BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 19

Finansal Konularda Erken Uyarı Sinyalleri

Banka, müşterisine kullandırdığı bir kredinin sorunlu krediye dönüşmesine ilişkin erken uyarı sinyallerinin bazılarını bilanço ve gelir tablosundan edinmektedir (Takan ve Boyacıoğlu, 2011, 262-263).

Bilançolardan elde edilebilecek bazı erken uyarı sinyalleri şunlardır;

• Bilançoların zamanında alınamaması

• Alacak tahsil sürelerinin uzaması

• Müşteriye ilişkin nakit durumundaki kötüleşme

• Stok miktarındaki artışlar

• Stok devir hızının düşmesi

• Cari varlıkların toplam varlıklar içindeki payının azalması

• Firma likiditesindeki bozulma

• Firma sermayesindeki aşınma

• Karşılıklardaki artışlar

• Öz kaynakların yetersizliği

• Olumsuz denetim raporları

• Cari borçlardaki dikkat çekici artışlar

Banka İşlemlerindeki Erken Uyarı Sinyalleri

Banka, kredi müşterisine ilişkin sorunlu kredi ihtimaline dair bazı erken uyarı sinyallerini müşterinin bankalar ile ilgili işlemlerinden de elde edebilir. Bu kanalla elde edilebilecek sinyallerden bazıları şunlardır;

• Teminat senetlerinin temdit edilmesi

• Hatalı planlama

• Önemli boyutlarda kısa vadeli kredi kullanımı

• Kredi taleplerindeki miktar artışları

• Kredi taleplerinin sıklaşması

• Protestolu senetlerin varlığı veya bunlardaki artış

Türkiye’de bankaların kullandırdıkları tüketici kredileri, son yıllarda önemli bir artış göstermiştir. Buna paralel olarak, takibe düşen tüketici kredilerinde de artış gözlenmektedir. Takipteki tüketici kredileri 2004 yılında sadece ₺94 milyon iken, 2009 yılında bu rakam ₺3,9 milyar’ye yükselmiştir.

Türkiye’de son 10-15 yılda kredi kartı kullanımında adeta patlama yaşanmıştır. Tüketicilerin kullandıkları kartlar bireysel kredi kartı olarak tanımlanırken, firmaların ve diğer kurumların kullandıkları kurumsal kredi kartı olarak kabul edilmektedir. Takibe düşmüş bireysel kredi kartlarına ilişkin rakam 2004 yılında T631 milyon iken, 2009 yılında T4,3 milyar’nin üzerine çıkmıştır. Diğer bir ifadeyle, toplam kredi kartlarına ilişkin alacaklar içinde takipteki bireysel kredi kartı oranı 2004 yılında %4,6 iken, 2009 yılında %12,1 olmuştur. Görüldüğü gibi Türkiye’de nihai tüketici veya hanehalkının bankalar bakımından kullandığı kredilerin sorunlu olma derecesi giderek artmıştır

Teminat mektupları, bankaların yurt içinde ve yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişiler lehine bir malın teslimi, bir işin yapılması veya bir borcun ödenmesi gibi benzer konularda, muhatap kuruluşa (mektubun verildiği kişi) hitaben verdikleri ve borcun lehtar (lehine mektup tanzim edilerek kefil olunan kişi) tarafından yerine getirilememesi halinde mektup tutarının banka tarafından ödenmesi taahhüdünü içeren krediler olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B.

Konularına göre teminat mektupları geçici, kesin, avans teminat mektupları, gümrüklere, mahkeme ve icra dairelerine, vergi dairelerine hitaben verilen teminat mektupları ve serbest konulu teminat mektupları başlıkları altında incelenmektedir. Doğru cevap C.

Devlet İhale Kanunu’na göre taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmadan önce müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak üzere yüzde 6 oranında kesin teminat alınmaktadır. Doğru cevap E.

Serbest Konulu Teminat Mektupları Yukarıda belirlenen teminat mektupları dışında her konuda resmî dairelere, özel ve tüzel kişilere hitaben verilmektedir. Örneğin spor toto, tekel, çimento, lastik, akaryakıt, likit petrol gazı bayiliği ve acentelik için teminat mektupları talep edilmektedir. Doğru cevap D.

Banka, bir kimseye açtığı gayrinakdi kredi (teminat mektubu kredisi) sonucu kredi alanın talebi üzerine, - kendi lehine veya üçüncü bir kişi lehine muhataba bir teminat mektubu verir. Banka ile lehine kredi açılan kişi arasında uygulamada kontrgaranti sözleşmesi olarak adlandırılan bir sözleşme imzalanır. Doğru cevap A.

Gayrinakdi kredilerde faiz yürütülmez ancak banka belli bir komisyon alarak çalışır.

Teminat mektubları, kontgarantiler ve kabul kredileri birer gayrinakdi kredi türüdür.

Banka müşterisi(lehtar), müşteri ile sözleşme yapacak kişi (muahatap) ve banka (lehtarın taahhüt ettiği işi garanti eden taraf) olmak üzere üç taraf, teminat mektubunun taraflarını oluşturmaktadır.

Rambursman Bankası: Amir bankası, ilişkiye katılan ikinci bir banka tarafından yapılan masrafları ya doğrudan kendisi karşılar ya da üçüncü bir banka aracılığı ile masrafları karşılar. Bu üçüncü bankaya rambursman bankası denmektedir. Doğru cevap B.

Bankanın şartları her zaman değiştirebilmek veya ilişkiden dönebilmek hakkına sahip bulunduğu akreditif, dönülebilir akreditiftir. Doğru cevap C.

Vadesiz teminat mektubları geçerli oldukları sürelere göre sınıflandırılımış bir teminat mektubu türüdür.

Karşılıklı akreditif, transit ticarette kullanılan ve birbirinden bağımsız iki ayrı akreditif işleminden oluşan bir şeklidir. Doğru cevap D.

Geçici teminat mektupları, mektup metninde belirli bir süre için geçerli olduğu belirtilerek düzenlenen teminat mektuplarıdır.

Vadesiz teminat mektublarında zaman aşımı süresi 10 yıldır.

Kabul kredisinde banka, müşterisinin satım, eser, kira, vekâlet vb. gibi bir sözleşmenin taraflarınca kararlaştırılan bedeli içeren poliçeyi kendi üzerine çekmesine izin vermekte ve bu poliçeyi kabul etmeyi taahhüt etmektedir.

Aval senede bağlı bir kefalet olduğundan poliçe, şekil şartlarındaki noksanlıktan dolayı kambiyo senedi olma niteliğine sahip olmadığı takdirde hükümsüz olur. Aynı nedenle lehine aval verilen kişi, gerçekte senet borçlusu değilse bu durumda da aval geçersizdir.