BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 18

Bir akreditif işleminde genel olarak “akreditif amiri”, “akreditif bankası” ve “akreditif lehtarı” olmak üzere en az üçlü bir ilişki söz konusudur.

Garantör banka akreditif işlemlerine katılan taraflardan herhangi birisi değildir.

(istisnalar hariç) azami 18 ay vadeli kullandırılan kredilerdir. Doğru cevap E.

Prefinansman kredisinin süresi en fazla 18 aydır. Ancak istisnai durumlarda (Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi kapsamında olmayan gemi inşa ve ihracının finansmanı ve diğer faaliyetler için kullanılacak kredilerde) bu süre 24 aydır. Doğru cevap A.

Bir kredinin sorunlu hale dönüşmesi, kredi riskinin iyi yönetilememesinin sonucudur. Dolayısıyla kredi riskini iyi yönetebilmek, toplam
krediler içinde sorunlu kredilerin payını minimize etmeyi gerektirir. Bu oranın mümkün olabildiğince düşük olması arzulanır bir durum olmakla birlikte, %5’e kadar olan düzey olağan karşılanır.

Vadesi geldiği halde ödenmeyen alacak gecikmiş alacak iken, vadesi gelmediği halde erken istenen ve “Muaccel” olarak adlandırılan krediler de sözkonusu olabilmektedir. Örneğin 12 taksitle bankaya ödenecek bir kredinin bir taksitinin ödenmemesi durumunda, kalan taksitlerinin banka tarafından vadesinden önce talep edilmesi yönünde firma ile banka arasında bir sözleşme olması durumunda muaccellik durumu (acil hale gelme) ortaya çıkar.

Borçlunun, borçtan kaynaklanan yükümlülüklerini sözleşmeye uygun zamanda yerine getir(e)mediği tahvil, bono, kredi gibi borç araçları ile ekonomideki beklenmedik gelişmeler sebebiyle önemli bir değer yitimine uğrayan gayrimenkuller ve alacaklar sorunlu varlıklar (distressed asset) olarak
değerlendirilmektedir.

Sorunlu kredilere yol açan faktörler çeşitli sınıflamalara tabi tutulabilir (Garanti Bankası, Müşterilerin Sorunlu Hale Gelme Nedenleri). Bankadan kaynaklanan nedenler olarak temel kredilendirme kriterlerinin gözardı edilmesi, kredinin izlenmesinde yaşanan aksaklıklar, aşırı rekabet ortamı,
aşırı kar veya aşırı büyüme baskısı, hızlı personel değişimi nedeniyle deneyim eksikliği,
yetersiz teminat, dokümantasyon hataları sayılabilir.

Sorunlu kredilere yol açan faktörler genel ekonomiden veya kredi verilen sektörden kaynaklanabilir:
Ürünün özellikleri, talep yetersizliği, teknolojik değişimler, hammadde temin ve yer koşullarının olumsuz etkilenmesi, satış yer ve koşullarının olumsuz etkilenmesi, global ekonomik olumsuzlukların dışarıya açık sektörleri etkilemesi, girdi maliyetlerindeki olumsuz gelişmeler, haksız ve yıkıcı rekabet ortamı ve sektöre ilişkin mevzuat değişiklikleri gibi.

Firmadan kaynaklı nedenler de sorunlu kredilere yol açmada önemli bir yer tutmaktadır: Pazar payı kaybı, tek pazara veya tek müşteriye bağlılık, teknolojik değişimlerin takip edilmemesi ve uygulanamaması, işçi problemleri ve etik kurallara uymama. Firma yönetiminden kaynaklanan nedenler de kendi başına sorunlu kredilerin artmasında veya ortaya çıkmasında etkili olabilir: Tek kişilik yönetim, yönetim beceri ve ilgisi ile değerlendirme yapabilme kabiliyetinde
gözlemlenen eksiklikler, ortaklık yapısının değişimi, ortaklar arası problemler ve yönetim kademesindeki iletişim eksiklikleri gibi. Sorunlu kredilerde firmadan kaynaklanan nedenlerin bir kısmı finansal kaynaklıdır. Buna göre, faaliyetlerin finansmanında yapılan hatalar, yatırımların finansmanında yapılan hatalar, çalışılan finans kurumları, kur riski - hedging ürünlerinin kullanılmaması sorunlu kredilerin ortaya çıkmasında veya artmasında etkili olabilmektedir.

