BİREY VE DAVRANIŞ - Deneme Sınavı - 8

Duygu yaşantısı vücutta farklı düzeylerde gerçekleşir. Bu düzeylerin oluş sırası farklı kuramlar açısından farklı şekilde tanımlansa da, bu üç düzey tüm duygu yaşantılarında tecrübe edimektedir. Bu üç düzeyden ilki öznel yaşantı deneyimi her bireyin yaşadığı öznel bir duygu yaşantısıdır. Tüm bireyler duyguları kendi edindikleri algılayış çerçevesi dahilinde yaşarlar. Bireyin olaylara bakışı, algılayışı o duyguyu ne ölçüde ve nasıl yaşayacağını şekillendirir. Diğer bireylerin bu duyguyu o kişi gibi hissetmesi onun gibi anlamlandırması mümkün değildir. Doğru yanıt E'dir.

Vücutta meydana gelen değişimlerin birçoğu otonom sinir sistemi ile bağlantılı sempatik bölümün harekete geçmesiyle ilgilidir. Korku ya da öfke gibi duygu durumlarında sempatik bölümle ilişkili olarak şunlar söylenebilir:

Kalp atışı ve solunum artar.

Göz bebekleri büyür.

Salya salgılanması ketlenir.

Kan acil durum sebebiyle kullanılmak üzere mide barsaklar yerine karar vermede kullanılmak üzere beyne harekete geçmede kullanılmak üzere iskelet kaslarına yönelir.

Kan şekeri enerji sağlama adına kanda daha yoğun hale gelir.

Kanın pıhtılaşma hızı artar.

Deriden kanın çekilmesiyle tüyler ürperme neticesinde dikleşir. 

Doğru yanıt A'dır.

Plutchik duyguları belirli bir sıralamaya göre dizerek bir duygu çemberi/tekerleği oluşturmuştur. Bu çemberde birbirleriyle komşu olan duygular karşılarında veya onlara daha
uzak olan duygulara kıyasla birbirlerine daha çok benzemektedirler. Çemberde karşılıklı olarak yer alan duygular birbirlerinin tersi bir duruma işaret ederler. Örneğin; beklenti-sürpriz, neşe-üzüntü gibi. Doğru yanıt D'dir.

Duyguları sınıflandırma ile ilgili önemli çabalardan biri Robert Plutchik tarafından ortaya konulmuştur. Plutchik bireylerin uyum sağlayıcı davranışlarını güdüleyen duyguları sekiz temel kategoriye ayırmıştır. Çevreye uyumu sağlayan bu duygular:

korku

sevinç/neşe

öfke/ kızgınlık

üzüntü/hüzün

tiksinti/iğrenme

umut/beklenti

kabul etme/edilme

hayret/şaşkınlık/sürprizdir.

Doğru yanıt E'dir.

William James ve Carl Lange tarafından ortaya konulan ku- rama göre beden çevrede gerçekleşen belirli özelliklere göre tepkide bulunur ve bu tepkinin farkına varıldığında fizyolojik değişmelerle birlikte duygu durumu meydana gelir. Vücutta gözlerin büyümesi, tüylerin diken diken olması beraberinde duyguları oluşturmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Plasebo etkisi, kişilerin gerçek bir tedavi olmaksızın, aslında hiçbir fizyolojik etkisi olmayan ve ilaç sanılarak içilen haplar yoluyla tedavi gördükleri inancıyla iyileşme göstermelerini anlatan kavramdır. Doğru yanıt C'dir.

Yüz ifadelerinde ortaya çıkan biyopsikolojik kökenli temel duyguları dile getiren hareketler 'anlatım jest ve mimikleri' olarak tanımlanır. Mutluluk, öfke, şaşkınlık, üzüntü tiksinti, gibi bu duygular evrensel olarak tüm insanlarda ortak olarak görülmektedir. Doğru yanıt A'dır.

İkincil jest ve mimikler: Bedenin gereksinimleri ile ilgili olarak toplumsal ni- telikli olmayan esneme hapşırma öksürme gibi bedensel hareketleri içerir. Bunlar kaynak hakkında bilgi verici olabilmektedir. Sürekli esnemek, yapılan konuşma ile ilgili düşünce ve duyguları da yansıtabileceği için önemlidir. Doğru yanıt E'dir.

Duygular

Öznel yaşantı deneyimi

Yerkes-Dodson Yasası

Aşağılama/hoşgörüsüzlük

James-Lange Kuramı

Jest ve Mimikler

Şematik jest ve mimikler

Sosyobiyolojik Kuram

Duygu

Duygular, hayati tehlike ve tehdit karşısında daha yavaş bir şekilde aktif olurlar.

Boylamsal desen aynı insanlardan farklı zaman dönemlerinde veriler alınarak gelişimin saptanmaya çalışılmasına dayalı bir desendir. Araştırma sonunda araştırmacı aynı kişilerden elde ettiği verileri analiz ederek gelişim süreci hakkında görüşlerini ortaya koyar.

Her bir evre belli fiziksel ve bilişsel yeterlilikleri gerektiren nitelikleri ve de bununla beraber zayıflıkları ya da sorunları da barındırır. Evre itibariyle organizmanın hangi güçlü yanlarının olduğu yada nelere karşı hassaslık gösterdiği evrensel bir şekilde evre kavramı çerçevesinde açıklanabilir. Evre kuramlarına göre her bir evrede olması gerekenleri şu şekilde sıralamak mümkündür (Onur,2006):
• Yetenek, beceri ya da güdülerin bir araya gelerek oluşturduğu tutarlı bir örüntüyü oluşturan yapılar olmaları.
• Bir önceki evreye göre kazanılan nitelikler arasındaki farkı ortaya koyan niteliksel değişimler.
• Evredeki belli başlı değişikliklerde ortaya çıkan eş zamanlı değişimi işaret eden ani oluş.
• Bütün değişimlerde aynı hızda gelişmeyi sağlayan birliktelik kavramı.