BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 8

Bizans Devleti 6. yüzyıldan sonra Roma geleneklerinden uzaklaşarak kendine ait değerler oluşturmaya başlamıştır. Bununla birlikte imparatorluğun siyasi düşüncesi, devlet organizasyonu, idari kurumlar, mali teşkilat, diplomasi, ordu ve hukuk alanında Roma’nın etkisi azalarak da olsa imparatorluğun sonuna kadar devam etmiştir.

I. Konstantinos (306-337) başkenti İstanbul’a taşıma kararı aldı. Bu kararın alınmasında İstanbul’un coğrafi konumu kadar dönemin askeri, siyasi, ticari ve dini nedenleri de rol oynamıştır. 324 yılında İstanbul’un inşasına başlandı. Roma’da olduğu gibi Sarayburnu’ndan muhteşem bir saray, senato binası, hipodrom ve kiliseler yapıldı. Meydanlar, sanat eserleriyle donatıldı ve karadan gelebilecek saldırılara karşı Marmara’dan Haliç’e kadar uzanan surlar inşa edilerek 11 Mayıs 330 tarihinde İstanbul resmen Bizans’ın başkenti oldu.

532 yılında Nika ayaklanması sırasında yanan Aya Sofya kilisesinin yerine imparator I. Iustinianos, Millet’li İsidoros ve Aydınlı Antemios adlı mimarlara günümüze ulaşan Aya Sofya kilisesini inşa ettirdi. Aya Sofya kilisesi yüksekliği ve kubbesi ile uzun asırlar dünyanın en yüksek binası olarak kaldı.

Bizans’ın başlangıç ve bitiş tarihi olarak en çok itibar edilen görüş ise Bizans’ın 11 Mayıs 330 yılında başladığı ve 29 Mayıs 1453 tarihinde bittiğidir. Bu görüşe göre Bizans devleti 1123 yıl varlığını sürdürmüştür.

Hanedan kurucuları olan Konstantinos günümüzde Sırbistan sınırları içinde kalan Niş şehrinde, Valens Hırvatistan’da, Teodosios İspanya’da, Leon Güney Trakya’da yaşayan Vessi kabilesine mensup biri olarak Arnavutluk’ta, İustinianos Üsküp yakınlarındaki Tavresium’da, Heraklios Ermeni bir ailenin mensubu olarak Kapadokya’da, Suriyeli ya da İsavrian hanedanın kurucusu Leon Maraş’ta, Amorion hanedanının kurucusu II. Mihail Afyon Emirdağ yakınlarındaki Amorion şehrinde, Makedonya hanedanının kurucusu I.Vasil Ermeni kökenli bir ailenin çocuğu olarak Edirne’de doğmuştur. Dukas ve Komninos hanedanının ilk temsilcileri Paflagonya, Angeloslar Alaşehir, Laskarisler Selanik kökenliydiler ve Paleologoslar da geçmişlerini antik dünyaya kadar götürüyorlardı.

Varang kelimesi 11. yüzyılın sonundan itibaren Bizans’ın ordusunda yer alan Vikingliler ve kuzeyden gelenler için kullanılmıştır. Varang kelimesi aynı zamanda yine Bizans ordusunda görev yapan Anglo - Saksonları da ifade etmektedir. Bu tabiri ilk defa Bizans kaynaklarında 1034 yılında rastlanır. İskandinavyalılar, Rusya yoluyla Bizans’ta çalışmak için 10. yüzyıldan itibaren İstanbul’a gelmeye başlarlar. Silah olarak taşıdıkları baltalarından dolayı baltacılar olarak anılmaktaydılar. 11. ve 12. yüzyıllar boyunca Varanglar, Komninos hanedanına Mangana ve Vlaherna saraylarının muhafız askerleri olarak hizmet ettiler. Aynı zamanda ordunun düzenlediği seferlere de katıldılar.

Bu meclislere “curiata” denilir.

Tribus, Roma patrici sınıfının en büyük sosyal ve toplumsal birliğidir.

Patricilerden oluşan halk meclisi sivil değil askeri bir nitelik taşır.

Yukarıdaki ifadelerin tamamı Roma’nın Cumhuriyet dönemi ile ilgilidir.

Tetrarhia, dörtlü yönetim anlamına gelmektedir.

Dioklitianos imparatorluğu süresince Nikomedia’yı/ İzmit’i başkent olarak kullanmıştır.

Tarihe Milvian Köprüsü Savaşı olaral geçen savaşa “Labarum” denilen ve Hıristiyanlığın kutsal sembolü olan haç işaretli bayrakları Konstantinos ordusuna taşıtması hem Roma hem de Hıristiyanlık tarihi için önemli bir dönüm noktasıdır.

Yukarıdaki bilgilerin tamamı Konstantinos döneminde gerçekleşmiştir.

Yukarıdaki bilgiler İustinianos dönemi ile ilgilidir.

Modern çağın aydınlarının Bizans adıyla andığı yapı Roma’nın bir değişim ve dönüşüm yaşayarak ulaştığı sentezden ibarettir. Bu sentezin ana unsurlarını Roma devlet düşüncesi, Hıristiyanlık inancı, Yunan dili ve Yunan kültürü oluşturmaktadır. Bu unsurların birleşimi Bizans adı verilen oluşumu doğurmuştur.

Krallık döneminde Roma halkı çeşitli toplumsal sınıflara ayrılmıştır. Büyük toprak sahibi olan aristokratlara patriciler grubu arasında yer alır.

Doğu Akdeniz dünyasında M.Ö. III. yüzyılda Helenistik krallıklar hüküm sürüyordu. Bu krallıkların en güçlüleri Yunanistan ve Makedonya’da hüküm süren Makedonya Krallığı, Anadolu ve Suriye'de egemen olan Selefkos (Suriy Krallığı ve Mısır'a hâkim bulunan Ptolemeos Krallığı idi.

Vezüv Yanardağının patlamasıyla küller ve lavlar altında kalan Roma şehri Pompei’dir. Bu zamandan kalan kalıntılar, Roma kentindeki yaşam hakkında önemli bilgilere sahip olmamıza yaramıştır.

Dioklalitianos’un kurduğu ve dört başlı anlamına gelen yeni yönetim şeklinin adı Tetrarhia’dır.