BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 17

Faaliyet Kâr Marjı: İş hacmi rantabilitesi olarak da adlandırılan bu rasyo, bir firmanın esas faaliyetlerinden ne ölçüde kârlı olduğunu ortaya koymaktadır.

Kredilerin yapılandırılması; kredinin miktarının, türünün, vadesinin ve geri ödeme koşullarının krediyi talep edenin ihtiyacına ve özelliklerine göre biçimlendirilmesi şeklinde tanımlanabilir.

Belirli bir zaman sürecinde faizin sabit kalması koşuluyla, eşit aralıklarla yapılan eşit ödemeler dizisine anüite denilmektedir.

Her banka kanuni mecburiyetler dışında kredilere ilişkin bir genel politika ve işlem adımlarını gösteren
sistem saptamaktadır. Bu akışa o bankanın kredi politikası denir. Kredi politikasının unsurları şunlardır:
• Kredilerin onaylanmasına ilişkin süreçlerin esasları,
• Kredilerin sınıflanmasına ilişkin esaslar,
• Kredi onay mercilerinin limitleri,
• Kredilerin izlenmesine ve değerlendirilmesine ilişkin bir sistem,
• Kredilendirme ilişkin ana hatlar, kredilendirme standartlarına ve onay uygulamalarına istisna teşkil eden durumlar.

Lehine kredi tesis edilen bütün gerçek ve tüzel kişilerden, kredi kullandırımından önce ve tüm
kredilerini kapsayacak şekilde alınan imzalı belgelere “Genel Kredi Sözleşmesi” veya “Taahhütnamesi”
adı verilir. Genel kredi sözleşmesi veya taahhütnamesi aşağıdaki konuları içermektedir:
• Kredinin toplam limiti,
• Bankanın krediye uygulayacağı faiz tahakkuk dönemi,
• Krediye tahakkuk ettirilecek faiz, komisyon, gider vergisi ve temerrüt faizi,
• Banka açıkça fesih ihbarında bulunmadığı sürece hesap veya hesapların kesilmesi halinde dahi, sözleşmenin yürürlükte kalacağı,
• Kredi borçlusunun ve kefillerinin kanuni ikametgâhları,
• Anlaşmazlık halinde yetkili olan mahkemeler

Firmalarda Sorunlu Kredilerin Göstergeleri
Firmalar çeşitli nedenlerle sorunlar yaşayıp, kullandıkları kredilerin geri ödenmesi hususunda bazı
olumsuz durumlarla karşılaşabilirler. Firmalar ödeme güçlüğü sürecine girerken, bankalar bazı erken
uyarı göstergeleriyle bunu önceden tahmin edebilir. Bu işaretlerin başlıcaları söyle özetlenebilir:
• Firmanın mevduatının çok düşük düzeylerde seyretmesi,
• Kullanılan kredide hareketsizlik,
• Limite yakın kredi kullanımının sabitleşmesi,
• Kısa süreli borç (yabancı kaynak) kullanımının hızla artması,
• Kredilerin taksitli krediye çevrilme isteği,
• Stoklarda hızlı artış ve stok devir hızının yavaşlaması,
• Alacakların artması ve alacak devir hızının düşmesi,
• Satış artış hızının yavaşlaması, satışların reel olarak azalması, satış iade, iskonto, pazarlama ve
satış dağıtım giderlerinin artması,
• Finansman giderlerinin satışlara oranının yükselmesi,
• Bilançoda aktifleştirilmiş giderlerin ve geçici aktif hesapların yükselmesi,
• Firmanın iştiraklerini ve maddi duran varlıklarını satışı,
• Finansman giderlerinin duran varlık maliyetlerine eklenmesi,
• Çalışılan bankaların değiştirilmesi ya da banka sayısının artması,
• Personel devir hızının artması ve üst yönetimde değişiklikler.

