dönemdir. Birey emekliliğe hazırlanmamış ise kendini boşlukta hissedebilir, bireysel üretkenliğin ve statünün kaybı, kişilerarası ilişkilerde sınırlanmalara ve maddi sorunlara yol açabilir. Maddi ya da fiziksel olarak bağımlı olması yaşlı bireyin işe yaramazlık, değersizlik yaşamasına ve öz güveninin sarsılmasına neden olur (Karataş, 2000). Emekliliğe uyum, bireyin emekliliği nasıl algıladığına bağlıdır. Birçok kişi için emeklilik “değişik ve can sıkıcı olmayan, yapmak istediklerini gerçekleştirecek yeni bir yaşam fırsatı” olarak tanımlanmakla birlikte, bazı insanlar için “anlamsızlık, duygusal ve fiziksel tükenme, rollerin kaybı ve rolsüz rolü oynamak” olarak görülebilir.

Psikolojik sorunlar: Bunalım, iç daralması, kaygı olarak yaşlı bireylerde beliren sorunlardır.

Kuşak sorunları: Yaşıyla ilgili bakış ve anlayışının gençlerin anlayış ve bakış açılarıyla örtüşememesinin yarattığı sorunlardır.