BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II - Deneme Sınavı - 2

Sahnede eşzamanlılık yaratmak

Gelenekle bağları güçlendirmeleri

Noktalama işaretlerini kullanmak

Harf ve seslerle dilde yeni bir anlam evreni yaratmak

Isodore Isou

1909

Klasisizmden romantizme, oradan realizme geçilen dönemlerdeki geçiş süreçlerinde her yeni akım bir öncekinin estetik ve ideolojik değerlerini yıkmak üzere yapılanırken 20. asrın başında gelişen fütürizm, kübizm, dadaizm, sürrealizm gibi akımlar birbirinin ardınca, birbirine eklemlenerek gelişir ve topyekûn kendilerinden önceki geleneksel sanat anlayışına karşı dururlar.

Kübizm, 1907-1914 yılları arasında Paris’in sanat çevrelerinde önce resim sanatında ortaya çıkmış, ardından şiire ve başta mimari olmak üzere sanatın diğer kollarına yansımıştır. 20. Yüzyılın resim sahasındaki en önemli akımlarından biridir. Öncülüğünü İspanyol ressam Pablo Picasso (1881-1973) ve Fransız ressam Georges Braque (1882-1963) yapar.

Picasso resimlerinde kadın ve insan yüzlerinin asimetrik bir şekilde betimlenmesi ileriki yıllarda da devam edecektir. Picasso’nun bu asimetrik yapıyı Afrika masklarından ve ilkel (primitif) sanattan aldığı bilinmektedir.

Kolaj hem bu karşıtlık duygusunu pekiştirmeye hem de doğada ve resimde dikkati gerçekle yanılsama ayrımına çekmeye yarar. Braque’ın ve ardından Picasso’nun boyaya kum, talaş vb. maddeler katması, resimlerinde şablon harfler kullanması sentetik Kübizmin tekniklerindendir.

Roman Emile Zola’nın İkinci İmparatorluk Devrinde Bir Ailenin Tabii ve İçtimai Tarihi adlı eserinde olduğu gibi bir çeşit tarih kitabına döner. Emile Zola söz konusu romanı yazarken kendi hayal gücünden ziyade arşiv vesikalarından faydalanmıştır.

Alaylı, ironik bir söylem yaratmak dadaist şiirin genel özellikleri arasındadır.

Cinsellik içeren kelimeler kullanmak ve imgeler kurmak dadaist şiirin genel özellikleri arasında yer almaktadır.

Eugene Delacroix’nın (1798-1863) öncülük ettiği Fransız romantik sanat geleneği, devrin en çok beğenilen sanat anlayışıdır.

Nihilizm: Latince nihil yani hiç anlamındaki kelimeden türetilen nihilizm 19. Yüzyılda ortaya çıkmış, var olan bütün varlıkları, değerleri ve gerçekleri reddeden felsefenin adıdır.

Kübizm akımının ilk kez görüldüğü sanat dalı resimdir.

Paris Dünya Fuarı’nda (1900) sergilediği heykelleriyle büyük bir ün kazanan Rodin’in ısmarlama bir yapıt olmasına karşın reddedi- 10 Batı Edebiyatında Akımlar II len “Balzac” (1891) heykeli, anıt heykel tarzına sıra dışı yaklaşımı ve biçimsel serbestliğiyle yüzyılın en önemli heykeli olarak nitelendirilmiştir. Rodin’in Balzac heykeli, ünlü heykeltıraş Brancusi’ye göre “modern heykelin başlangıç noktası”dır.

Özellikle II. Dünya Savaşı öncesinde dadaizmin sosyalizmle yakınlaştığı görülür. Örneğin Richard Huelsenbeck tarafından kaleme alınan “Alman Dada Manifestosu- Dadaizm Nedir Almanya’da Ne Yapmak İstiyor”da sosyalizmle dirsek teması içine girmeleri açık şekilde ifade edilir. Tristan Tzara da dada çizgisinden sıyrılıp gerçeküstücü çizgiye geçecek ve bu sırada o da sosyalist düşüncelere yaklaşacaktır. 1936’da Fransız Komünist Partisine girer, II. Dünya Savaşı sırasında da Fransız Direniş Hareketi’ne katılır.

1920’lerin başında Almanya’daki dada hareketinin başında daha sonra gerçeküstücülüğün de içinde göreceğimiz Max Ernst (1891-1976) ve Johannes Baargeld (1892-1927) vardır. Başta Tristan Tzara olmak üzere sonradan dadaizmden vazgeçip gerçeküstücülüğü kuracak olan André Breton (1896-1966) ve dadaizm sonrası gerçeküstücülüğü tercih edecek Louis Aragon, Philippe Soupoult (1897-1990) başta gelen isimlerdir.

Apokaliptik: Anlaşılmaz, kapalı, karanlık (söz veya yazı).