BELGE YÖNETİMİ VE OFİS UYGULAMALARI

İş sağlığı ve güvenliği; işyerinde işin yapılması sırasında, fiziki çevre koşulları nedeniyle işçilerin karşılaştıkları sağlık sorunları ve mesleki tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınması zorunlu hukuki, teknik ve tıbbi önlemleri sağlamaya yönelik sistemli çalışmalardır.

İş sağlığı ve iş güvenliğinin temel amacı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesidir.

Aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler
hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz:
a. Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri
işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat
Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.
b. Afet ve acil durum birimlerinin müdahale
faaliyetleri.
c. Ev hizmetleri
d. Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve
hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.
e. Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında
yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek
edindirme faaliyetleri.
f. Denizyolu taşımacılığı yapan araçların
uluslararası seyrüsefer halleridir.

Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi destek elamanı denir.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak ilk yazılı kaynaklar Yunanlı düşünür Heredot’a kadar dayandırılmaktadır.

İş sağlığı ve iş güvenliğinde köklü ve çağdaş nitelikteki gelişmeler Bernardino Ramazzini (1633-1714) ile İtalya’da başlamıştır.

Cumhuriyet döneminde iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili ilk düzenlemelerin 1926 tarihli Borçlar Kanunudur.

Umumi Hıfzısıhha Kanunu ise çocuk ve kadın işçiler için koruyucu hükümler içermektedir.

Kınama cezası yaptırımlar arasında yer almamaktadır.

İş sağlığı ve iş güvenliğinin temel amacı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesidir.

Özellikle teknolojinin getirdiği makineleşmenin yanı sıra, yeni üretim yöntemleri, işe yabancılaşma ve işyerine ait olma duygusunun zayıflaması gibi nedenler iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda yaşanan maddi ve manevi kayıpları ürkütücü boyutlara ulaştırmaktadır.

Genç çalışan: On beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış çalışandır.

Yasal düzenlemelerin dönüm noktası ise Percival Pott’un baca temizleyicilerinin yakalandığı kanser hastalığı üzerine yapmış olduğu çalışmalar sonucu, İngiliz Parlamentosu’nun 1788 yılında kabul ettiği Baca Temizleyicileri Yasası’dır.

Bu dönemdeki koruyucu mevzuatın sadece maden işçilerine ait olmasının nedeni, maden kömürü sektörü dışında önemli sayılabilecek bir sanayi sektörünün bulunmayışı ve bu sektörde çalışan işçilerin sayıca fazla olmasıdır.

Ayrıca 1936 tarihli ilk İş Kanunu ise devletin tüm yönleri ile işçi-işveren ilişkilerine müdahale ettiği ve iş sağlığı ve güvenliği konusunu ayrıntılı ve sistemli olarak düzenlendiği ilk kanundur.

İŞVERENLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Gerekli Her Türlü Önlemi Alma Yükümlülüğü

Risk Değerlendirmesi Yapma Yükümlülüğü

İşverenin Acil Durumlara İlişkin Yükümlülüğü

Sağlık Gözetimi Yapma Yükümlülüğü

İşverenin İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi Yükümlülüğü

İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu Kurma Yükümlülüğü

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Koordinasyonunu Sağlama Yükümlülüğü

İşveren, aşağıdaki durumlarda belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:

a. İş kazalarını kazadan sonraki üç işgünü içinde.

b. Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç işgünü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirmekle yükümlüdür.

Çalışanlar, işveren tarafından iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin alınan tüm önlemlere uymak zorundadır. Aksi durumda, İş Kanununun 25. maddesinin  2. fıkrasının b bendinde yer alan “işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi” hükmüne dayanarak işveren tarafından iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.

Hukuki ve Cezai Sorumluluk: İşverenin hukuki sorumluluğu, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almayan ve denetim görevini yerine getirmeyen işverenin, bundan dolayı zarara uğrayan işçiye veya hak sahiplerine karşı tazminat sorumluluğu anlamına gelmektedir. İşverenin, iş sağlığı ve güvenliği hükümlerini ihlal eden bir davranışı olmuş bunun sonucunda işçi, iş kazası veya meslek hastalığına yakalanmışsa ve bundan dolayı mal varlığında zarar oluşmuşsa işverene karşı maddi tazminat talebinde bulunabilir. Bunun dışında iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalarak hayatını kaybeden işçinin geçimini sağladığı kişiler (destekten yoksun kalanlar) işverenden “destekten yoksun kalma tazminatı” adı altında bir tazminat talep edebilirler.