BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Yapılan bir ölçme işlemi için dört tür güvenirlik çeşidi vardır. Bunlar (Karasar, 1999;
Litwin, 1995; Tekin, 2000);
• test-tekrar test
• eş değer (paralel) formlar
• iç tutarlılık
• bağımsız gözlemciler arası uyumdur

Zamana göre değişmezlik ölçütü olarak da ifade edilen test-tekrar test yöntemi, ölçme aracının güvenirliğinin belirlenmesinde en çok kullanılan yöntemdir.

Tüm testin güvenirliği Spearman-Brown formülünden yararlanılarak hesaplanır. Bu yöntem aslında bir iç tutarlık katsayısı vermektedir. Bu katsayının tahmininde Spearman Brown dışında Stanley, Rulon, Guttman gibi teknikler kullanılmaktadır.

Bir ölçme aracının bir uygulanışından diğer uygulanışına elde edilen sonuçların tutarlığını ifade eden güvenirliği etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bunlar testin kendisiyle ilgili faktörler, uygulama koşulları, testi alan öğrenci ya da öğrenci grubu ile ilgili etkenler ana başlıkları altında toplanabilir.

Testin uzunluğu: Bir testteki soru sayısı testin güvenirliğiyle doğrudan ilişkilidir. Testteki soru sayısı artırılarak testin güvenirliği artırılabilir.

Ölçme araçlarının sahip olması gereken niteliklerinden biri olan geçerliğin türleri; yüzgörünüş geçerliği, kapsam geçerliği, kritere dayalı geçerlik ve yapı geçerliğidir.

Dış geçerliğin etkilendiği bir takım faktörler bulunmaktadır. Bunlar; ölçme-bağımsız değişken etkileşimi, yanlı seçim, bağımsız değişken etkileşimi, deneme tepkisi ve bağımsız değişkenlerin etkileşimidir.

İç geçerliği etkileyen farklı faktörler bulunmaktadır. Bunlar; Katılımcıların özellikleri: Yaş, cinsiyet, yetenek, sosyo-ekonomik durum, tutum, inançlar gibi çalışmada yer alan bireylerin özellikleri Katılımcı kaybı: Alanyazında denek kaybı olarak ta adlandırılan bu faktörde başlangıçta çalışmaya katılan ancak uygulama sürecinde hastalık, derse gelmeme gibi bir takım nedenlerle ölçme araçlarına cevap vermeyen bireyler, Yer: Araştırmanın gerçekleştirildiği yerin özellikleri (büyüklük, ısı, aydınlık vb.). Veri toplama: Veri toplama araçları, veri toplayan bireyin özellikleri, veri toplayan bireyin yanlılığı vb., Ölçme etkisi: Öntest olarak kullanılan ölçme sorularının bireyler tarafından unutulmaması ve son testte hatırlanması
Zaman: Katılımcıların cevaplarını etkileyebilecek bazı olayların çalışma esnasında
meydana gelmesi (Örn: Deprem, önemli bir kişinin ölümü vb.) Olgunlaşma: Örneğin resim bölümü öğrencilerinin resim yeteneğinin yıllar içinde iyileşmesi,  Uygulama süreci: Özellikle deneysel çalışmalarda deney ve kontrol gruplarındaki uygulayıcı farklılığı, bireyin bir yöntemi diğerine tercih etmesi vb.

Nitel araştırmalarda betimleyici, yorumlayıcı, kuramsal, genelleyici ve değerlendirici geçerlik olmak üzere beş tür geçerlikten bahsedilebilir.

Güvenirlik bir ölçme aracının bir uygulanışından diğer uygulanışına elde edilen sonuçların tutarlığını ifade etmektedir. Diğer bir
deyişle, güvenirlik, bir ölçme aracının her ölçmede birbirine yakın sonuçlar verebilme niteliğidir. Doğru cevap B'dir.

Yapılan bir ölçme işlemi için dört tür güvenirlik çeşidi vardır.
• test-tekrar test
• eş değer (paralel) formlar
• iç tutarlılık
• bağımsız gözlemciler arası uyumdur. Binişme-aynılık ise bir geçerlik türüdür. Doğru cevap E'dir.

