BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ

Foreks piyasalar

I, III ve V

Türev işlemler

Swap

Borçlanma Araçları

60 günden az, 1 yıldan fazla olamaz

Repo

Pay Senetleri

Bankalar, yaygın olarak yararlanılan çeşitleri
yukarda sayılan finansal yatırım hizmetlerinden
bir kısmını (Pay senedi yatırımları ve alım – satım
işlemleri, Birikimli hayat sigortası poliçelerinin
sağlanması, Bireysel emeklilik sistemi sözleşmeleri
sağlanması) sunabilmek için yetkili sermaye piyasası kurumları ve sigorta şirketleriyle acentelik bağlantıları oluşturmaları gerekmektedir.

Bankacılık yasasında bankaların yapabileceği işlemler arasında sayılmakta olmalarına  karşın “Yatırım Danışmanlığı” ve “Portföy İşletmeciliği ve Yönetimi” hizmetleri sermaye piyasası yasası uyarınca bankaların yapamayacağı işlemlerdendir.

Büyük müşteriler ve nitelikli yatırımcılar, çok büyük fonların yönetimi için bankalardan kapsamlı bir destek beklemektedirler. “Sermaye piyasalarında, Yatırım fonları, emeklilik fonları, menkul kıymetler yatırım ortaklıkları, girişim
sermayesi yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim şirketleri, kıymetli maden aracı
kurumları ve yetkili müesseseler ile hesabında en az 1.000.000 Türk Lirası tutarında sermaye piyasası aracı ya da para bulunan gerçek ve tüzel kişiler; “Nitelikli Yatırımcı” sayılmaktadır.

Ülkemizde kıymetli maden borsalarının kurulması süreci SPK tarafından hazırlanan «Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları
Hakkında Genel Yönetmelik» ile 1993 tarihinde  Yönetmeliği ile Borsa'nın çalışma kural ve esasları belirlenmiş ve 1995 yılında İstanbul Altın Borsa’sı
(İAB); altının finansal piyasalara entegre edilmesi, kıymetli madenlere dayalı finansal araçların geliştirilmesi, kıymetli maden fiyatlarının dünya piyasalarındakine paralel olarak oluşması, işlem konusu
olan ve ithal edilen altının uluslararası standartlarda olması gibi konularda işlevsel olmak üzere resmen faaliyete geçmiştir. 1999 yılından itibaren
gümüş ve platin üzerine işlemlere de başlanmıştır. Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde kurulan “Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası” İAB’nın yerine, aynı işlemleri yürütülmeye başlanmıştır. 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde İstanbul Altın Borsasının tüzel kişiliği sona
erdirilmiş ve 2013 yılında “Borsa İstanbul A.Ş.” bünyesine bir piyasa olarak katılmıştır. Günümüzde işlemler artık BİAŞ Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasında yapılmaktadır.

Türev ürünlerin işlem gördüğü piyasalara genel olarak, türev piyasalar denilmekte; VİOP gibi organize piyasaların yanı sıra organize olmayan (tezgah üstü) piyasalarda da işlem konusu olabilmektedirler. Türev piyasalar; ilerideki bir tarihte teslimatı ya da nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi bir emtianın
ya da finansal aracın, bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır.
Türev ürünlerin hepsi için organize bir piyasanın bulunması gerekmemekte, taraflar arasında özel olarak gerçekleştirilebilmektedir. Örneğin; takas (swap), alivre işlem (forward) ve hatta opsiyon sözleşmeleri taraflar arasında özel olarak yapılabilir. Nitekim VİOP’da sadece futures ve opsiyon işlemleri yapılmaktadır. Swap ve Forward sözleşmeleri daha çok tezgah üstü piyasa işlemleridir.

Başlıca türev ürünler şunlardır: Swap (Takas) Sözleşmeleri, Forward (Alivre İşlem) Sözleşmeleri, Futures (Vadeli İşlem) Sözleşmeleri, Opsiyon Sözleşmeleri

Sabit getirili menkul değerlerin, geri satmak taahhüdü ile alım işlemi ise ters repo olarak adlandırılır.

