BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ - Deneme Sınavı - 10

Varantlar, elinde bulunduran kişiye, bir dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte ya da belirli bir tarihe kadar alma ya da satma hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki sermaye piyasası araçlarıdır. Varantlar yapılandırılmış ürünler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan ürünlerdir. Bir varlığa ya da göstergeye dayalı olarak çıkartılmakta; Borsaya kote edilmekte ve pay senetlerine dayanan varantlar pay piyasasında, ikinci el işlem görmektedirler. Varant satın alan yatırımcı, ödediği bedel karşılığında ilgili dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın almaktadır. Varlığın piyasa fiyatındaki değişmelere bağlı olarak elindeki varantın fiyatı da değişerek; isabetli pozisyon alınmışsa, kazanç sağlamakta ya da portföyde var olan dayanak varlıkların zararını dengelemektedir. Varantların sağladığı hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanılması mümkündür.

Sertifikalar
Sertifikalar, yatırımcılarına önceden belirlenmiş
koşulların oluşması durumunda alacak hakkı veren
menkul kıymet niteliğindeki yapılandırılmış finansal ürünlerdir. Sertifika çıkarılarak sağlanan fonların iadesi, sadece çıkarak kurumun sorumluluğu
altındadır.

Bir yıl ve daha uzun vadeli DİBS’ler “Devlet Tahvili”; Bir yıldan kısa vadeli DİBS’ler ise “Hazine Bonosu” olarak adlandırılmaktadır

Mevduat ürünlerinin yanı sıra bankalarca müşterilerine doğrudan ya da dolaylı olarak sunulabilen başlıca alternatif finansal yatırım ürünleri şöyle sıralanabilir: 1. Altın ve diğer kıymetli maden yatırımları ve alım– satım işlemleri, 2. Yabancı Para yatırımları ve alım – satım (arbitraj) işlemleri, 3. Dövizli borçlanma senetlerine (Eurobond, vb.) uzun vadeli yatırımlar ve alım-satım işlemleri, 4. Yabancı para üzerinden düzenlenmiş ticari senetlerin alım–satım işlemleri, 5. Sabit getirili borçlanma senetlerine uzun vadeli yatırım ve bunların alım – satım işlemleri, 6. Repo – Ters Repo işlemleri, 7. Türev Ürün Yatırımları (Vadeli işlem, Swap, Opsiyon sözleşmeleri), 8. Türev Ürünlerle bağlantılı mevduat uygulamaları (DCD), 9. Türevlere bağlı kokteyl ürünler (Opsiyon, Futures ve benzerlerinin dönüşümlü uygulanmaları), 10. Portföy Yönetim hizmetleri, 11. Yatırım danışmanlığı hizmetleri, 12. Pay senedi yatırımları ve alım – satım işlemleri, 13. Birikimli Hayat Sigortası poliçeleri sağlanması, 14. Bireysel Emeklilik Sistemi sözleşmeleri sağlanması.

6.12.2012 tarih ve 6362 sayılı yeni Sermaye Piyasası Kanunu 35. Maddesinde, sermaye piyasasında işlem yapabilecek kurumları sayılmakta ancak faaliyetlerinin alanı ve yetkinlik dereceleri işlem bazında belirlenmektedir. Yasa’ya göre sermaye piyasalarında faaliyette bulunabilecek “sermaye piyasası kurumları” aşağıda gösterildiği gibidir: a. Yatırım kuruluşları (Bankalar, Aracı kurumlar, vb.) b. Kolektif yatırım kuruluşları (Yatırım Ortaklıkları, Yatırım Fonları) c. Bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları ç. Portföy yönetim şirketleri d. İpotek finansmanı kuruluşları e. Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları f. Varlık kiralama şirketleri g. Merkezî takas kuruluşları ğ. Merkezî saklama kuruluşları h. Veri depolama kuruluşları ı. Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları

Bankalarda açılan altın mevduat hesaplarından faiz getirisi elde edilebilmesi; altına dayalı yatırım fonları alınması durumunda fon yönetiminin sağlayacağı olası kârdan yararlanılabilmesi gibi avantajlar nedeniyle de günümüz bankacılığında altına dayalı hizmet ürünleri özel bir önem kazanmıştır.

Bankalarca, BİST - Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasasından alınmış olan standart niteliklerdeki külçe altınlarla, genellikle 1 gramdan başlayan tutarlarda, kaydi olarak işlem yapılmaktadır.

Altın ağırlıklı fonlar,1.7.2014’den geçerli olmak üzere, yenilenmiş bulunan ilgili mevzuat uyarınca “Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu” altında yer alan fonlardır. Bu tür fonların toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılmaktadır

Arbitraj Amaçlı İşlemler: Aynı vadeli sözleşmelerin işlem gördüğü farklı piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından ya da spot piyasa ile vadeli piyasa arasındaki fiyat farklılıklarından faydalanarak kar elde etmek amacıyla yapılan işlemlerdir. Aynı anda bir piyasada alım, diğer piyasada satım sözleşmesi yapıldığından açık pozisyon söz konusu olmamakta; herhangi bir risk alınmamaktadır.

Forward sözleşmesi, belli bir varlığın ileri bir tarihte, baştan üzerinde anlaşılmış bir fiyattan satılması anlaşmasıdır. Sözleşmenin koşulları (fiyat, miktar, kalite, vade ve yer) alıcı ile satıcı tarafından karşılıklı belirlenmektedir. Tarafların gelecekte almak ya da satmak istedikleri bir varlığın fiyat değişimleri nedeniyle oluşabilecek riskten korunmak için çözüm olarak gördükleri sözleşmelerdir. Bugünden, gelecekteki fiyatı (örneğin; kuru) sabitlemek demektir. Süre bitince taraflar varlığın teslimini yapabilecekleri gibi piyasa fiyatı ile sözleşme fiyatı arasındaki farkı birbirlerine ödeme yoluna da gidebilirler.

