BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Birzans şehirlerinin canlılığını kaybetmemesi söylenemez.

Haçlı seferlerinin yöneldiği bölgelerin siyasi yapısının değişmesi ile Akdenin limanlarının önem kazanması arasında bir ilişki yoktur.

III. İoannis Vatacis'in Selçukluların Kösedağ Savaşı'nda mağlup olduğunu öğrendiğinde, Moğollara karşı Selçuklu sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile antlaşma yapmasının nedeni Moğolların Bizans topraklarına da saldırmalarından endişelenmesidir.

XI ve XII. yüzyıllar arasında gerçekleşen 1048 Pasinler, 1071 Malazgirt ve 1176 Miriokefalon savaşlarının ortak özellikleri arasında Bizans’ın Anadoludaki, varlığını sona erdirilmesi gösterilemez.

Arslan Yabgu’nun 1025 yılında Gazneli hükümdarı Mahmud (998-1030) tarafından Hindistan’daki Kalincar Kalesi’ne hapsedilmesi ve 1032 yılında burada ölmesinin ardından hanedanın idaresi Selçuk Bey’in torunları Tuğrul Bey (ö. 1063) ve Çağrı Bey’e (ö. 1060) geçti. Tuğrul ve Çağrı Beyler, 27 Mayıs 1040’da Gazneli hükümdarı Mesud’u (1031-1041) Dandanakan Savaşı’nda mağlup ederek Selçuklu Devleti’ni kurdular.

Anadolu’da faaliyetlerde bulunan Selçuklu beyleri içinde en meşhur olanı hiç şüphesiz Afşin Bey idi. Antep, Antakya ve Malatya civarında fetihler yapan Afşin Bey daha sonra İç Anadolu Bölgesi’ne girerek 1067 yılında Kayseri’yi zapt etti. Ertesi yıl Suriye’ye kadar inen Bizans ordusunun arkasından dolaşarak İstanbul-Kilikya yolu üzerindeki Amuriyye (Amorion) Kalesi’ni ele geçirdi.
Amorion: Günümüzde Afyon ilinin 80 km kuzeydoğusunda Emirdağ ilçesinin yakınında Hisarköyü olarak bilinen yerleşim birimidir.

Haçlı Seferleri, doğurduğu sonuçlar itibarıyla insanlık tarihindeki en önemli olaylar arasında yer almaktadır. Kutsal toprakların kâfirlerin işgalinden kurtarılması sloganıyla başlayan bu hareketin, dinî amaçlarla yapıldığı vurgulanmaya çalışılmıştır. Oysaki 638 yılında Hz. Ömer’in Kudüs’e girdiğini düşünürsek kutsal topraklar 450 yıldan fazla bir süredir Müslümanların elinde bulunuyordu ve bunca yıldır harekete geçmeyen Hıristiyan dünyası şimdi ne olmuştu da doğudaki din kardeşlerini kurtarmak için bir şeyler yapma gereğini duymuştu. Bu açıdan bakıldığında Haçlı Seferleri düşüncesinin doğuşunda siyasî, sosyal ve ekonomik sebeplerin çok daha etkili olduğu anlaşılmaktadır.

Roma Kilisesi, tüm Hıristiyanların en büyük temsilcisinin Papa olması gerektiğini iddia ederken, bu fikre itiraz eden Doğu Kilisesi, patrikliklerin kendi bölgelerinde özerk bir yapıda olmalarını savunuyordu. Taraflar arasındaki bu çatışma 16 Temmuz 1054’te Roma heyeti Ayasofya’da Patrik Kirularios ve etrafındakilerini aforoz ettiğini buna karşılık Patrikliğin de Roma heyetindekileri aforoz ettiğini açıklamasıyla sonuçlandı. Böylece Shisma hareketi gerçekleşerek İstanbul ve Roma Kiliseleri birbirinden tamamen kopmuş oldu.
Shisma: Hristiyanlık içinde Katolik ve Ortodoks inançlarının birbirinden ayrılmasına Shisma denir. Bu ayrılık 1054 yılından günümüze kadar devam etmektedir.

Birinci Haçlı Seferi (1096-1099)
İkinci Haçlı Seferi (1147-1149)
Üçüncü Haçlı Seferi (1189-1192)
Dördüncü Haçlı Seferi (1203-1204)

Anadolu’da siyasî istikrarın yeniden sağlandığı IX. yüzyılın ikinci yarısı ile XI. yüzyılın ilk çeyreği arasındaki dönemde Bizans yönetiminin Anadolu’ya askerî, dinî ve ekonomik amaçlı nüfus transferleri, XII. yüzyılda Komninos hanedanı imparatorlarının Türkleri kıyı bölgelerinden uzaklaştırdıktan sonra Anadolu’daki Bizans şehirlerinin surlarını güçlendirmeleri ve nihayet XIII. yüzyılda İznik İmparatorluğu’nun Batı Anadolu’da kurduğu birlik. Türk yayılması karşısında yerli nüfusun korunmasına kısmen de olsa katkıda bulunmuştur.

1142 yılı ilkbaharında Suriye üzerine sefere çıkan II. İoannis Komninos (1118-1143), Beyşehir civarına geldiğinde göl üzerindeki adalarda yaşayan ve Konya’daki Türkler ile sıkı ilişkiler içinde olan Rumahalinin Bizans’a tâbi olmayı reddetmesi oldukça dikkat çekicidir. Devrin Bizans yazarlarından Nikitas Honiatis’in bu olay hakkında: “Gölün içinde, birçok yerde sudan fışkıran küçük fakat müstahkem adaların ahalisi Hıristiyan olmakla beraber, o sıralarda kayıkları aracılığı ile Konya Türkleri ile çok canlı ilişkiler sürdürmekteydiler. Böylece bunlarla Türkler arasında sadece kuvvetli bir dostluk kurulmakla kalmamış, bunlar da adet ve gelenekleriyle hemen hemen Türkleşmişlerdi. Bu sebepten de sınır komşularının tarafını tutuyorlar ve Bizanslıları kendilerine düşman görüyorlardı. Uzun bir alışkanlık işte milliyet ve dinden daha güçlü oluyor” şeklindeki ifadeleri (Niketas, 1995, s.24) gayr-i müslim ahalinin ruh halini yansıtması bakımından önemlidir. Bu durum Türkler ile Anadolu’daki Bizans halkı arasında nasıl güçlü bağlar kurulduğunu ve Türklerin kendi gelenek ve göreneklerini Hıristiyan ahaliye kabul ettirdiklerini göstermektedir.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulmasının ardından, daha önce çoğunlukla ganimet elde etmeye yönelik Türkmen akınlarının yerini devlet nizamı ve kanunları çerçevesinde yapılan fetihler almıştır. Selçuklu sultanları bu toprakları bir vatan olarak görmüştür.

Bizans ile Sasaniler arasında, IV. yüzyıldan itibaren başlayıp asırlarca süren, zaman zaman ülkeyi baştanbaşa kateden her iki tarafın ordularının da Anadolu’da ağır tahribatta bulunduğu savaşlar yaşanmıştır.

c

b şıkkı

C şıkkı, Rum, s.4

E şıkkı

D şıkkı

B şıkkı

E şıkkı