BİREY VE DAVRANIŞ - Deneme Sınavı - 4

Freudçu bakış açısına göre, kişinin bilinçdışı düşünce ve arzuları, rüyaların görünür içeriklerinde değil, gizil içeriklerinde saklıdır. Dolayısıyla, rüya analizi, bu gizil ve sembolize edilmiş rüya içeriklerinin yorumlandığı bir yöntemdir.

Psikanalitik terapilerde danışan ve terapist ilişkisinin kendisi, tedavi açısından büyük önem taşır. Terapötik süreç ilerledikçe, danışan, yaşamındaki önemli bir kişiye (anne, baba ya da sevgili) hissettiği yoğun duygusal tepkileri (aşk ya da nefret) terapiste yöneltmeye başlar. Bu sürece, yani, danışanın, terapisti heyecan ve duygu tepkilerinin nesnesi yapma eğilimine aktarım denir.

Psikanalizde terapistin uyguladığı başka bir yöntem de yorumdur. Yorum, danışanın düşünce, duygu ve eylemlerinin, terapist tarafından, bilinçdışı anlamının gösterilmesidir. Terapist, danışanın direnç noktalarına dikkatini çekerek, onun çağrışımlarının nerede ve neden kesildiğini, bir şeyi neden unuttuğunu ya da geçiştirdiğini yorumlayarak, kişinin kendisini daha iyi anlamasına yardımcı olur.

Yorum yönteminde terapist, danışanın aklından geçenleri söylerken, belirli noktalarda yorum yaparak, onun çağrışımlarını zenginleştirmesine de yardımcı olur. Burada önemli olan nokta, terapistin yorum yaparken önemli noktanın ne olduğunu kendisinin söylememesi, bunu danışanın kendisinin görmesini sağlamasıdır

Psikanalizde, danışanda üç tür yaşantı gözlendiğinde iyileşme olduğu sonucuna varılır. Bunlar abreaksiyon, içgörü ve işlemedir. Katarsis olarak da adlandırılan Abreaksiyon, kişinin daha önceden yaşamış olduğu güçlü duygusal tepkileri, terapinin güvenli ortamında tekrar yaşamasıdır. Bu süreç bilinç dışı çatışmaları çözmez, sadece bunların artık bastırılmadığını gösterir.

Bilişsel terapiler, danışanın davranışlarını değiştirmenin bir yolu olarak, yaşantısı ile ilgili düşüncelerinin değiştirilmesine önem veren bir terapi türüdür.

Psikodinamik grup terapileri içinde en popüler olanı psikodramadır. Bu terapi formunda, bireyler diğer grup üyelerinin önünde problemlerini eylemlerle anlatırlar. İçinde rol oynama, aynalama gibi çeşitli tekniklerin kullanıldığı psikodramada amaç, kişinin çeşitli durumlarda nasıl davrandığını ve neden böyle davrandığını kendisine göstermektir.

Zihinsel bozukluklara biyolojik yaklaşım, zihin ve beden arasında ilişki olduğunu ve psikolojik problemlerin beyin ve sinir sistemindeki problemlerden kaynaklandığını ileri sürmektedir. Dolayısıyla bu görüşe sahip olanlar psikolojik problemlerde biyolojik terapilerin kullanılması gerektiğini düşünürler. Biyolojik temelli terapiler elektrokonvülsif terapi, psikocerrrahi ve ilaç tedavilerini kapsar.

Danışanın, terapisti heyecan ve duygu tepkilerinin nesnesi yapma eğilimine aktarım adı verilmektedir

Abreaksiyon, kişinin daha önceden yaşamış olduğu güçlü duygusal tepkileri, terapinin güvenli ortamında tekrar yaşamasıdır.