VİOP’da, Vadeli İşlem (Futures) sözleşmeleri için sözleşme büyüklüğü ile ilişkilendirilerek saptanmış olan bir teminatın yatırılması gerekmektedir. Buna “Başlangıç teminatı” denilmekte olup, pozisyon açılırken, yatırılması zorunlu olan tutardır. Borsadaki olumsuz gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan kayıpların bu teminatı aşındırması durumunda ek teminat yatırılması gerekir. Başlangıç teminatının %25’inin kaybedilmesi durumunda yatırımcının ilgili teminatı tekrar eski düzeyine çıkarması söz konusu olacaktır. Buna da “Sürdürme teminatı” denilmekte olup, piyasadaki günlük fiyat hareketleri karşısında güncelleştirilen teminat tutarlarının ve teminat olarak bulundurulması gereken varlık kompozisyonunun koruması gereken alt düzeyidir.

Banka Bonoları Bankalarca, kaynak temin etmek amacıyla belli kurallar çerçevesinde borçlu sıfatıyla çıkarılan menkul değerlerdir. İskonto esası ile satılmakta; iskonto oranları çıkaran bankalar tarafından serbestçe belirlenmektedir. Banka bonolarının vadeleri, eğer halka arzedilmek üzere çıkarılıyorsa 60 günden az, 1 yıldan fazla; eğer belli nitelikli yatırımcılara tahsisli olarak satılacaksa 15 günden az, 1 yıldan fazla olamaz.

Finansman bonolarının vadesi 1 yılda fazla olmamakta; vadesine uygun oranlarla iskonto edilerek bulunan fiyat üzerinden satılmaktadır.

1. Banka Tarafından Doğrudan Hizmet Dağıtımı:

a. Şubeler Yoluyla Hizmet Dağıtımı; Şube Bankacılığı

b. Elektronik Olanaklarla Hizmet Dağıtımı; Şube Dışı Bankacılık / Elektronik Bankacılık2.

Bankacılıkta Dolaylı ve Aracı Kullanarak Hizmet Dağıtımı:

a. İşlem Ortaklığı Yoluyla Ürün Pazarlama

b. Muhabir Bağlantılarıyla ve Uluslararası Ödeme Sistemleriyle İşlem Gerçekleştirme

c. Bankalar arası Ortak Noktalar Aracılığıyla Ürün Sunumu

Elektronik olanakların gelişmesine karşın, şube bankacılığı uygulamalarına tamamen son verilmesi mümkün değildir. Çünkü kuruluş koşullarının dışında şube bankacılığının sürdürülmesi için işlemlerin yapısından kaynaklanan bazı zorunluluklar bulunmaktadır. Şöyle ki; ıslak imza gerektiren işlemler, yüksek tutarlı nakit hareketleri, belge ve ticari senet teslimatları, ancak şube ilişkileriyle halledilebilecek işlerdir.

Elektronik ticaretin bir parçası durumunda olan ve elektronik alt yapıya dayanan bu yeni bankacılık hizmet dağıtım kanalları; şube dışı bankacılık faaliyetlerini, kendi adlarıyla anılacak biçimde çeşitlendir-mişlerdir. Başlıcaları aşağıda sayılan bu hizmet dağıtım kanalları, her banka tarafından farklı bir ticari isim altında tanıtılmış ve uygulamaya geçirilmiştir. Uygulamada yaygınlaşmış olan başlıca şube dışı (elektronik) bankacılık kanalları şöyle sıralanabilir:

1. Telefon Bankacılığı,

2. İnternet Bankacılığı,

3. Mobil (Cep telefonuyla internet bağlantılı) Bankacılık,

4. Ev – Ofis Bankacılığı,

5. Satış ve Hizmet Noktası (POS) Bankacılığı,

6. Mail-Order (Elektronik Sipariş) Sistemi

7. Otomatik Ödeme Makinaları (ATM) Bankacılığı,

8. Görüntülü Ödeme Makinaları (VTM) Bankacılığı,

9. Televizyon Bankacılığı,

10. Kabin Bankacılığı.

“Mobil İmza” ise elektronik imzanın bir türevi olup telefon operatörlerinin yazılımlarında oluşturularak, mobil bankacılığa ilişkin elektronik ortamlarda kimlik kanıtlama işlevinde kullanılmaktadır.

Bankalar arası Kart Merkezi (BKM)

• Müşteri ve iş hacmi artmaktadır,

• Müşteri bağlılığı artmaktadır,

• Hizmet gelirleri artmaktadır,

• Vezne işlemleri ve müşteri birikmesi azalmakta, şube dışı hizmet dağıtım kanalları etkinleşmektedir,

• İş yükü kısmen otomasyona, kısmen operasyon servislerine aktarılmaktadır,

Bankalar açısından; riskler, şikâyetlere karşı yapılacak işlemler gibi hususlar dezavantaj olarak sayılabilir.

Buna göre aylık asgari ödeme tutarı;

a. Limiti 15.000 Türk Lirasına kadar olan kredi kartlarında, dönem borcunun yüzde otuzundan,

b. Limiti 15.000 Türk Lirasından 20.000 Türk Lirasına kadar olan kredi kartlarında, dönem borcunun yüzde otuz beşinden,

c. Limiti 20.000 Türk Lirası ve üzerinde olan kredi kartlarında, dönem borcunun yüzde kırkından,

ç. Yeni verilecek kredi kartlarında, kullanım başlangıcı tarihinden itibaren bir yıllık sürenin dolmasına kadar dönem borcunun yüzde kırkından aşağı olamayacaktır.