BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ

Virmanlar: Aynı bankadaki/şubedeki ve aynı kişiye ait hesaplar arasında para aktarımı işlemleridir.

Havale emrini veren, parayı yollayan kişiye amir adı verilir.

Yazılı bildirime karşın amir tarafından 10 yıl boyunca aranmayan havaleler zaman aşımına uğrar ve gelir kaydedilmek üzere Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na aktarılır. Zaman aşımının başlangıç tarihi, amire yapılan ve sonuçsuz kalmış olan yazılı bildirim tarihidir.

Konutlarda, her bir konut için aylık Beş yüz Türk Lirası ve üzerinde kira geliri elde edenlerin,

İşyerlerinde, tutar sınırı olmaksızın işyerini kiraya verenler ile kiracıların; kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin bankalar ya da Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle kanıtlanması dolayısıyla ödemelerin bu kanallarla yapılması gerekmektedir.

18.11.2008 tarih ve 27058 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmeliğin 10. maddesi işyerleri ya da işletmelerinde İş Kanunu hükümleri uygulanan işverenlerin, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 10 olması durumunda, işçilere yapacakları her türlü aylık ödemenin yasal kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlü olduklarını belirlemektedir.

30.06.2007 tarih ve 26568 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Seri A ve 1 Sıra No.lu “Tahsilat Genel Tebliği” nin düzenlemesiyle de 01.01.2008 tarihinden itibaren yasal süresinde verilecek Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Beyannameleri üzerine tahakkuk edecek kurumlar vergisi ile kurumlar vergisine mahsuben ödenecek geçici verginin, Türkiye genelinde, vergi dairelerinin veznelerine nakden ya da çekle ödenmesi yerine; tahsilata yetkili kılınan bankalara ödenmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Belçika / Brüksel merkezli olan uluslararası ödeme ve bilgi aktarım sistemi Swift, 1973 yılında kurulmuş ve 1977 yılında faaliyete geçmiştir.

Ülkemizde, diğer birçok ülkeden farklı olarak EFT Sisteminin düşük tutarlı müşteri işlemlerini de içerecek biçimde geniş bir kullanıma açık olması, birçok uygulama kolaylıklarına olanak sağla- maktadır.

EFT yoluyla yapılan para aktarımları, kısa zamanda gelişerek önemli bankacılık hizmetleri arasında yer almıştır. Bu işlemler hukuksal olarak “havale” niteliğindedir. Aynı bankanın şubeleri arasındaki para aktarımından farklı olarak burada, TCMB’nın araya girmesiyle bankaların aracılık işlevi aşamalı olarak gerçekleştirilmektedir.

Havale ilgili düzenlemeler Borçlar Kanununda yapılmıştır.

Ödeme sistemleri yapılandırılırken gözetilen öncelikler ve başlıca amaçlar şunlardır:

• Finansal merkezler ve bankalararasında, para ve menkul değer aktarımlarında etkinlik sağlanması,

• Taraflar arasında karşılıklı güvenin sağlanması ve ödeşmelerin kesinleştirilmesi,

• Ödeme risklerinin ve işlem yanlışlıklarının en aza indirgenmesi,

• Fon hareket ve yönetiminde hız ve kolaylık sağlanması,

• Finansal yeniliklere uyum açısından bankacılık sisteminin esneklik ve yetkinlik kazanması,

• Dış ticaret ödeme ve tahsilleriyle çeşitli sermaye hareketlerinin kolaylaşması,

• Yabancı sermayenin ve yatırımcıların çekilebilmesi açısından düzenli ve kaliteli hizmet standartlarına zemin oluşturulması,

• Finansal hizmetlerin gerçekleştirilmesinde küresel bağlantıların yapılabilmesi ve küresel olanaklardan yararlanılabilmesi,

• Parasal hareketlerin izlenilebilmesine ve kanıtlanabilmesine olanak sağlanması.

Gerçek zamanlı ve ödeme karşılığı teslimat ilkesiyle çalışan bir menkul kıymet aktarım ve takas sistemi (EMKT) bulunmakta, 2000 yılından beri bankacılık ve sermaye piyasası hizmetlerini desteklemektedir.

Ülkemizde yararlanılan başlıca ödeme sistemleri şunlardır:

1. Elektronik Fon Transferi Sistemi (EFT / TIC - Turkish Interbank Clearing),

2. Elektronik Menkul Kıymet Transfer Sistemi (EMKT),

3. Çek Takas Sistemi,

4. Kredi Kartları Takas Sistemi,

5. Döviz transferi uluslararası organizasyonları,

6. Posta işletmesi,

7. Ödeme Kuruluşları (Özel yetkili Ödeme Merkezleri / Şirketleri)

8. Bankaların kendi şube ve şube dışı hizmet dağıtım yapılanmaları ile muhabirlik ağları kapsamındaki hizmet dağıtım olanakları.

Havale, gerçek ya da tüzel bir kişinin (Amir) kendi nam ve hesabına, bir başka gerçek ya da tüzel kişiye (Lehtar), nakit, kıymetli evrak ya da bunlara benzer misli şeyler vermek üzere üçüncü bir gerçek ya da tüzel kişiyi (Banka) yetkili kılmasıdır.

Uygulamada birbirinden oldukça farklı ödeme durumları ortaya çıkabilmektedir: • Havalenin, lehtarın vekiline ödenmesi, • Havalenin, üçüncü kişilere ödenmesi, • Havalenin, görme özürlülere ödenmesi, • Küçüklere gelen havalenin ödenmesi. • Vesayet altındakilere gelen havalenin ödenmesi.

Finansal ekonominin etkinliği ve bilişim teknolojisindeki gelişmeler, bankalararası işlem hacim ve miktarının önemli ölçüde artması, elektronik bankacılık altyapısının kurulması ve bu kapsamdaki hizmetlerinin yaygınlaşması, ülke çapında bankalararası bir elektronik fon transferi sistemini gündeme getirmiştir.

EFT sisteminin başlıca amaçları şöyle sayılabilir: a. Piyasada nakit dolaşımını azaltmak, b. Ödemelerin güvenli, hızlı ve risksiz gerçekleşmesini sağlamak, c. Bankalararasında sağlıklı ve hızlı bilgi iletişimi sağlamak, ç. Elektronik bankacılık hizmetleri alanında bütünsellik sağlamak.

Para gönderilecek banka bilgileri, bu sistemde, ilgili her banka için 8, şubeler için 11 haneden oluşan bir Swift kodununa dönüştürülmüştür. Yapılan döviz transferleri, saat 17:00’den önce ya da sonra yapılmış olmasına göre iki ya da üç iş gününde karşı bankadaki hesaba ulaşmaktadır. Aracı bankalar için ek bir komisyon kazancı sağlanabilmektedir. Belçika / Brüksel merkezli olan bu uluslararası ödeme ve bilgi aktarım sistemi 1973 yılında kurulmuş ve 1977 yılında faaliyete geçmiştir.

“Gelir Vergisi Genel Tebliği” uyarınca, işyeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka ya da posta idarelerince düzenlenen belgelerle kanıtlanması gerekmektedir. Her bir konut için aylık tutarı Beş yüz Türk Lirasının altındaki konut kira geliri ile mahkeme ve icra yoluyla yapılan konut ve işyeri kira gelirine ilişkin tahsilatlar Tebliğle getirilen zorunluluk kapsamında değildir.

Önemli bankacılık hizmetleri arasında yer alan kira ödemelerinin belirtilen belli koşularda bankalar aracılığıyla yapılması artık bir yasal zorunluluk durumuna geçmiştir. Bu yasal zorunluluklara uymayanların, her bir işlem için bu işleme konu kira tutarının %5’i oranında ceza ödemeleri gerekmektedir.