BİREYLE SOSYAL HİZMET

Sosyal hizmet uzmanlarının mesleki uygulamada son değerlendirme yapması mesleki bir zorunluluk­tur. Son değerlendirme; müracaatçı, sosyal hizmet uzmanı ve kurumlar için maksimum bilgiyi sağla­yacak şekilde eylem planının gerçekleştirilmesinin yoludur. Mikro düzeyde değerlendirme, müdahale ile ulaşılmak istenen amaca ulaşılıp ulaşılamadığına; sunulan hizmetlerin müracaatçının memnuniyetini sağlayıp sağlamadığına odaklanır. Mezzo düzeyde değerlendirme, tedavi ya da eğitim grubunun amaç­larına ulaşma düzeyi; her grup üyesinin kendisi için hedeflediği amaçlara ulaşıp ulaşamadığı incelenir. Makro düzeyde değerlendirme, program ile tüm amaçlara erişilip erişilemediği belirlenir. NASW etik ilkelerine göre, değerlendirme her sosyal hizmet uzmanı için etik bir sorumluluktur. Sosyal hizmet uzmanının profesyonel beceri ve bilgilerini sürek­li olarak geliştirme gerekliliği diğerlerinden alınan geribildirim ile mümkün olmaktadır. Son değer­lendirme mesleğin bilgi temelinin inşa edilmesine yardım eder

Geçerlik: Geçerlik, bir ölçme aracının ölçme­yi amaçladığı özelliği, başka herhangi bir özellikle karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir. Başka bir deyişle ölçme aracının geliştirilmiş bu­lunduğu konuda maksada hizmet etmesidir. Sosyal hizmet uzmanları süreci ne ile ölçecek, değerlendir­meyi nasıl yapacak? Karar verdiği yöntemler süreci, müdahaleyi değerlendirmek için uygun mudur?

Güvenirlik: Ölçmenin tutarlılığı ile ilgilidir. Eğer bir test güvenilir ise o, ölçmek için düzenlen­diği özellik ya da özellikleri tutarlı bir şekilde ölçer. Bir testi değişik zamanlarda alan kişilerin, o testten aldıkları puanlar ya da aldıkları puana göre aynı kişilerin grup içindeki sıraları değişmiyorsa, söz konusu test güvenilirdir. Sosyal hizmet uzmanları süreç aynı koşullar altında tekrarlandığı takdirde aynı sonucu alacak mı? bu sorunun cevabını değer­lendirmede aramalıdır.

Uygulama Kolaylığı: Prosedür yeterince kısa mı, kolayca kullanılabilecek mi ve profesyonel ol­mayanların da anlayabileceği nitelikte mi?

Hassasiyet: Prosedür göreceli olsa küçük deği­şimleri ve farkları saptayabilecek mi?

Tepkisizlik: Prosedür değişiklikleri durumu etkilemeden ya da değiştirmeden belirleyebilir mi?

Sosyal hizmet uzmanı planlamada karar vermiş oldukları hizmetin sağlanması hususunda müracaatçısına karşı sorumludur. Ayrıca sosyal hizmet uzman­ları etik kurallar ve sosyal hizmet değerleri açısından da mesleki olarak müracaatçıya karşı sorumludur. Bu sorumluluğu sürekli akılda tutması gerekir. Sosyal hizmet uygulaması bir kurum çatısı altında, yasal hu­kuki mevzuata uygun biçimde gerçekleşen bir özelli­ğe sahip olduğu için; sosyal hizmet uzmanı, kuruma, kurumun yasal politikasına, mevzuata ve geliştirilen programlara karşı da sorumludur.

Sosyal hizmet uzmanının bu aşamadaki sorumluluk alanları şunlardır:

Müracaatçının bilgilendirilmiş olması, onayı alınacak veriden daha önemlidir: NASW’ın etik kodları gereğince müracaatçı aktardığı verilerin ve bilgilerin nerede, nasıl ve ne amaçla kullanılacağı hususlarında mutlaka bilgilendirilmeli ve değerlendirme sürecine katılması konusunda onayı alınmalıdır. Müracaatçı­nın sosyal hizmet uzmanına verdiği bilgilerin kendisine karşı kullanılabileceği konusunda şüphelerinin olması normaldir, bu durumda gerekli olan bilgileri vermeyi reddetmesi doğal hakkıdır. Burada uygun ve gerekli açıklamayı sosyal hizmet uzmanı yapmalıdır.

