BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I

Sesin şiddetini ölçme birimi desibeldir.

Normal bir insanın kulağının sıfır ile 110-120 dB şiddetindeki ve 15-2000 Hz frekans aralıklarındaki sesleri işitebileceği bilinmektedir.

Bir sesin duyulabilirlik eşiğine işitmenin mutlak eşiği denir.

Eğitim alanında hizmet sunulacak ise kaybın oluştuğu yaşa göre yapılan sınıflama kullanılmaktadır

İleri düzeyde işitme kaybı (65-95 dB), bu düzeyde işitme kaybı olan bireyler; dil gelişiminde ileri düzeyde sorunlar yaşamaktadırlar ve konuşulanları anlamaları mümkün değildir.

İşitme kaybının ortaya çıkmasında doğum sonrası nedenler temel olarak bireyin geçirdiği hastalıklar ve maruz kaldığı travmalar şeklinde sıralanabilir. İşitme kaybına neden olabilecek en önemli hastalıklardan birisi orta kulak iltihabıdır. Orta kulak iltihabı kulak zarında ve orta kulakta zedelenmelere neden olabilmekte ve sonuçta iletim tipi işitme kaybına neden olmaktadır.

İşitme yetersizliği olan bireylerin gelişimi etkileyen faktörler; işitme kaybının türü derecesi, işitme kaybının oluştuğu yaş ve işitmeye yardımcı teknolojilerden yararlanma yaşı şeklinde sıralanabilir. Bunların yanı sıra aile bireylerin çocuğa karşı tutumları ve ebeveynlerin işitme durumları gibi çevresel ve eğitsel faktörlerin işitme yetersizliği olan bireylerin gelişimlerinde önemli rol oynadığını söylemek mümkündür.

Karma (total) yaklaşım işitme yetersizliği olan bireylerin hem kendileriyle hem de işiten akranlarıyla gerçek anlamda iletişim kurabilmelerini amaçlamaktadır.

FM ve kızılötesi sistemler, işitme yetersizliği olan bireylerin eğitim süreçlerinde kullanılan ve ses yükseltici sistemlerden daha iyi yararlanmalarını sağlayan işitmeye yardımcı teknolojilerdir.

İşitme süreci ile ilgili temel organın kulan olduğu bilinmektedir. Kulağın yapısı temel olarak üç kısımda incelenebilir. Bu kısımlar; dış kulak, orta kulak ve iç kulak şeklindedir. Dış kulak, kulak kepçesi ile başlayan, kulak kanalı ile devam eden ve kulak zarında sonlanan kısımdır. Dış kulakta yer alan kulak kepçesi (ariculla), işitmenin gerçekleşmesinde ses dalgalarının ilk olarak ulaştığı yerdir. Orta kulak, kulak zarının arkasında kalan kanaldan oluşup içerisinde çekiç, örs, üzengi kemikleri ve östaki borusu yer almaktadır. İç kulak ise salyangoz, yarım daire kanalları ve işitsel sinir uçlarından oluşur.

İşitme yetersizliği, 1997 yılında yürürlüğe giren 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve 2012 yılında yayınlanan Özel eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine göre aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır (21.7.2012 tarih ve 28360 sayılı Resmî Gazete): şitme duyarlılığının kısmen ya da tamamen yetersizliğinden dolayı konuşmayı edinmede, dili kullanmada ve iletişimde güçlük nedeniyle bireyin eğitim performansının ve sosyal durumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumu. Amerikan İşitme-Dil-Konuşma Derneği (ASHA) işitme yetersizliğini, işitme sisteminde ya da işlevinde meydana gelen değişiklikler olarak tanımlamaktadır. ABD’de yürürlükte olan IDEA-4’te ise işitme yetersizliği olan bireyler sağır ve ağır derece işitme yetersizliği olan birey olarak iki ayrı grupta ele alınmıştır. Buna göre sağır birey, işitme cihazı yardımıyla ya da cihaz olmaksızın dile ilişkin bilgileri işitme yetisini kullanarak elde etmesi mümkün olmayan kişi şeklinde tanımlanmıştır. Ağır derecede işitme yetersizliği olan birey ise, işitme kalıntısına sahip, işitme cihazı yardımıyla dile ilişkin bilgileri edinebilen birey şeklinde tanımlanmıştır. İşitme yetersizliği olan bireylere hizmet veren eğitim yöneticileri komitesinin (The Conference of Educational Administrators of Schools and Programs for the Deaf-CEASD) tanımına göre; işitme yetersizliği, hafiften çok ağır şiddete kadar sıralanabilen, işitme güçlüğünü işaret eden, sağır ve ağır işiten gruplarını da içerisine alan bir yetersizlik türüdür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hastalıktan kaynaklanan nedenler arasında yaşlanma ile ortaya çıkan kulak zarında deformasyonlara, orta kulakta yer alan kemikçiklerin kireçlenmesine veya iç kulakta yer alan sinirlerin işlevlerini yitirmesi sayılabilir.  Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması, aşırı oksijene maruz kalması ve kafa travmaları da işitme kaybına eden olabilmektedir. Uzmanlar, 105 desibel ve üstündeki seslerin işitme kaybına yol açabileceğini belirtmektedirler. Çünkü uzun süre kulaklıkla yüksek seste müzik dinlemek, arabada ya da konserde yüksek sesle müzik dinlemek kulağa zarar verebileceğinden geçici veya kalıcı işitme kaybına neden olabilir.