İnsancıl yaklaşım, zihinsel bozuklukların çevresel etmenlerin insanın kişisel gelişim ve kendini gerçekleştirme eğilimini engellemesinden kaynaklandığını ileri sürer. Buna göre, insanlar kişisel gelişimleri engellendiğinde duygusal sıkıntı yaşarlar ve uyum bozucu davranışlar sergilerler. İşte insancıl terapilerin amacı da, danışanlarının kişisel gelişimlerinin önünü açmalarına yardımcı olmaktır. Diğer bir deyişle, danışanın, olmak istediği kişi olmasına yardım etmektir. Bu da kişinin olgunluğunu ve özerkliğini arttırmakla gerçekleştirilmeye çalışılır

Klasik koşullama ilkelerinin uygulandığı ikinci bir terapi tekniği de itici uyarıcılarla koşullamadır. Temelde cezaya dayanan bu teknik daha çok alkolizm, şişmanlık ve aşırı sigara içme gibi durumlarda uygulanmaktadır. Terapinin hedefi, önceleri haz veren davranışın itici bir uyarıcıyla yani cezayla eşleştirilmesiyle birlikte artık haz verici olmaktan çıkıp nahoş duygulara yol açmaktır. Böylece istenmeyen davranış ortadan kaldırılmış olacaktır.

T-Grubu olarak da bilinen etkileşim grupları, terapötik amaçla geliştirilmemiş olsa da daha sonra grup terapilerinin temeli haline gelmiştir. Bu grup terapisi tekniğinde amaç, bireyler arasında olabildiğince açık ve dürüst bir duygu alışverişini sağlamaktır. Grup üyelerinden duygularını ket vurmadan olanca açıklığıyla ifade etmeleri istenir. Daha önceleri başkalarının önünde sergileyemedikleri tutum ve hisleri burada göstermeleri istenir.

Ellis tarafından geliştirilen mantıksal-duygusal terapide, danışanların mantıksız fikirleri bırakması için mantık, otorite ve ikna kullanılır

Edimsel koşullamaya dayanan terapi tekniklerinden birisi simgesel ödül biriktirmedir. Simgesel ödül biriktirme tekniği okul ve hastane gibi koşulların kolayca kontrol edilebildiği kurumlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Bu kurumlarda öğrenciler ya da hastalar istenen ve uygun davranışları için ödül olarak puan ya da marka alırlar. Daha sonra bu puan ya da markalar kişilerin istedikleri ve hoşlandıkları faaliyet ya da nesnelerle değiştirilir

Bilinçdışı çatışmaları ortaya çıkarmak için psikanalizde kullanılan tekniklerden biri serbest çağrışımdır. Serbest çağrışım, danışanın, düşüncelerini ve hislerini serbestçe ifade etmeye ve aklına ne gelirse, üzerinde düşünmeden ve sansür uygulamadan dile getirmeye teşvik edildiği bir tekniktir.

Bazı kişiler sosyal ortamlarda kendi duygu, düşünce ve isteklerini ifade etme zorluğu çekerler, istemedikleri halde diğerlerinin isteklerine boyun eğebilirler ve dolayısıyla sosyal ilişkilerde kendilerini güvensiz ve yetersiz hissedebilirler. İşte girişkenlik eğitiminin amacı, kişinin kendisinde kaygı yaratan bu tür sosyal etkileşim durumlarıyla başa çıkmasını sağlamaktır. Diğer bir deyişle, bu terapi tekniği, kişinin belirli sosyal etkileşim durumlarındaki kaygısını azaltmayı ve bu durumlarda güvenli ve yeterli bir davranış sergilemesini hedefler.

Aaron Beck tarafından geliştirilen Bilişsel-davranışsal psikoterapi adı verilen bu terapi yöntemi özellikle depresyonun önemli bir bilişsel bileşeni olduğu görüşüne dayanır. Buna göre, depresyon, en azından kısmen insanın kendi bindiği dalı kesen ve çarpık düşüncelere sahip olması sonucu ortaya çıkar.

Yunanlı hekim Hipokrat akıl hastalıklarının doğaüstü güçlerle bir ilişkisi olmadığını, bu hastalıkların, vücuttaki sıvıların dengesizliğinden kaynaklandığını düşünüyordu. Bu çağda henüz akıl hastanesi kurulmamıştı ama bu kişiler tapınaklarda perhiz, egzersiz, yatıştırıcı banyolar vb. yollarla bakım görüyorlardı. Doğru cevap C'dir.

Başlıca dört terapi yöntemi mevcuttur: Psikanaliz, insancıl terapiler, davranışçı terapiler ve bilişsel terapiler.