BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 41

Nikiforos Votaniatis ile Süleymanşah arasındaki dostluk ve işbirliği Süleymanşah’ın 1080 yılında Votaniatis’e karşı ayaklanan Nikiforos Melisinos’u desteklemesi ile son buldu.

Denizli ve Homa’yı geçen imparator, Düzbel-Karlı-Haydarlı-Karadilli-Uzunpınar-Karamık üzerinden dar bir geçidin hemen girişinde bulunan Miriokefalon adlı kalenin bulunduğu yere ulaştı. Bizans ordusu bu boğazda Selçuklu kuvvetleri tarafından pusuya düşürülerek tamamen imha edildi (17 Eylül 1176) (Demirkent, DİA-6, İstanbul 1992, s.238). İmparator’un esir edilmesi an meselesiyken II. Kılıç Arslan beklenmedik bir şekilde I. Manuil Komninos ile anlaşmayı tercih etti. Devrin kaynaklarında ayrıntılı bilgi verilmeyen bu antlaşmaya göre imparator Dorileon ve Isparta’nın Uluborlu ilçesinin yakınlarında olan Suvleon kalelerinin yıkılmasını taahhüt etmekteydi. Bizans tarihindeki en ağır yenilgilerden birisi olan bu büyük bozgunla Bizans İmparatorluğu’nun Türkleri Anadolu’dan çıkarma ümidi son bulmuş oluyordu.

Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyuna mensup olan Selçukluların atası kabul edilen Dukak, X. yüzyılın ikinci yarısında Aral Gölü’nün doğusunda hüküm süren Oğuz Yabgu Devleti’nin ordu başkomutanı idi.

Tuğrul ve Çağrı Beylerin 1040 yılında Dandanakan’da Gaznelilere karşı elde ettikleri kesin zaferin ardından Merv’de toplanan kurultayda ülke hanedan mensupları arasında taksim edildi. Batı yönündeki fetihleri yürütme görevini bizzat üstlenen Tuğrul Bey ise bu amaçla ilk iş olarak devlet merkezini Nişabur’dan Rey’e nakletti.

İbrahim Yınal idaresindeki Selçuklu ordusu ile Liparitis komutasındaki Bizans ordusu arasında Erzurum Pasinler Ovası’nda gerçekleşen savaşı Selçuklu kuvvetleri kazandı (1048). Savaştan sonra karşılıklı gidip gelen elçilik heyetlerinin ardından Bizans İmparatoru IX.
Konstantinos Monomahos, Emevîler devrinde İstanbul’da inşâ edilen cami ve medresenin tamir edilmesi, okutulan hutbenin, Abbasî halifesi ve Selçuklu sultanı adına değiştirilmesi, cami’nin mihrabına Selçuklu hâkimiyet alameti olarak “ok ve yay” işaretlerinin konulması, şeklindeki istekleri kabul etti. Ancak Tuğrul Bey’in daha önce Abbasî Halifeliği’ne ödenen yıllık verginin, şimdi kendilerine ödenmesi teklifi, imparator tarafından kabul edilmeyince iki devlet arasında herhangi bir anlaşmaya varılamadı.

1054 yılında büyük bir ordu ile Doğu Anadolu’ya giren Tuğrul Bey ilk olarak Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Muradiye (Bergri) ve Van Gölü’nün kuzeyindeki diğer bir önemli şehir olan Erciş’i ele geçirdi.

Genel olarak 1038-1157 yılları arasında ağırlıklı olarak İran, Irak, Suriye ve Anadolu coğrafyasında hâkimiyet kurmuş olan Büyük Selçuklu Devleti döneminde Bizans İmparatorluğu’nu Makedon ve Komninos hanedanları yönetmişlerdir. Makedon Hanedanı 867-1056 yılları arasında iktidarda kalmış ve özellikle II. Vasil (976-1025) zamanında Bizans İmparatorluğu İustinianos döneminden sonra en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

Oğuzlar: Oğuz Türkleri Bozok ve Üçok olarak ikiye ayrılıyor. Her biri on iki boydan 24 boy oğuzları teşkil ediyordu.

Tuğrul ve Çağrı Beyler, 27 Mayıs 1040’da Gazneli hükümdarı Mesud’u (1031-1041) Dandanakan Savaşı’nda mağlup ederek Selçuklu Devleti’ni kurdular (Turan, 1996,1, s.111-112).

Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki ilişkiler Çağrı Bey’in 1015/1016’da üç bin kişilik bir süvari birliği ile Van Gölü havzasındaki Ermeni Vaspurakan Krallığı’nın topraklarını hedef alan keşif mahiyetindeki akınıyla başlar.

Amcası Tuğrul Bey’in batı siyasetini devam ettiren sultan Alp Arslan, ülke içinde düzeni sağladıktan sonra 22 Şubat 1064’de Gürcistan ve Doğu Anadolu seferine çıktı. Gürcistan’da fetihler yaparak bölge hâkimlerini itaat altına alan Alp Arslan Anadolu’ya dönerek diğer kuvvetleri ile birleşti.

