BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 14

Kambiyo senedinde alacak hakkının bir parçasının ya da tamamının ödeneceğinin taahhüt edilmesi olarak tanımlanan aval, şahsi bir teminat ilişkisi meydana getirmekte ve nitelik itibariyle poliçe kefaleti olarak da adlandırılmaktadır.

Kural olarak muhabir banka, akreditif bankasının talimatlarına uygun olarak, lehine akreditif açıldığını satıcıya bildirir ve akreditifin şartlarını tebliğ eder ve ödeme konusunda herhangi bir sorumluluk üstlenmez.

8. Muhabir banka belgeleri ve ciro edilmiş poliçeyi ithalatçının bankasına (amir bankaya) gönderir.

Uygulamada çeşitli akreditif türleri mevcuttur. Akreditif sorumluluk kıstası açısından dönülebilir ve dönülemez akreditif, ödeme sorumluluğu açısından teyitli ve teyitsiz akreditif, banka uygulamasında kullanış amacı açısından yenilenen (revolving) akreditif, sırt sırta akreditif, devredilebilir akreditif, ödeme şekline göre kırmızı ve yeşil kayıtlı akreditif, garanti akreditif olarak sınıflandırılabilir.

Akreditifin belli başlı fonksiyonları üç başlık altında toplanabilir?

Kredi riski, en basit anlamıyla, bir bankanın lehdar kredi müşterisinin, ya da kendisiyle bir anlaşmaya taraf olanın, anlaşma koşullarına uygun biçimde yükümlülüklerini karşılayamama ihtimalidir.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun amir hükümleri gereği Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkında Yönetmelik 08.02.2001 tarih ve 24312 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Risk, bir işleme ilişkin bir parasal kayıp, gider ya da zararın ortaya çıkması ile elde edilebilecek iktisadi faydanın azalması ihtimalidir.

Riskin iki bileşeni vardır. İki bileşen aynı anda mevcut değilse riskin varlığından söz edilemez. Bunlar; belirsizlik ve korunmasızlıktır.

Bankalarda risk yönetiminin kapsamı aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Zararların oluşmasını öngörmek ve bunları engelleyecek önlemleri almak.
• Oluşabilecek zararları ölçmek.
• Üst yönetimi bilgilendirme sistemini oluşturmak.
• Oluşan riskin doğuracağı hasarı asgari düzeyde tutmaya yönelik tedbirler almak.
• Hızlı karar almayı gerektiren sistemleri kurmak.

Bankaların maruz kaldıkları riskler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Piyasa riski
• Likidite riski
• Faiz oranı riski
• Kur riski
• Hükümranlık riski
• Ülke riski
• Operasyonel risk
• Kredi riski

Bankanın kendi faaliyetlerinin dışında piyasa koşullarından kaynaklanan risk durumuna piyasa riski denir.

Kur riski, bir bankanın kâr marjının bankanın portföyünde yer alan yabancı paraların fiyatlarında (döviz kuru) meydana gelen değişmelerle azalması ihtimali olarak tanımlanmaktadır.

Ülke Riski yabancı bir ülkenin ekonomik veya politik yapısı ya da söz konusu yapıda meydana gelen değişiklikler nedeniyle borçlunun temerrüde düşmesi ya da yükümlülüklerini yerine getirememesi riskidir.

Bankaların kredi riskine karşı geliştirebilecekleri belli başlı stratejiler şunlardır:
• Kredi çeşitlendirmesi
• Kredi tayınlaması
• Kredi-riski analizi yapmak
• Kısıtlayıcı sözleşmeler yapmak
• Teminat istemek
• Müşterilerle uzun süreli iyi ilişkiler kurmak

Bankaların faiz veya faiz ve komisyon karşılığında, belli bir vadeye bağlı olarak ödünç para verilmesi şeklinde nakit olarak kullandırdıkları krediler nakdi krediler olarak tanımlanmaktadır.

Gayrinakdi krediler ise, bir işin yapılmasını, bir malın teslimini veya bir borcun ödenmesini taahhüt eden kimselerin bu taahhütlerini, belirlenen koşullara uygun olarak yerine getireceklerini veya borçlandıkları paraları vadelerinde ödeyeceklerini taahhüt etmek amacıyla banka tarafından karşı tarafa hitaben garanti verilmesi şeklinde kullandırılan krediler olarak tanımlanmaktadır.

Teminat mektupları, bankaların yurt içinde ve yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişiler lehine bir malın teslimi, bir işin yapılması veya bir borcun ödenmesi gibi benzer konularda, muhatap kuruluşa (mektubun verildiği kişi) hitaben verdikleri ve borcun lehtar (lehine mektup tanzim edilerek kefil olunan kişi) tarafından yerine getirilememesi halinde mektup tutarının banka tarafından ödenmesi taahhüdünü içeren krediler olarak tanımlanmaktadır.

Kesin teminat mektubunda lehtar, mektupta belirlenen yükümlülüğü yerine getireceğinin garantisini belirtmekte ve yükümlülüğün kısmen veya tamamen yerine getirilmemesi halinde, kredi mektubundaki tutarın banka tarafından muhataba ödeneceği garanti edilmektedir.

Avans teminat mektupları, müteahhit ve imalatçıların kamu veya özel ihalelerini kazanmaları halinde işe başlamaları için peşin avans miktarının bir banka tarafından garanti edilmesidir. Müteahhit sözleşme hükümlerine göre taahhütlerini yerine getirdikçe avans, hak edişlerinden mahsup edilmek şeklinde geri alınmaktadır.