Kredi tahsisinden önce yapılan hatalar şu şekilde sıralanabilir: Müşterinin bankacıyı çeşitli yollardan zorlayarak kredi tahsisini gerçekleştirmeye çalışması; müşterinin kızmasından ya da kaybedilmesinden korkarak gerekli hayati soruların sorulamaması; kredi tahsisi kararını çeşitli baskılar altında kalarak vermek; kredinin miktarının, geri ödeme kaynaklarının, geri ödeme zamanlamasının kötü yapılandırılması ve nihayet yetersiz teminat alınması.

Kredi tahsisinden sonra yapılan hatalar da sorunlu kredilerin artmasında oldukça önemli rol oynamaktadır. Kredinin iyi izlenememesi, kredinin nerelerde kullanıldığının izlenmemesi, ara tabloların ve finansal verilerin talep edilip gözden geçirilmemesi, dönemsel sektör incelemelerinin yapılamaması, değişen ekonomik koşulların firma üzerindeki etkilerinin izlenememesi, büyümenin kontrol altına alınamaması ve nihayet müşterinin ufak miktarlarda sürekli olarak borçlanarak borcun çok yüksek düzeylere çıkması ve bankanın kredi vermeye devam etmesinin zorunlu hale gelmesi.

Sorunlu kredi oluşumunu etkileyen dışsal faktörler:

Rekabet yapısı

Teknolojik etki

Politik etki

Toplumsal etki

Çevresel etki

Makro ekonomik faktörler

Sorunlu kredi oluşumunu etkileyen içsel faktörler:

Yönetsel sorunlar

Finansal sorunlar

Satış ve pazarlama sorunları

Üretim sorunları

Bilgisizlik

Kötü niyet

Yöneticiyi etkileyen faktörler

Bireysel kredilerin temelindeki mantık, bireylerin bugünkü ihtiyaçlarını karşılamak ya da refah
düzeylerini artırmaktır. Bireysel kredi kullanan bireyler bu ihtiyaçlarını karşılamak ve refahlarını artırmak
için gelecekte elde etmeyi planladıkları geliri kullanmaktadırlar. Bu tip krediler ticari amaçlar haricinde
kullandırılmaktadır. Zira ticarî kredilerde amaç ticarî işlemleri ya da üretim hacmini artırarak firmanın
büyümesine ve kârın artırılmasına olanak sağlamak iken, bireysel kredilerde temel amaç tüketicinin
ihtiyaçlarını karşılamak ve refah seviyesini yükseltmektir

Bireysel krediler ile ilgili ilk uygulamalar 19. yüzyılda ortaya çıksa da 20. yüzyılın ilk çeyreğinde
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygın hale gelmiştir. National City Bank of New York adlı bir Amerikan bankası 1929 yılında bireysel kredi vermek amacı ile bir departman kurarak bu konudaki bir
ilki gerçekleştirmiştir.

Birinci Dünya savaşı sonrası büyüyen orta sınıf, konut ihtiyacını karşılamak amacı ile bireysel
kredilere yönelmiş, İkinci Dünya savaşını takip eden yıllarda ise bu tip kredilerin %60 ila %70’lik kısmını
otomobil satışları için kullanılan krediler oluşturmuştur. 20. yüzyılın sonlarında yeni gelişen teknolojik
araç ve gereçlere sahip olmak gereksinimi bireysel kredilerin kullanımının hızla artmasına neden
olmuştur. Bu kapsamda buzdolabı, çamaşır makinesi gibi beyaz eşya ve mobilya gibi dayanıklı tüketim
mallarının alımı için de bireysel krediler kullanılmaya başlanmıştır (Arpalı, 2006). Günümüze
gelindiğinde bireysel krediler, konut, taşıt ve beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim mallarının tüketimine
yönelik olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında eğitim, gıda, giyim ve tatil gibi ihtiyaçların
karşılanmasına yönelik yapılan harcamalar da kredilendirilmektedir. Günümüzde bireysel kredilerin
kullanım amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:

Ticari bankaların yanısıra, bireysel kredi verme yetkisi olan diğer finansal kuruluşlar ise sırasıyla taksitli satış finansman şirketleri, kredi birlikleri, tasarruf ve kredi kurumları, tüketici finansman şirketleri ve tasarruf bankaları ve sigorta şirketleridir.

Taksitli satış finansman şirketleri ise daha çok Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de yaygındır.
Bu kuruluşların temel görevi fon ihtiyacı olan çeşitli niteliklerdeki kişilere kredi sağlamak ve bir plan
çerçevesinde borç tahsilatı yapmaktır.

Tasarruf ve kredi kurumları ise özellikle konut kredileri üzerinde yoğunlaşmış kurumlardır. Değişken
faizli kredi veren bu tip kuruluşlara gelişmekte olan ülkelerde rastlamak mümkün değildir.