Uygulamanın gereklilikleri veri toplamadan önce olmalıdır: Sosyal hizmet müdahalesinde ön değerlen­dirme sürecinde sosyal hizmet uzmanları gereken tüm verileri uygun biçimde toplamalıdır. Burada mü­racaatçının gerçekte neye ihtiyacı olduğunun dikkatlice ele alınması profesyonel bir tutumla bu sürecin yönetilmesi gerekir.

Değerlendirme aşamasında sorular belli bir akış ve düzen içinde ilerlemelidir: Değerlendirme soruları genelden özele doğru, müracaatçının bulunduğu durum, müdahalenin içeriği ve sürecin nasıl geliştiği ile sosyal hizmet uzmanının kendisini ve mesleki bilgi, beceri ve değer temelli uygulamayı nasıl yapılandırdığı ele alınmalıdır.

Sorulara örnek olarak:

Değerlendirme planı değişime açık olmalıdır: Bazen kimi müracaatçılarla yapılan değerlendirme ile mü­racaatçının yen ve farklı bir sosyal hizmet müdahalesine gereksinimi olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıda oluşan değişimi ölçmek için kişiselleştirilmiş bir ölçekleme kul­lanabilir. Bunun nedeni durumun sıklığı, yoğunluğu, süresi, şiddeti gibi etkenleri ortaya koymaktır. Bu tarz bir ölçüm müracaatçılarda hangi hizmet ve yaklaşımın etkili olduğunu, sosyal hizmet uzmanının mes­leki açılardan kullandığı bilgi ve becerinin yetkinliğini, yapılması gereken farklı bir müdahale çalışmasını ya da hizmeti ortaya koymaya yarar.

Müracaatçının bilgilendirilmiş olması, onayı alınacak veriden daha önemlidir: NASW’ın etik kodları gereğince müracaatçı aktardığı verilerin ve bilgilerin nerede, nasıl ve ne amaçla kullanılacağı hususlarında mutlaka bilgilendirilmeli ve değerlendirme sürecine katılması konusunda onayı alınmalıdır. Müracaatçı­nın sosyal hizmet uzmanına verdiği bilgilerin kendisine karşı kullanılabileceği konusunda şüphelerinin olması normaldir, bu durumda gerekli olan bilgileri vermeyi reddetmesi doğal hakkıdır. Burada uygun ve gerekli açıklamayı sosyal hizmet uzmanı yapmalıdır.

Uygulamanın gereklilikleri veri toplamadan önce olmalıdır: Sosyal hizmet müdahalesinde ön değerlen­dirme sürecinde sosyal hizmet uzmanları gereken tüm verileri uygun biçimde toplamalıdır. Burada mü­racaatçının gerçekte neye ihtiyacı olduğunun dikkatlice ele alınması profesyonel bir tutumla bu sürecin yönetilmesi gerekir.

Değerlendirme aşamasında sorular belli bir akış ve düzen içinde ilerlemelidir: Değerlendirme soruları genelden özele doğru, müracaatçının bulunduğu durum, müdahalenin içeriği ve sürecin nasıl geliştiği ile sosyal hizmet uzmanının kendisini ve mesleki bilgi, beceri ve değer temelli uygulamayı nasıl yapılandırdığı ele alınmalıdır.

Sorulara örnek olarak:

Değerlendirme planı değişime açık olmalıdır: Bazen kimi müracaatçılarla yapılan değerlendirme ile mü­racaatçının yeni ve farklı bir sosyal hizmet müdahalesine gereksinimi olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıda oluşan değişimi ölçmek için kişiselleştirilmiş bir ölçekleme kullanabilir. Bunun nedeni durumun sıklığı, yoğunluğu, süresi, şiddeti gibi etkenleri ortaya koymaktır. Bu tarz bir ölçüm müracaatçılarda hangi hizmet ve yaklaşımın etkili olduğunu, sosyal hizmet uzmanının mes­leki açılardan kullandığı bilgi ve becerinin yetkinliğini, yapılması gereken farklı bir müdahale çalışmasını ya da hizmeti ortaya koymaya yarar.