Finansman Bonoları
Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde, işletmelerin kısa vadeli borç temin etmek amacıyla, iskontolu olarak çıkarılan borçlanma senetleridir. Finansman bonolarının vadesi 1 yılda fazla olmamakta; vadesine uygun oranlarla iskonto edilerek bulunan fiyat üzerinden satılmaktadır.

Varantlar, elinde bulunduran kişiye, bir dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte ya da belirli bir tarihe kadar alma ya da satma hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki sermaye piyasası araçlarıdır. Varantlar yapılandırılmış ürünler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan ürünlerdir. Bir varlığa ya da göstergeye dayalı olarak çıkartılmakta; Borsaya kote edilmekte ve pay senetlerine dayanan varantlar pay piyasasında, ikinci el işlem görmektedirler. Varant satın alan yatırımcı, ödediği bedel karşılığında ilgili dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın almaktadır. Varlığın piyasa fiyatındaki değişmelere bağlı olarak elindeki varantın fiyatı da değişerek; isabetli pozisyon alınmışsa, kazanç sağlamakta ya da portföyde var olan dayanak varlıkların zararını dengelemektedir. Varantların sağladığı hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanılması mümkündür.

Sertifikalar
Sertifikalar, yatırımcılarına önceden belirlenmiş
koşulların oluşması durumunda alacak hakkı veren
menkul kıymet niteliğindeki yapılandırılmış finansal ürünlerdir. Sertifika çıkarılarak sağlanan fonların iadesi, sadece çıkarak kurumun sorumluluğu
altındadır.

Bir yıl ve daha uzun vadeli DİBS’ler “Devlet Tahvili”; Bir yıldan kısa vadeli DİBS’ler ise “Hazine Bonosu” olarak adlandırılmaktadır

Mevduat ürünlerinin yanı sıra bankalarca müşterilerine doğrudan ya da dolaylı olarak sunulabilen başlıca alternatif finansal yatırım ürünleri şöyle sıralanabilir: 1. Altın ve diğer kıymetli maden yatırımları ve alım– satım işlemleri, 2. Yabancı Para yatırımları ve alım – satım (arbitraj) işlemleri, 3. Dövizli borçlanma senetlerine (Eurobond, vb.) uzun vadeli yatırımlar ve alım-satım işlemleri, 4. Yabancı para üzerinden düzenlenmiş ticari senetlerin alım–satım işlemleri, 5. Sabit getirili borçlanma senetlerine uzun vadeli yatırım ve bunların alım – satım işlemleri, 6. Repo – Ters Repo işlemleri, 7. Türev Ürün Yatırımları (Vadeli işlem, Swap, Opsiyon sözleşmeleri), 8. Türev Ürünlerle bağlantılı mevduat uygulamaları (DCD), 9. Türevlere bağlı kokteyl ürünler (Opsiyon, Futures ve benzerlerinin dönüşümlü uygulanmaları), 10. Portföy Yönetim hizmetleri, 11. Yatırım danışmanlığı hizmetleri, 12. Pay senedi yatırımları ve alım – satım işlemleri, 13. Birikimli Hayat Sigortası poliçeleri sağlanması, 14. Bireysel Emeklilik Sistemi sözleşmeleri sağlanması.

6.12.2012 tarih ve 6362 sayılı yeni Sermaye Piyasası Kanunu 35. Maddesinde, sermaye piyasasında işlem yapabilecek kurumları sayılmakta ancak faaliyetlerinin alanı ve yetkinlik dereceleri işlem bazında belirlenmektedir. Yasa’ya göre sermaye piyasalarında faaliyette bulunabilecek “sermaye piyasası kurumları” aşağıda gösterildiği gibidir: a. Yatırım kuruluşları (Bankalar, Aracı kurumlar, vb.) b. Kolektif yatırım kuruluşları (Yatırım Ortaklıkları, Yatırım Fonları) c. Bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları ç. Portföy yönetim şirketleri d. İpotek finansmanı kuruluşları e. Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları f. Varlık kiralama şirketleri g. Merkezî takas kuruluşları ğ. Merkezî saklama kuruluşları h. Veri depolama kuruluşları ı. Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları