BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 43

Böylece İustinianosYasa Derlemesi (Codex Justinianus) ortaya çıktı. İustinianos’un bu büyük külliyatı Ortaçağdan beri (12-13. yüzyıldan başlayarak) Corpus Iuris Civilis (Medeni Hukuk Derlemesi) olarak adlandırılmaktadır.

Corpus Iuris Civilis 528-534 yılları arasında altı yıllık bir süre içinde hazırlanmıştır.

Bizans Osmanlı Devleti’ne tâbi vassal haline geldi.1373 yılında Bizans İmparatoru V. İoannis’i vassalık yükümlülüğü gereğince, Anadolu’da Sultan I. Murad’ın Türkmen beyliklerine karşı düzenlediği sefere katıldı. Doğru cevap B şıkkıdır.

28 Temmuz 1402’de Ankara savaşında Timur’un Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid’i mağlup etmesi Bizans için mucizevî bir kurtuluş oldu. İmparator II. Manuil İstanbul’a dönerek durumdan faydalandı. Ankara savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nde muazzam bir kargaşa yaşanmaya başladı. Fetret devri
olarak adlandırılan bu dönemde Bayezid’in oğulları taht için kanlı bir mücadeleye giriştiler. Bundan istifade eden Bizans yönetimi vassallık yükümlülüklerinden sıyrıldığı gibi bazı kazançlar da elde etti. Doğru cevap D şıkkıdır.

Boğazlar imparatorluğu dönemi 1261 - 1453 yılları arasını kapsar. Bizans’ın yönetici ailesi bu dönemde Paleologos hanedanıdır. Boğazlar imparatorluğu diye anılmasının sebebi imparatorluğun bu dönemde İstanbul, Trakya, Selanik, Mora’nın bir bölümü ve Ege Denizinde birkaç adayla sınırlı olmasıdır. 13. asırda Bizans, Latin imparatorluğunun tekrar kurulmaması ve rakibi Epir despotluğunun ortadan kaldırılmasıyla uğraşmıştır. Bizans’ın dikkatini Batıya yönlendirmesi Batı Anadolu’da Osmanlıların da dahil olduğu Türk beyliklerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırmıştır. 14. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’un Sırp devleti’nin eline geçmesi söz konusudur. Bizans bu tehlikeden Osmanlıdan aldığı yardımla kurtulabilecektir. Bunun sonucu olarak 1371 yılından itibaren Bizans, Osmanlı devletinin vassalı durumuna gelir. İstanbul’un Osmanlının eline geçmesini, Timur’un Yıldırım Bayezid’i 1402 yılında Ankara’da mağlup etmesi engeller. Slav, Latin ve Osmanlı dünyası arasında sıkışmış olan Bizans 1274 yılında Lyon konsilinde 1439 Ferrara - Floransa konsilinde Katolik Latin kilisesinin üstünlüğünü kabul ederek Batı’dan hiçbir zaman yeterince gelmeyen yardımı almayı umar. Osmanlı dünyası arasında bir ada gibi kalan İstanbul 1453 yılında Osmanlılar tarafından fethedilerek Bizans devleti sona erer. 

Medeni hukuk derlemesi (Corpus Iuris Civilis) dört temel bölümden oluşur.

Gaius: MS. 130-180 yılları arasında yaşamış Romalı hukukçu ve yazar. Gaius’un Institutiones dışında Lex XII Tabularum (Oniki Levha Yasaları) üzerine bir yorum, Romalı yüksek yöneticilerin fermanları üzerine bir inceleme gibi yapıtları bulunmaktadır.

