BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Basel Komitesinin düzenlemelerinde operasyonel risk, “uygun olmayan ya da işlemeyen iç süreçler, insanlar ve sistemler ya da dış etkenler nedeniyle ortaya çıkabilecek zarara uğrama riski” olarak tanımlanmıştır. Operasyonel riskler, yöneticinin riskleri doğru analiz edip yönetememesinden, personelin dikkatsizliğinden, teknolojik yetersizlik veya boşluktan veya terör olaylarından kaynaklanabilir.

Yönetim riskini arttıran faktörler;
• yanlış aktif/pasif yapısının oluşturulması, vade uyumsuzluğuna sebep olunması,
• risk faktörleri dikkate alınarak kredi ve mevduata uygulanacak faiz oranının doğru tespit edilmemesi,
• likidite riskine neden olabilecek nakit bulundurma kararlarının alınması,
• piyasaya ilişkin öngörüleri takip edememesi ve doğru menkul kıymet yatırım portföylerinin oluşturulmaması,
• astlarıyla uyum içinde çalışamaması olarak sıralanabilir.

Bu risk grubu, bankaların riskten korunma ve riski yönetmeye yönelik yapmış olduğu hisse senedi, tahvil bono yatırımlarının yanı sıra türev finansal araçlardan (forward, future ve opsiyon sözleşmeleri), repo-ters repo işlemlerinden kaynaklanan riskleri içermektedir. Bu riskler,
• aracılık sözleşmelerinde pozisyon riski,
• takas teslim riski,
• karşı taraf riski ve
• yoğunlaşma riski ve
• baz risk olarak sınıflandırılabilir.

Yukarıda da ifade edildiği gibi kârlılık riskine maruz kalmamak için, bankaların aktif/pasif yapılarını doğru oluşturmaları, fon kaynaklarının (mevduat) uygun faiz ve vade ile kullandırmaları (kredi) ve doğru çeşitlendirme ile menkul kıymet portföyleri oluşturmaları gerekmektedir.

Sermaye yeterliliği oranında yer alan “Sermaye Tabanı” bankaların özkaynak tutarını ifade etmektedir.

Faiz oranı riski, faiz oranlarındaki değişimin banka varlıkları ve gelirleri üzerine etkisidir.

Kur riski, aktif ve pasif yapısında aynı cins ve tutarda varlık ve kaynakları bulunmaması durumunda ortaya çıkar.

Refinansman riski, bankaların aktif/pasif yapısının vade uyumsuzluğundan kaynaklanır.

Kapsamlarına göre bankalar

aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Özel Bankacılık Banka tarafından müşteri profilinin belirlenerek, onun ihtiyaç ve yatırım tercihlerine göre kişiye özel alternatif ürünlerin sunulduğu bankacılık türüdür. Böylece müşterilerin varlıkları, onların belirlediği risk ve beklentiler doğrultusunda yönetilir. Özel bankacılık hizmetleri, özel bankacılık şubeleri aracılığıyla gerçekleştirilir.

• Perakende Bankacılık Bireyler ve KOBİ’lerden mevduat sağlama ve bunlara kredi sağlama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği bankacılık türüdür. Çok sayıda ve her biri küçük tutarlı olan perakende bankacılık işlemlerinin hacmi toplamda geniştir.

• Toptancı Bankacılık Kurumsal bankacılık hizmetlerini kapsayan toptancı bankacılıkta, perakende bankacılığın aksine, az sayıda fakat yüksek hacimli işlemler gerçekleştirilir. Finansal olmayan işletmeler, finansal nitelikli işletmeler ve hükümetin bazı kurumlarının faaliyetleri, toptancı bankacılık kapsamında yer alır.

• Holding Bankacılığı Bir bankanın doğrudan ya da dolaylı olarak bir veya daha fazla bankaya sahip olması, bunları kontrol etmesi ya da bir bankanın sermayesinin çoğunluğunun bir holdingin kontrolünde olması durumunda ortaya çıkan bankacılık türüdür.

• Kıyı Bankacılığı (Off-shore Bankacılık) Denetim ve vergilendirmenin en az düzeyde olduğu yerlerde, konvertıbl paralar üzerinden işlem yaparak, çok uluslu şirketlere ve uluslararası girişimlere hizmet veren bankalardır.

Merkez Bankasının görev ve yetkileri şunlardır:

• Banknot ihraç etmek,

• Devletin veznedarlık görevini yapmak,

• Mali ve iktisadî konularda devletin danışmanlığını yapmak,

• Ticari bankaların para rezervlerini muhafaza etmek,

• Ülkenin uluslararası ödeme araçlarının muhafızlığını yapmak,

• Bankaların öz kaynaklarını ve yabancı kaynaklarını kullandıktan sonra son borç verme görevini yapmak,

• Bankaların takas, tasfiye ve virman görevini yapmak,

• Krediyi düzenlemek ve denetlemek,

• Kliring Kurumu olarak Kliring hizmetleri yapmak.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Beklentilerin zarara uğrama tehlikesi risk olarak tanımlanmaktadır. Ama belirsizlik, tam bir bilgi edinilemeyen, bilinmeyen, meçhul olandır.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Faaliyet riski, yönetim ve finansal risk birer sistematik olmayan risktir. Şıklarda verilen enflasyon, faiz oranı, piyasa ve ülke riski sistematik risktir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Piyasa riski, kredi riski, likidite riski, operasyonel risk gibi ölçübilir riskler finansal risk olarak adlandırılmaktadır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Kredi riski, ayrı bir risk grubunu oluştururken opsiyon riski piyasa riskleri arasındadır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Bankalar topladıkları mevduatları, doğru yatırım araçlarına ve getirili kredilere yönlendirmezlerse varlık ve kaynak uyumsuzluğuna bağlı risklere katlanırlar ki bu riskler finansal risk olarak adlandırılmaktadır.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. V numaralı ifadede tanımlanan risk, faiz oranı veya döviz kuru riski olarak adlandırılmaktadır. Piyasa riski, riskten korunmaya yönelik oluşturulan menkul kıymet portföylerinde yer alan menkul kıymet ve türev ürünlerin risk faktörleri dikkate alınmadan oluşturulmasından kaynaklanan risk türüdür.

Bankanın organları,

Hissedarlar Genel Kurulu, Banka Meclisi, Başkanlık, Denetleme Kurulu ve Yönetim Komitesidir. Şekil 1.2’de bu organlar açıkça görülmektedir.

• Hissedarlar Genel Kurulu: Merkez Bankasının pay sahipleri defterinde adı yazılı olan hissedarlardan oluşmaktadır.

• Banka Meclisi: Başkan ile Genel Kurulca seçilen, görev süresi üç yıl olan, altı kişiden oluşmaktadır.

• Denetleme Kurulu: Merkez Bankasının A, B, C ve D sınıfı hissedarlarınca ayrı ayrı seçilen, görev süresi iki yıl olan, toplam dört üyeden oluşmaktadır.

• Yönetim Komitesi: Görev süresi üç yıl olan, başkan ve başkanın dört yardımcısından oluşmaktadır.