İşitme yetersizliği olan bireyler bazı durumlarda başkalarının duygularını fark etmede, anlamada ve yorumlama da bir takım sorunlar yaşayabilirler. Ancak işitme yetersizliği olan bireyin sosyal ve duygusal gelişimine etki eden dört temel faktör vardır. Bunlardan birincisi ailedir.  İkincisi, bireyin akranları ve öğretmenleridir. Üçüncüsü, sosyal olmanın farkındalığıdır. Dördüncüsü ise soyutlanmışlık ve yalnızlık hissidir.

Geleneksel sözel yaklaşım  temelinde işitme yetersizliği olan bireylere dudak okuma ve görme duyu becerilerini geliştirme amaçlanmaktaydı. İşaret dili, duygu ve düşüncelerin beden ve el hareketlerine dönüştürtülerek aktarılmasıdır. İşitsel sözel yaklaşımın temelinde, işitme yetersizliği olan bireyin işitme kalıntısından yararlanarak dil becerilerini kazandırma yatmaktadır. Karma (total) yaklaşımın temel hedefi işitme yetersizliği olan bireylere okuma-yazma ve konuşma becerilerinin öğretilmesidir. Çiftdil yaklaşımda temel hedef konuşmanın öğretimi değil okuma yazmanın öğretimidir. Bu yaklaşımda konuşmanın öğretimi yan hedeftir.

İşlevsel işitme kaybı: İşlevsel işitme kaybında biyolojik anlamda bir sorun olmamasına karşın bireyler sesleri işitemezler. Bu tür bir kaybın genellikle psikolojik ve sosyal nedenlere bağlı olarak ortaya çıktığı belirtilmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Koklear implant, iç kulakta bulunan koklea (salyangoz) içine cerrahi işlemlerle yapay sinir uçları olarak işlev gören elektrotların yerleştirilmesidir. Koklear implant, sesin sinirlere elektrik enerjisi olarak taşınmasına yardım eden teknolojik bir araçtır ve duyusal tip kayıpları olan çok ileri düzeyde işitme kaybı bulunan bireylerin bile sesleri işitmelerine yardımcı olabilmektedir. Koklear implant biri içte diğeri dışta  olmak üzere iki bobinden oluşmaktadır.

FM ve kızılötesi sistemler, işitme yetersizliği olan bireylerin eğitim süreçlerinde kullanılan ve ses yükseltici sistemlerden daha iyi yararlanmalarını sağlayan işitmeye yardımcı teknolojilerdir.

İşitme cihazlarının temel işlevi çevreden gelen seslerin şiddetini yükseltmektir. İşitme cihazları; mikrofon, yükseltici ve alıcı olmak üzere üç kısımdan oluşurlar. Cihazların enerji kaynağı ise pildir. İşitme cihazının çalışma mantığı şu şekildedir; titreşimler halinde gelen ses mikrofonda elektrik enerjisine çevrilir, ardından ses alıcıya ulaşır ve sesin şiddeti arttırılır, son olarak ses mekanik dalgalara dönüştürülerek alıcıya verilir. Cihazlarda açma-kapama ve ses düğmeleri bulunmaktadır. İşitme cihazlarının kulak arkası ve kanal içi olmak üzere iki türü bulunmaktadır. En yaygın kullanılan tipi kulak arkası cihazlardır. İşitme cihazları ile ilgili bilinmesi gereken en önemli husus, işitme cihazlarının işitmeyi düzeltmediği, düşük şiddetteki sesleri daha işitilebilir hale dönüştürerek sesleri anlamaya yardımcı olduğudur.

İşitme yetersizliği olan bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetleri kişisel bakım hizmetleri ve psiko-sosyal hizmetler olarak iki başlık altında toplanmaktadır. Ancak bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin ilkeleri; işitme yetersizliği olan bireyleri sosyal çevrelerinden koparmadan hizmet sunmak, bireylerin yakın çevrelerine ailelerine destek sağlamak, toplumsal yaşama katılımlarını desteklemek, kolaylaştırmak ve yaşam kalitelerini arttırmak şeklinde sıralanabilir.

İşitme yetersizliği olan bireylerin sağlık veya eğitim gibi kamu hizmetlerinden eşit şekilde yararlanmalarını sağlama konusunda refakat hizmetleri psikososyal destek hizmetleri kapsamındadır ancak diğer şıklarda verilenlerin hepsi kişisel bakım hizmetleri adı altında yer alır.

İşitme yetersizliği olan birey söylenenleri anlamadığında aynı cümleleri tekrarlamak yerine, söylemek istenilenlerin farklı şekilde
ifade edilmesi denenmelidir. Açık, anlaşılır kelimelerle konuşulmalıdır.

Kulağın yapısı temel olarak üç kısımda incelenebilir. Bu kısımlar; dış kulak, orta kulak ve iç kulaktır. Dış kulak, kulak kepçesi ile başlayan, kulak kanalı ile devam eden ve kulak zarında sonlanan kısımdır. Dış kulakta yer alan kulak kepçesi (ariculla), işitmenin gerçekleşmesinde ses dalgalarının ilk olarak ulaştığı yerdir. Orta kulak, kulak zarının arkasında kalan kanaldan oluşup içerisinde çekiç, örs, üzengi kemikleri ve östaki borusu yer almaktadır. İç kulak ise salyangoz, yarım daire kanalları ve işitsel sinir uçlarından oluşur.