Kredi Yönetiminde Yapılan Hatalar
Firmaların ödeme güçlüğüne düşeceği veya herhangi bir sıkışıklığın yaşanacağının işaretleri genelde
kredi analizi yapılması sürecinde ortaya çıkmaktadır. Ancak bu işaretler fark edildiğinde, düzenli
aralıklarla kontroller yapılıyor olmasına rağmen, bankaların kredi tahsis, kredi kullandırım ve
teminatlandırmada yapmış oldukları hatalar nedeniyle krediler problemli hale gelmektedir. Yapılan kredi
tahsis hatalarının başlıcaları asağıdaki gibidir:
• Yetersiz ve doğrulanmamış kredi analizi,
• Grup yapısının net olarak anlaşılmadığı ve konsolidasyon yapılmadan gerçekleştirilen kredi analizi,
• Ekonomik ve sektörel gelişmelerin dikkate alınmaması,
• Kredinin amacının ve geri ödeme şeklinin belirli olmaması,
• Bilanço dışı yükümlülüklerin ve kur-faiz riskinin dikkate alınmaması,
• Rekabet nedeniyle hızlı ve uygunsuz koşullarda kredi tahsisi yapılması.
• Kredi kullandırımında ise aşağıdaki hatalar yapılmaktadır:
• Kredi tahsis şartlarına uyulmaması ve limit aşımlarına izin verilmesi,
• Kredi vadelerinde yoğunlaşılması,
• Kur riskinin hesaplanmaması,
• Limit aktarımı yoluyla teminat şartlarının zayıflatılması,
• Eksik tutarda kefalet alınması,
• Teminata alınan çek ve senetlerin, tahsis şartlarına uygun olmaması.

Kredi (Finansman) İhtiyacının Nedenleri
Krediler çok çeşitli sebeplerle verilir. Bu sebeplerden en temel olanlarını şöyle sıralayabiliriz:
• Firmanın hızlı büyümesinin getirdiği nakit ihtiyacı, kâr
• Firmanın zarar etmesi ve kârlılığının yetersiz oluşunun getirdiği işletme sermayesi yetersizliği,

• Firmanın aşırı ölçüde kâr dağıtımı yapması veya firmadan büyük ölçüde kaynak çekilmesinin getirdiği para sıkışıklığı,
• Firmanın duran varlıklara (sabit kıymetlere) yapmış olduğu yatırımları kısa vadeli fonlarla karşılaması sonucu nakit akışının bozulması,
• Mevsimsel-spekülatif hareketler,
• Mevcut bir borcun ödenmesi ya da sermaye yükümlülüğünün yerine getirilmesi,
• Firma satın almak ya da yeni bir yatırım/proje gerçekleştirmek

Verimlilik ilkesi: Bu ilke kaynak yaratabilecek kredilere ve müşterilere öncelik verilmesi, özellikli kredilerin en fazla verimi (getiriyi) sağlayacak müşterilere kullandırılması (Eximbank kredileri gibi), kredilendirilen firmaların verimli işlemlerinin (başta nakit akışı) bankada toplanmasına çalışılması,
kredileri firmaya faizle beraber komisyon ve bankacılık hizmet gelirlerinden yararlanılacak şekilde kullandırılması gibi konuları kapsamaktadır

Kredi Tekliflerinin Gözden Geçirilmesi Bankalar çeşitli organlarda, birimlerden gelen kredi tekliflerini gözden geçirirken aşağıda belirtilen sorulara cevap arayarak hata yapmamaya çalışırlar:

• Kredinin kullanım amacı doğru ve yeterince açık belirtilmiş mi?
• Belirtilen geri ödeme kaynakları gerçekçi mi?
• Kredi talebi yasalara ve bankanın kredi politikasına uygun mu?
• Firmanın ve ortaklarının geçmiş iş tecrübesi ile ilgili yeterli bilgi var mı?
• Krediyi isteyen firmanın ortaklık yapısı doğru ortaya konmuş mu?
• Firmanın faaliyette bulunduğu endüstri kolunun özellikleri yeterince incelenmiş mi?
• Firmanın geleceğe yönelik projeleri konusunda yeterince bilgi var mı?
• Önerilen teminat yeterli mi? Teminatla ilgili bilgiler tam mı?
• Firmanın mali tabloları tam ve onaylı mı?
• Ortaklar ve firma ile ilgili mal varlığı araştırması yapılmış mı?
• Önerilen kredi miktarı firmanın mali yapısı ile uyumlu mu?
• Öneride çelişkili ifade ve görüşler var mı?
• Çalıştığı bankalar ile ilgili istihbarat yapılmış mı?
• Memzuç bilgileri (TCMB Risk Santralizasyon) ile firma mali verileri tutuyor mu?
• Firma ve ortaklarının negatif sorguları yapılmış mı?

Teminat Açısından
Krediler teminatları açısından teminatsız ve teminatlı olmak üzere ikiye ayrılır. Teminatsız krediler
sadece kredi müşterisinin itibar ve kredibilitesine güvenilerek, hiçbir teminat alınmadan açılan
kredilerdir. Açık kredi, tek imzalı teminat mektubu kredisi bu tür krediye örnek olarak gösterilebilir.
Teminatlı krediler ise, kredi müşterisinin imzasına ek olarak diğer başka taminatlar da alınmak suretiyle
açılan kredilerdir. Bu krediler iki gruba ayrılır:
Şahsi Teminatlı Krediler: Kredi müşterisinin imzası dışında bir veya birden fazla gerçek/tüzel kişinin
imzası (kefaleti) karşılığında verilen kredidir. Kefalet karşılığı kredi, şahsi teminatlı bir kredi türüdür.
Maddi Teminatlı Krediler: Maddi değerlerin rehini karşılığında açılan kredilerdir. Hisse senedi, tahvil,
mevduat ve nakit karşılığı, altın karşılığı, emtia rehini, ticari işletme rehini, kambiyo senetleri rehini ve
taşınmaz ipoteği karşılığı krediler bu tür kredilere örnektir.