Naos; kiliselerde halkın ibadet ettiği, orta ve yan neflerden meydana gelen mekândır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İstanbul’daki Aya Sofya Kilisesi, kubbeli bazilika plan şemasının mimari açıdan ulaştığı son nokta olarak tanımlanır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gotik Mimari, Avrupa’da Ortaçağ sanatında bir üslüp devresidir. Avrupa’da ülkelere göre ortaya çıkış ve bitiş dönemleri farklı olmakla birlikte 12. yüzyıl ile 14. yüzyıl arasında etkin olan bir üsluptur. Mimarlıktaki en belirgin özelliği sivri formlar ve geniş vitraylı açıklıklar yaratmasına olanak sağlayan sütrüktür sistemidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sarnıç, yağmur suyu biriktirmeye yarayan yeraltı su deposudur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Trabzon Ayasofya Kilisesi, Hora Manastırı Kilisesi, Panaya Halkeon Kilisesi, Kurbinova Kiliseleri Geç Bizans Dönemi Sanatı eserleridir. Nea Kilisesi Orta Bizans Dönemi Sanatı eserlerindendir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bizans seramikleri dört ana kronolojik evrede incelenir. Birinci evre (4.-8. yüzyıl): Erken Bizans döneminde antik geleneklerin devam ettiği tarihsel aralıktır. İkinci evre (9.-11. yüzyıl): Seramik üretiminde İstanbul’un hâkim olduğu ve siyasi ve kültürel olarak ilişkide bulunduğu bölgelere üretimlerin ihraç edildiği dönemdir. Üçüncü evre (Komninos’lar dönemi): Sırlı seramik üretimin taşra merkezlerine taşınarak yaygınlaştığı dönemdir. Dördüncü evre (12. yüzyıl sonu- geç Bizans dönemi): Seramik üretiminde bölgesel üslupların hâkim olduğu dönemdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sır, seramik hamurunun üzerine sürülerek fırınlanan ve bunların üzerini saydam bir katmanla örterek su ve benzeri sıvılardan etkilenmemesini sağlayan koruyucu malzemedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Emay Tekniği, soğuk cam üzerine altın yaldız ve maden oksitlerle dekorasyon yapıldıktan sonra fırında ısıtılarak camın yüzeyine sabitlenmesi işlemidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Hunların Bizans’ı asıl etkilemesi 374 yılı civarında İdil nehrinin batısına geçip önlerinde bulunan kavimleri yerlerinden oynatarak Karadeniz’in kuzeyine doğru ilerlemesiyle olmuştur. Bu olay tarihte Büyük Kavimler Göçü olarak
bilinen büyük bir nüfus hareketine yol açmıştır.

Hıristiyan liturjisinin ana ayinini olan “ökaristi”de kullanılan eserler şunlardır: Paten ve Asteriskos, kalis, kaşık, ibrik ve el yıkama tası olan trulla, buhurdan, yelpaze, kitap kapağı ve haçtır. Vazo kullanılmaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bizans sanatının diğer örneklerinde olduğu gibi sikkeler üzerinde haç motifi dinsel sembol niteliğinde en belirgin ve yaygın kullanımı olan işarettir. Doğru cevap B seçeneğidir.

445 yılında Bleda’nın ölümü üzerine Atilla tek başına Hun imparatoru oldu. Bu dönemde  Slav, Fin, Cermen, Türk asıllı olmak üzere pek çok kavim Hun
hakimiyetini kabul etti. Bizans Hunlara yıllık haracını ödeyemeyince Atilla’nın komutanlığında Hun ordusu birkaç noktadan Tuna’yı geçip Serdika (Sofya), Philippopolis (Filibe), Marcianopolis (bugün Bulgaristan’ın Devnya kenti),
Arkadiopolis (Lüleburgaz) gibi kale ve şehirleri zapt ederek Teselya’ya ulaştı. Sonra Bizans başkenti istikametinde ilerledi ve Athyra’ya (Büyük Çekmece) gelerek Bizans başkentini kuşatma hazırlıklarına girişti. İstanbul’u 430 yılında inşaatına başlanan ve 447 yılında tamamlanan dış surlar kurtardı. Bizans imparatoru Teodosios’un elçi göndermesi üzerinde iki taraf arasında anlaşma yapılması sağlandı. Bu anlaşmaya göre Bizans, geçmiş vergiler karşılığında 6000 libra altını Hunlara ödeyecek ve Hunlara ödenen yıllık vergi miktarı 2100 libra altına çıkartılacaktı. Bundan sonra Bizans’a karşı Hun politikası değişti. Atilla, Batı Roma üzerinde baskı kurma yoluna gitti. Roma’ya kadar askeri seferler düzenlendi.

655 yılında İslâm ve Bizans donanmaları arasındaki ilk büyük deniz savaşı
gerçekleşti. Mısır valisi Abdullah b. Sa’d, 200 gemilik bir donanma ile Anadolu
sahillerine doğru denize açıldı. Müslümanlar Antalya’nın Finike ilçesi açıklarında
(bazı rivayetlere göre İskenderiye) bizzat imparator II. Konstans’ın (641 - 668)
kumandası altındaki 500 parçadan oluşan Bizans donanması ile karşı karşıya geldiler.
Yelken direklerinin çokluğu sebebiyle İslâm tarihinde ‘’Zâtü’s-savârî’’ adıyla
anılan savaş Müslümanlar’ın kesin galibiyeti ile sonuçlandı. Bu zaferle Bizans’ın
Doğu Akdeniz’deki hâkimiyeti sona erdi.

Nitekim Malazgirt Savaşı öncesinde Anadolu’da Türk yerleşiminden söz etmek pek mümkün değilken, bu zaferden sonra Türkler artık ele geçirdikleri bölgelerde kalıcı olarak yerleşmeye başlamışlardır.