BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 23

Basel II standartlarıyla birlikte kredilendirmede kredi talep eden firma için verilen derecelendirme (rating) notu, kredinin tahsis edilip edilmeyeceğine karar vermede, kredi limitinin tespit edilmesinde, kredi fiyatlamasında ve istenecek teminatların belirlenmesinde ana faktör olacaktır.

Bankalarda kredi taleplerinin değerlendirilmesindeki tek amaç kredi riskini en aza indirmek değildir. Aynı zamanda istihbarat ve mali tahlil çalışmalarının sonucuna göre kredi talep edenin ihtiyacına en uygun şekilde kredinin yapılandırılması da hedeflenmektedir.

Bu ünitede kredilendirme sürecinin belki de en önemli aşaması olan kredi taleplerinin değerlendirilmesi ele alınmakta ve değerlendirmenin iki temel unsuru olan istihbarat ve mali tahlil ayrıntılı olarak anlatılmaktadır

Kredi taleplerinin değerlendirilmesinde, kredi kararının doğru olarak verilebilmesi amacıyla birtakım araştırma, soruşturma, inceleme ve analizler yapılır. Kredi kararlarının sağlıklı bir şekilde verilmesinde, krediyi talep eden gerçek ya da tüzel kişinin karakteri, borç ödeme gücü, kurumsal kredilerde firmanın sektör içindeki yeri, ürünlerinin pazar konumları, diğer finans kurumları ve firmalarla ilişkileri vb. bilgilerin yanı sıra mali bilgilerinin incelenerek analiz edilmesi önemli ölçüde etkili olmaktadır.

Kredi taleplerinin değerlendirilmesi aslında bir eleme sürecidir. Değerlendirme işi bankalar açısından zaman alıcı ve maliyetli olduğundan tüm kredi talepleri için ön inceleme ve değerlendirme, istihbarat ve mali tahlil çalışmalarının tamamı yapılmaz. Herhangi bir aşamada kredi talebiyle ilgili önemli bir olumsuzluk tespit edildiğinde talep daha o aşamada elenir. Örneğin, ön inceleme aşamasında kredi talebinin bankanın kredi politikasına uygun olmadığı tespit edilmişse o müşteri için istihbarat ve mali tahlil çalışmalarına gerek duyulmaksızın kredi isteği reddedilir. Ön incelemeyi geçen talepler için bir sonraki aşama istihbarattır, bu aşamada firma, firma yöneticileri, ortakları ve sektör hakkında bilgiler toplanarak incelenir.

Kredi taleplerinin değerlendirilmesine ilişkin süreç dikkate alındığında "mali tahlil" aşamasının olumlu sonuçlanmasından sonra kredinin yapılandırılması aşaması gelir.

Karakter (Moralite/Kişilik): Kredi talep edenin borcunu geri ödeme konusundaki niyetini ifade eder. Karakter, kredi talep edenin itibarını, dürüstlüğünü ve ödeme alışkanlığı gibi tüm kişisel faktörleri içine alan geniş kapsamlı bir kavramdır.

Kapasite: Krediyi talep edenin mali yönden krediyi geri ödeyebilme gücünü gösterir. Her ne kadar kredi taleplerinin değerlendirilmesinde karakter faktörleri önemli olsa da kredi talep edenin mali gücü de son derece önemlidir. Kapasite ve karakter faktörleri birbirini tamamlar niteliktedir.

Kredi analizine, kredinin hangi nedenlerden dolayı talep edildiğinin saptanmasıyla başlanmalıdır. Firmaların kredi talep etme amaçları arasında en yaygın olarak karşılaşılanlar:
• Firmanın büyümesi,
• Firmanın zarar etmesi ya da kârlılığının yetersiz oluşu,
• Firmanın aşırı ölçüde kâr dağıtımı yapması,
• Ortakların şahsi finansman ihtiyaçlarını işletme varlıklarından karşılamaları,
• Mevsimlik dalgalanmalar,
• Spekülasyon,
• Mevcut bir borcun ödenmesi vb. amaçlardır.
Firmaların kredi talep etme nedenleri bunlarla sınırlı değildir. Yaygın olarak karşılaşılan bu nedenler dışında çok farklı amaçlarla da kredi talep edilebilir.

İhracat destekleri genel olarak aşağıdaki gibidir:

Mevcut kredilerin artırılması (veya yeni fonların yaratılması), • İhracat garanti/sigorta mekanizmalarına yönelik tedbirler, • İhracatta vergi iadelerinin artırılması, • Ticaret engellerinin artırılması

Vade başlangıcı, yükleme tarihi veya teçhizatın kurulduğu tarihten itibaren başlamaktadır.

Sendikasyon kredisi uluslararası piyasalarda çok farklı ülkelerden çok sayıda bankanın bir lider banka öncülüğünde bir araya gelip konsorsiyum oluşturarak örneğin Türkiye’deki bir bankaya kredi vermesidir.

Bankaların kredi verebilmeleri için kullandıkları yabancı kaynaklar ise: • Mevduat, • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’ndan alınan reeskont kredileri, • Yurtiçi bankalardan sağlanan krediler, • Muhtelif borçlar, • Tahvil ihracı ile sağlanan fonlar, • Uluslararası piyasalardan sağlanan krediler.

İhracat öncesi hazırlık kredisi, kesin ihracat siparişi alan firmaya bu siparişle ilgili üretimi gerçekleştirmek amacıyla ihtiyaç duyduğu işletme sermayesini karşılamak amacıyla bankaların tahsis ettiği kredilerdir.

Verliliş amacı açısından krediler;

Yatırım Kredileri, İşletme Kredileri ve Donatım Kredileridir.

Akreditif bir gayrinakdi kredi çeşididir.

Ticari faaliyetle uğraşan gerçek ve tüzel kişiler bankalardan belli bir ödeme planına bağlı olarak taksitli kredi kullanabilmektedir. Bu krediler hem işletme sermaye gereksinmelerinin karşılanması hem de yatırımların finansmanına yönelik olarak yani “bir firmanın, stoklarını finanse etmek ya da üretim kapasitesini artırmak için makine/ekipman alımında veya yenilenmesinde, hammadde alımlarında, teknolojik altyapı yatırımlarında veya yenilenmesinde finansman sağlamak amacıyla ve iş yerinde yapılacak her türlü tadilat ve değişikliği gerçekleştirmek amacıyla” kullandırılan kredi türüdür.

Taksitli ticari kredilerin bazıları şu biçimde sıralanabilir: • Ticari Taşıt ve Filo Kredisi • Ticari Arsa Kredisi • Franchising Kredisi • Yurt Dışı Fuar Kredisi • Turizm Sektörü Sezona Hazırlık Kredisi • Ticari Taksi Kredisi

Fon arz edenler ve fon talep edenler finansal sistemin temel aktörleri iken finansal aracılar finansal sistemin unsurları arasında gösterilebilir.