BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ

Ödeme araçları ile ödeme sistemlerini birbirine karıştırmamak gerekir. Para türleri, ticari senetler, kartlar ödeme araçları kapsamında yer alır.

Ödeme sistemi kavramını dar anlamda alırsak sadece Swift, Western Union, EFT gibi organizasyonları; geniş anlamda alırsak bu kurumsallaşmış özel para aktarım organizasyonlarının yanı sıra bankaların herbirini ve hatta Banka (Kredi) kartlarını da kapsadığını görürüz

Ödeme sistemleri yapılandırılırken gözetilen öncelikler ve başlıca amaçlar şunlardır:

• Finansal merkezler ve bankalararasında, para ve menkul değer aktarımlarında etkinlik sağlanması, • Taraflar arasında karşılıklı güvenin sağlanması ve ödeşmelerin kesinleştirilmesi, • Ödeme risklerinin ve işlem yanlışlıklarının en aza indirgenmesi, • Fon hareket ve yönetiminde hız ve kolaylık sağlanması, • Finansal yeniliklere uyum açısından bankacılık sisteminin esneklik ve yetkinlik kazanması, • Dış ticaret ödeme ve tahsilleriyle çeşitli sermaye hareketlerinin kolaylaşması, • Yabancı sermayenin ve yatırımcıların çekilebilmesi açısından düzenli ve kaliteli hizmet standartlarına zemin oluşturulması, • Finansal hizmetlerin gerçekleştirilmesinde küresel bağlantıların yapılabilmesi ve küresel olanaklardan yararlanılabilmesi, • Parasal hareketlerin izlenilebilmesine ve kanıtlanabilmesine olanak sağlanması

Ülkemizde yararlanılan başlıca ödeme sistemleri:

1. Elektronik Fon Transferi Sistemi 

2. Elektronik Menkul Kıymet Transfer Sistemi (EMKT)

3. Çek Takas Sistemi

4. Kredi Kartları Takas Sistemi

5. Döviz transferi uluslararası organizasyonları

Virmanlar: Aynı bankadaki/şubedeki ve aynı kişiye ait hesaplar arasında para aktarımı işlemleridir.

Elektronik Fon Transferleri: Ülke içindeki bankalar arasında TL cinsinden para aktarımlarıdır.

Hukuksal olarak bir yetkilendirme ilişkisi olan havale hizmetinde üç taraf bulunmaktadır:

1. Amir: Havale emrini veren, parayı yollayan kişidir. Diğer iki tarafa “ödeme” ve “tahsil” yetkileri vermektedir.

2. Lehtar: Lehine havale verilen, kendisine para gönderilen, alıcıdır.

3. Aracı: Havale ödeyicisi. Amir tarafından kendisine ödeme yetkisi tanınmış ya da eşdeyişle ödeme görevi verilmiş kişi; bankadır

İlke olarak herhangi bir belgenin iadesi ya da ibrazı karşılığında ödenmesi gibi bir koşula bağlı havaleler kabul edilmez.

Virmanlar, hesaplar arasında gerçekleştirilen para aktarımlarıdır. Aynı banka şubesinde bulunan ve aynı müşteriye ait olan hesaplar arasındaki para aktarımları, virman işlemi olarak adlandırılır. Virmanlar, bankalar için komisyon geliri sağlanan bir hizmet türü olmamakla birlikte, müşterilerin parasal hareketlerinin uygun hesaplarda izlenmesini sağlamak amacıyla yapılan işlemlerdir. Özellikle aynı müşteriye ait:

a. Vadesiz ve vadeli hesaplar arasında,

b. Borçlu ve alacaklı cari hesaplar arasında,

c. Mevduat hesapları ile yatırım hesapları arasında  yapılmaktadır.

EFT sisteminin başlıca amaçları şöyle sayılabilir:

a. Piyasada nakit dolaşımını azaltmak,

b. Ödemelerin güvenli, hızlı ve risksiz gerçekleşmesini sağlamak,

c. Bankalararasında sağlıklı ve hızlı bilgi iletişimi sağlamak,

ç. Elektronik bankacılık hizmetleri alanında bütünsellik sağlamak.

Çalışanların maaş ödemelerinin banka aracılığıyla yapılması tüm taraflara çeşitli avantajlar sağlamaktadır, şöyle ki:

İşveren firma ya da kurumun bordro hazırlama işlemleri bankalara devredilebilmektedir. Böylece kurumlar ciddi sorumlulukları olan önemli bir iş yükü ve işlem maliyetinden kurtulabilmektedirler.

• Çalışanların her türlü sigorta primlerinin zamanında ilgili kuruma yatırması kesinleşmektedir.

• Bordro hizmetleri bankalara devredilmese bile elektronik ortamda bankalarla kurulacak uyumlu bağlantılarla veri hazırlama ve transfer işlemleri; dolayısıyla maaş ödemelerin kolaylaştıran güvenli çözümlerden yararlanılabilmektedir.

• Maaşların istenilen para birimi (döviz cinsi) bazında ödenmesi kolaylaştırılabilir.

• Hafta sonu, bayram ve tatillerde; mesai dışı saatlerde maaş ödenmesi ve çekilmesi mümkün olmakta ve çalışanlara yapılan ödeme işlemleri sağlıklı bir biçimde sonuçlandırılabilmektedir.

• Nakit para dağıtımındaki hata payı ve riskler azaltılmaktadır.

• Maaş ödemelerinde gizlilik işlevi etkin bir biçimde gerçekleştirilmekte, öte yandan yetkililerce ödemelerin izlenmesi kolaylaştırılmaktadır