Müracaatçının bilgilendirilmiş olması, onayı alınacak veriden daha önemlidir: NASW’ın etik kodları gereğince müracaatçı aktardığı verilerin ve bilgilerin nerede, nasıl ve ne amaçla kullanılacağı hususlarında mutlaka bilgilendirilmeli ve değerlendirme sürecine katılması konusunda onayı alınmalıdır. Müracaatçı­nın sosyal hizmet uzmanına verdiği bilgilerin kendisine karşı kullanılabileceği konusunda şüphelerinin olması normaldir, bu durumda gerekli olan bilgileri vermeyi reddetmesi doğal hakkıdır. Burada uygun ve gerekli açıklamayı sosyal hizmet uzmanı yapmalıdır.

Uygulamanın gereklilikleri veri toplamadan önce olmalıdır: Sosyal hizmet müdahalesinde ön değerlen­dirme sürecinde sosyal hizmet uzmanları gereken tüm verileri uygun biçimde toplamalıdır. Burada mü­racaatçının gerçekte neye ihtiyacı olduğunun dikkatlice ele alınması profesyonel bir tutumla bu sürecin yönetilmesi gerekir.

Değerlendirme aşamasında sorular belli bir akış ve düzen içinde ilerlemelidir: Değerlendirme soruları genelden özele doğru, müracaatçının bulunduğu durum, müdahalenin içeriği ve sürecin nasıl geliştiği ile sosyal hizmet uzmanının kendisini ve mesleki bilgi, beceri ve değer temelli uygulamayı nasıl yapılandırdığı ele alınmalıdır.

Sorulara örnek olarak:

Değerlendirme planı değişime açık olmalıdır: Bazen kimi müracaatçılarla yapılan değerlendirme ile mü­racaatçının yeni ve farklı bir sosyal hizmet müdahalesine gereksinimi olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıda oluşan değişimi ölçmek için kişiselleştirilmiş bir ölçekleme kul­lanabilir. Bunun nedeni durumun sıklığı, yoğunluğu, süresi, şiddeti gibi etkenleri ortaya koymaktır. Bu tarz bir ölçüm müracaatçılarda hangi hizmet ve yaklaşımın etkili olduğunu, sosyal hizmet uzmanının mes­leki açılardan kullandığı bilgi ve becerinin yetkinliğini, yapılması gereken farklı bir müdahale çalışmasını ya da hizmeti ortaya koymaya yarar.

Dördüncü ilke gereği tüm müracaatlarda standart bir değerlendirme planı kullanılamaz çünkü müracaatçının gereksinimleri değerlendirmenin niteliğini önemli ölçüde etkiler.

Sosyal hizmet uzmanları yaptıkları çalışmaların etkililiğini görmek istemekle birlikte değerlendirmenin önündeki engel ve sorunlar olabileceğini de göz önünde tutmalıdır. Bu engel ve sorunlar genel olarak:

Bireylerle sosyal hizmet uygulamasında mü­dahale planını gerçekleştirdikten sonra son değerlendirme aşamasına gelen sosyal hizmet uzmanı uygulamanın etkililiğini değerlendirirken bazı soruları cevaplandırmalıdır. Bu sorular genel olarak şunlardır:

Bu nedenle gerçekleştirilecek planda amaçların ne olacağı bir son değerlendirme sorusu değil hizmetlerin başlangıcında sorulması gereken bir sorudur.

Bu nedenle cevap "E" dir.

• Müracaatçıda hedeflenen değişimler gerçekleşti mi?

• Müracaatçı ile iş birliği geliştirildi mi?

• Müdahalenin hangi yönü müracaatçı açısından değişimi sağladı?

• Müracaatçıya başka ne tür hizmetler verilebilirdi?

• Bireyle sosyal hizmet uygulaması bu müracaatçı için yeterli miydi?

• Bireylerle sosyal hizmet uygulamasında iyi miyim? Bu nedenle doğru cevap "D" dir.