BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

1014 yılında 15000 askerden oluşan Bulgar ordusu, Bizans imparatoru II. Vasil (976-1025) tarafından büyük bir bozguna uğratılmıştır. Esir 15000 askerin her 100 kişiden 99’unun gözleri kör edilerek Bulgaristan’a gönderilmesi üzerine II. Vasil tarihte Bulgarkıran manasında Bulgaroktonos lakabıyla anılmıştır.

Peçeneklerin Azak Denizi ve Kırım coğrafyasına geldikleri tarihlerde Bulgar çarı Simeon, Bizans’la mücadele halindeydi. 914 yılında Bulgar çarı Simeon, Edirne’yi alarak Trakya’yı baştanbaşa tahrip etti. 918 yılında da çar Simeon, İstanbul önlerine geldi. Bunun üzerine Bizans, Peçeneklere başvurarak Tuna Bulgarlarına karşı askerî destek istemiş ve bu talep kabul edilmiştir

Karadeniz ile Kafkas Dağlarının kuzeyinde Altay Dağlarından doğan İrtiş ırmağı ile Moldova üzerinden Karadeniz’e dökülen Dinyester ırmakları arasındaki bölgeye Deşt-i Kıpçak denilmektedir. Bu bölgeye adını veren Türk topluluğu Kıpçaklardır.

1261 yılında VIII. Mihail Paleologos, İstanbul’u Latinlerin elinden alarak Bizans Devletinin başkentini İznik’ten tekrar İstanbul’a taşıdı.

İstanbul şehri 330 yılında Sarayburnu civarlarında inşa edilmiştir. Burası Eski Antik Yunan kolonisinin kurucusunun adıyla Bizantion olarak adlandırılıyordu. Dolayısıyla Bizans tabiri sadece coğrafi bir bölgeyi işaret etmek ve İstanbul'da yaşayanları göstermek için kullanılan bir tabirolarak karşımıza çıkar.

Yedinci yüzyılda Bizans Devletinin resmi dili Yunanca olarak Kabul edilmiştir.

324 yılında İstanbul'un inşasına başlanmıştır. Roma’da olduğu gibi Sarayburnunda bir saray, senato binası, hipodrom ve kiliseler yapılmıştır. Meydanlar, sanat eserleriyle donatılmış ve karadan gelebilecek saldırılara karşı Marmara'dan Haliç'e kadar uzanan surlar inşa edilmiş 11 Mayıs 330 tarihinde İstanbul resmen Bizans'ın başkenti olmuştur.

Kronolojik ya da klasik yaklaşıma göre Bizans imparatorluğu tarihi üç ana döneme ayrılır. Bunlar 284 - 717 yılları arasında erken Bizans dönemi, 717 - 1204 yılları arasında orta Bizans dönemi ve 1204 - 1461 yılları arasındaki geç Bizans dönemidir. Dolayısıyla 284 – 717 yıllarını içerisine alan 3.-7. yüzyıllar Geç Roma ve/ya Erken Bizans Dönemi olarak adlandırılır.

Bizans Devletine 4. yüzyılda komşu olanlar, Sasaniler, Gotlar, Hunlar ve Ostrogotlardır. Emeviler, Bizans İmparatorluğu’na 7. yüzyılda komşu olmuşlardır.

İmparatorluğun batı komşularından birisi sayılan Venedikliler 9. yüzyıla kadar Bizans topraklarının içerisindeydiler.

İsa'nın, Tanrı'nın özünün ve doğasının aynı olduğunu iddia eden görüşünü savunanlar monofizitlerdir.

Bizans İmparatorluğu olarak adlandırılan devlet Roma İmparatorluğu’nun bir devamıdır. Ancak Bizans’ın Roma’dan ne zaman ayrıldığı konusu tartışmalıdır. Bununla birlikte pek çok tarihçi Bizans İmparatorluğunun başlangıcını İstanbul’un 324 yılında inşa edilmeye başlamasıyla almaya ve 1453 yılında İstanbul’un Türkler tarafından fethiyle bitirmeye eğimlidir.

İslam Dünyası’nda ise Romalılar için Rûm kelimesinin kullanımına Kuran-ı Kerim’de rastlanır. Rum suresinin ikinci ayetinde Rum sözcüğü geçer ve sureye adını verir.

Bizans Devleti’ni Roma İmparatorluğu’ndan ayıran genel özellikleri vardır. Bu özellikleri yeni Roma olarak anılan İstanbul şehri, Hıristiyanlığın resmî din olarak kabul edilmesi, antik Yunan kültürünün bazı değerlerine sahip çıkılması ve 7. yüzyıldan sonra Latinlikten uzaklaşma manasına gelen delatinizasyon politikasının izlenmesine rağmen Roma devlet geleneğinin sürdürülmesidir.

İlki 325 yılında ve yedincisi İznik’te gerçekleştirilen konsillerde Hıristiyan dünyasının geniş bir katılımı ile ortak ilkeler belirlendi. Bu konsillerin siyasi ve dini olmak üzere iki temel amacı vardır. Siyasi algılayışa göre Bizans imparatoru, Tanrı’nın yeryüzündeki krallığını onun adına yöneten kişiydi. Yetkisi, Tanrı tarafından verilmişti. Ortodoks bakış açısına göre yeryüzünde tek bir krallık olabilirdi. Bundan dolayı da Hıristiyanlığın tek bir doğru yorumu olabilirdi. Bu tek doğru yorumu da kilise yapmalıydı. İmparatorun gözetiminde kilisenin yaptığı yoruma doğru yorum manasında Ortodoksluk denildi.

Dioklitianos döneminde (284-305) dört başlı yönetim denilen tetrarhia sistemine geçildiğinde Roma şehri önemini yitirmeye başladı. İmparatorluğun merkezi Diokletianos zamanında İzmit’e nakledildi.

Bu tasnife göre Bizans imparatorluğu 5 döneme ayrılır. Bunlar geç Roma imparatorluğu dönemi, karanlık çağ dönemi, gelişme dönemi, Batılılaşma ve İznik imparatorluğu dönemi ile Boğazlar imparatorluğu dönemleridir.

Varang kelimesi 11. yüzyılın sonundan itibaren Bizans’ın ordusunda yer alan Vikingliler ve kuzeyden gelenler için kullanılmıştır. Varang kelimesi aynı zamanda yine Bizans ordusunda görev yapan Anglo - Saksonları da ifade etmektedir.

Komşuları arasında Farsça konuşan halklar, Cermen dili konuşan halklar, Türkçe konuşan halklar, Arapça konuşan halklar ve Slavca konuşan halkların Bizans ile daha çok temas halinde olduğunu söyleyebiliriz. Bunların dışında Bizans’ın İskandinav ile Venedik ve Ceneviz gibi Latin halklarla da temasları olmuştur.

Bizans devleti tarafından dünyanın öteki gözü sayılan Pers dünyasında Sasani hanedanı tarafından 224 - 651 yılları arasında kurulmuş olan devlet Sasaniler olarak bilinir. Gotlar, Vizigotlar, Ostrogotlar, Vandallar, Lombardlar, Franklar, Normanlar, Venedik ve Ceneviz Bizans’ın batı dünyasından komşularıdır. Fakat bugünkü İran coğrafyasında kurulan Sasaniler Bizans’ın doğu kanadından komşusudur.