Bu dönemde Anadolu’da faaliyetlerde bulunan Selçuklu beyleri içinde en meşhur olanı hiç şüphesiz Afşin Bey idi. Antep, Antakya ve Malatya civarında fetihler yapan Afşin Bey daha sonra İç Anadolu Bölgesi’ne girerek 1067 yılında Kayseri’yi zapt etti. Ertesi yıl Suriye’ye kadar inen Bizans ordusunun arkasından dolaşarak İstanbul-Kilikya yolu üzerindeki Amuriyye (Amorion) Kalesi’ni ele geçirdi. Son olarak 1070 yılında Alp Arslan’nın önünden kaçarak Anadolu’ya giren ve daha sonra Bizans’a sığınmak için İstanbul’a giden Selçuklu Şehzadesi Erbasan’ı takip eden Afşin Bey İstanbul Boğazı’nın Anadolu kıyısındaki Kadıköy’e kadar ilerledi. Erbasan ve yanındakilerin kendisine teslimi için imparator’a haber gönderen Afşin Bey, bu isteği kabul edilmeyince yolu üzerindeki tüm Bizans yerleşim birimlerini yağmalayarak geri döndü (Turan, 1996,1, s.176).

26 Ağustos Cuma günü Malazgirt-Ahlat arasındaki Rahve Ovası’nda tarafların karşı karşıya geldiği savaşta, Bizans ordusu neredeyse tamamen imha edildiği gibi imparator IV. Romanos Diogenis de tutsak alındı. Esir Bizans İmparatoru ve Alp Arslan arasında bir antlaşma imzalandı. Ancak Alp Arslan tarafından ülkesine dönmesi için serbest bırakılan IV. Romanos Diogenis, İstanbul’daki muhalif grup tarafından yapılan darbe ile iktidardan indirildi. Devrik imparatorun tahtta yeniden hak iddia etme ihtimaline karşı gözlerine mil çekilmesi ve İstanbul’da hapse atılmasının ardından hayatını kaybetmesi ile bu antlaşma da geçersiz oldu (Ostrogorsky, 1991, s.319).

Antep, Antakya ve Malatya civarında fetihler yapan Afşin Bey daha sonra İç Anadolu Bölgesi’ne girerek 1067 yılında Kayseri’yi zapt etti. Ertesi yıl Suriye’ye kadar inen Bizans ordusunun arkasından dolaşarak İstanbul-Kilikya yolu üzerindeki Amuriyye (Amorion) Kalesi’ni ele geçirdi. Son olarak 1070 yılında Alp Arslan’nın önünden kaçarak Anadolu’ya giren ve daha sonra Bizans’a sığınmak için İstanbul’a giden Selçuklu Şehzadesi Erbasan’ı takip eden Afşin Bey İstanbul Boğazı’nın Anadolu kıyısındaki Kadıköy’e kadar ilerledi. Erbasan ve yanındakilerin kendisine teslimi için imparator’a haber gönderen Afşin Bey, bu isteği kabul edilmeyince yolu üzerindeki tüm Bizans yerleşim birimlerini yağmalayarak geri döndü

Patrik: Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine bağlı olanların İstanbul’da ikamet eden en büyük dini önderine verilen sıfattır.

Bizans imparatoru I. Aleksios Komninos (1081-1118) da 1089 yılında Papa II. Urbanus’tan (1088-1099) ücretli asker gönderilmesini istedi. Onun bu talebi, gücünü Doğu’ya hâkim kılma düşüncesini taşıyan Papalık tarafından farklı bir şekilde değerlendirildi. I. Aleksios’un ücretli asker talebi Papa II. Urbanus’un 27 Kasım 1095’te orta Fransa’da bulunan Clermont kentinde toplanan konsilde yaptığı çağrı büyük bir Haçlı Seferi halini aldı.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Musul hâkimi İmadeddin Zengi’nin 24 Aralık 1144’de Urfa’yı ele geçirerek Urfa Haçlı Kontluğu’na son vermesi Avrupa’da büyük yankı buldu. Bu nedenle 1145 yılı Aralık ayında Papa III. Eugenius (1145-1153) yeni bir sefer çağrısında bulundu. Papanın çağrısı ile Alman imparatoru III. Konrad (1138- 1152) ve Fransa kralı VII. Louis, (1137-1180) komutasında iki büyük Haçlı ordusu
Avrupa’dan yola çıktı.

Süleymanşah 1075 yılında Bizans valisi Martavkosta’nın elinden Konya’yı, ardından da Romanos Makri idaresindeki Konya Takkeli dağının yamacındaki Gevale kalesini ele geçirdi. Süleymanşah kısa bir süre içerisinde zorluk çekmeden Konya’dan İznik’e kadar olan bölgeleri
hâkimiyeti altına aldı.

Selçuk Bey’in 1007 yılında Cend Şehri’nde ölmesinin ardından ailenin başına oğul- larından Arslan Yabgu geçti.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki ilişkiler Çağrı Bey’in 1015/1016’da üç bin kişilik bir süvari birliği ile Van Gölü havzasındaki Ermeni Vaspurakan Krallığı’nın topraklarını hedef alan keşif mahiyetindeki akınıyla başlar.

Doğru cevap B seçeneğidir.