Taşınır Rehni
Altın ve diğer kıymetli madenler, hisse senedi, vesaik, emtia, ürün ve mal, taşıt ve plaka taşınır rehni
kapsamında değerlendirilir.
Altın Rehni: Sikke, külçe altın veya altın ürünlerinin rehnedilmesi karşılığında kredi kullandırılabilir.
Rehin alınacak basımlı altınların, sahte ve düşük tartılı külçe altınlar ile altın ürünlerinin 14 ayardan
düşük olmamasına dikkat edilir.
Hisse Senedi Rehni: Sermaye Piyasası Kanunu’na göre ihraç edilmiş ve borsaya kote edilmiş (borsa
cetveline geçmiş) hisse senetleri karşılığında bölge başkanlığı ve şubeler tarafından resen kredi açılmaz,
bu konudaki talepler ticari krediler daire başkanlığı’na intikal ettirilir.
Emtia, Ürün ve Mal Rehni: Ticari, zirai ve sınaî malların, menkul rehni hükümleri çerçevesinde,
bankaya rehnedilmesi karşılığında banka yetkililerinin bilgisine istinaden kredi kullandırılır.
Vesaik: Sevk vesaiki (sadece deniz konşimentolarını içeren vesaik) teminat alınmak suretiyle
ihracatçı müşterilere kredi kullandırılması mümkün olup, bu konuda izin alınmak yoluyla işlem
yapılabilir.
Taşıt ve Plaka Rehni: Taşıtlar üzerine rehin işlemi yapılmasıdır. Genellikle çok eski taşıtlar bankaca
rehine kabul edilmez.

Plasman: Genel anlamı ile plasman, paranın gelir getirici bir alacağa veya menkul/gayrimenkul değere ayrılması işlemidir. Dolayısıyla bankacılık açısından plasman, bankaların sermaye ve mevduat
durumu ile reeskont imkanlarını gözönünde tutarak kredi işlemlerine ayırdıkları tutardır.

Genel kredi sözleşmesi veya taahhütnamesi aşağıdaki konuları içermektedir:

Doğru cevap D'dir.

Firmalar ödeme güçlüğü sürecine girerken, bankalar bazı erken uyarı göstergeleriyle bunu önceden tahmin edebilir. Bu işaretlerin başlıcaları söyle özetlenebilir:

Yapılan kredi tahsis hatalarının başlıcaları asağıdaki gibidir:

Kredi vadelerinde yoğunlaşılması, kur riskinin hesaplanmaması, limit aktarımı yoluyla teminat şartlarının zayıflatılması ve eksik tutarda kefalet alınması ise kredi kullandırımında yapılan hatalardandır. Doğru cevap A'dır.

Kredilerin firmaya sermaye olarak verilmemesi seyyaliyet (akışkanlık) ilkesi ile bağdaşmaktadır.  Bu ilke, kredilerin firmaya sermaye olarak verilmemesi, kredi dönüşlerinin kısa vadelerde sağlanması, taşınmaz malların satın alınmasında kısa vadeli kredilerin kullandırılmaması ve kredilerin vadelerinde kapatılması, kredi teminatı olarak alınan çek/senetlerin vadelerinde ödenmesi, ödenmeyen çeklerin yerine daha uzun vadeli çek/senet alınmaması, kredi geri ödemesi ile kredi hangi proje için kullandırılmış ise onun için harcanması gibi unsurları kapsamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Krediler nitelik, vade, teminat, kaynak, kullanım veya amaç, sektör, kullanıcı ve kullandırıcı gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Doğru cevap D'dir.

5411 sayılı Bankacılık Kanununda kredilerle ilgili ayrıntılı düzenlemeler yapmıştır. Bunlardan Madde 50 dahil olunan risk grubu ve mensuplara kredi kullandırma koşullarını açıklamaktadır. Buna göre, bankalar:

her ne şekil ve surette olursa olsun nakdi ve gayrinakdi kredi veremez, tahvil ya da benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar. Doğru cevap C'dir.

Maddi teminatlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Tüzel veya gerçek kişi kefaleti ise şahsi teminatlardandır. Doğru cevap E'dir.