İç tutarlılık, yaygın olarak kullanılan güvenirlik ölçütlerinden biridir. İç tutarlılık, farklı soru maddelerinin aynı konuyu ne kadar iyi ölçtüğünü belirlemenin bir göstergesidir. Doğru cevap A'dır.

Test içeriğinin benzeşikliği; ölçtükleri davranış ve konu bakımından homojen sorulardan oluşan bir testten elde edilen puanlar heterojen bir testten elde edilen puanlara göre daha güvenilir olmasıdır. Örneğin 50 soruluk bir biyoloji testi 50 soruluk fen bilgisi testinden
daha güvenilirdir. Çünkü fen bilgisi testinde fizik, kimya, biyoloji soruları bulunmaktadır. Bir başka deyişle içindeki sorular daha heterojendir. Doğru cevap C'dir.

Geçerlik, bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka herhangi bir özellikle karıştırmadan doğru olarak ölçebilme derecesidir. Bir başka deyişle bir ölçme aracının, geliştirilmiş bulunduğu konuda amaca hizmet etmesidir Örneğin, tutumu ölçen bir ölçek sadece tutumu ölçmelidir. Tutumla ilişkili bir diğer değişkeni (kaygıyı) ölçmemelidir. Ahmet öğretmen bu soru ile  çarpma becerisinin yanı sıra coğrafi bilgiyi de ölçmektedir. Coğrafi bölgelerin sayısını bilmeyen öğrenciler çarpma işlemini yapabilseler de bu soruyu yanıtlayamayacaktır. Doğru cevap D'dir.

Geçerliği daha önceden belirlenen test ile aynı değişkeni ölçtüğü ileri sürülen ve yeni hazırlanan test arasındaki korelasyon, yeni testin uyum ya da benzer ölçekler geçerliğidir.  Aynı değişkeni değerlendiren ve alanda en iyi kabul edilen bir diğer teste karşılık testinizdeki soruların değerlendirilmesini gerektirir. Kendi testinizle en iyi kabul edilen test arasında bir korelasyon katsayısı hesaplanır. Bu katsayı ne kadar büyükse, testin uyum geçerliği de o kadar yüksektir. Doğru cevap E'dir.

Yanlı seçim dış geçerliliği etkileyen faktörler arasında yer alırken diğer seçenekler iç geçerliliği etkilemektedir. Doğru cevap D'dir.

Bir ölçme aracının sahip olması istenilen niteliklerden birisi de kullanışlılıktır. Bir ölçme aracının kullanışlığı onun geliştirilmesi, çoğaltılması, uygulanması ve puanlanmasının kolay ve ekonomik olmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Ölçeğin gelecekteki olayları kestirebilme derecesinin ölçüsü yordama geçerliliğidir. Doğru cevap D'dir.

Güvenirlik geçerlik için gerekli koşuldur, fakat yeterli koşul değildir. Bir test geçerli olmak için güvenilir olmak zorundadır. Bir testin güvenirliği düşük ise geçerliği de düşüktür. Ancak güvenirliği yüksek olan bir testin geçerliği yüksek olmayabilir, hatta düşük olabilir. Güvenirliği düşük olan bir testin geçerliği ne denli uğraşılırsa uğraşılsın belli bir sınırın üstüne çıkarılamaz. Bir testin güvenirliğini etkileyen tüm faktörler doğrudan ya da dolaylı olarak o testin geçerliğini de etkilemektedir. Sonuç olarak geçerli bir test güvenilirdir ama güvenilir bir test her zaman geçerli değildir. Doğru cevap E'dir.

Test-tekrar test yöntemi, ölçme aracının güvenirliğinin belirlenmesinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntemle bir ölçme aracının güvenirliğini hesaplamak için ölçme aracı aynı gruba belirli bir zaman aralığıyla iki kez uygulanır. Daha sonra bireylerin birinci uygulamadan aldıkları puan ile ikinci uygulamadan aldıkları puanlar arasındaki ilişki yani korelasyon katsayısı bulunur. Elde edilen bu korelasyon katsayısı testin güvenilirlik katsayısıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.