BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 45

Osmanlıların değerli komutanlarından Lala Şahin Paşa 1363’de Filibe’yi zapt etti ve ilk Rumeli Beylerbeyi tayin edildi. Doğru cevap C şıkkıdır.

Haçlı Seferleri düşüncesinin doğuşunda siyasî, sosyal ve ekonomik sebeplerin çok daha etkili olduğu anlaşılmaktadır. Ortaçağ Avrupası’nda uzun zamandır devam eden açlık, yoksulluk ve topraksızlık sorunu Avrupalı soyluları çözüm aramaya sevk etmekteydi. Ayrıca Batı Kilisesi’nin bu dönemde Bizans İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu zayıf durumu değerlendirerek kudretini doğuda yayma isteği böyle bir seferi zorunlu kılıyordu (Demirkent, 1997, s.1-2).

Rakipleriyle yaptığı savaşta ilk olarak 311 daha sonra da 313 yılında Milano’da Konstantinos Hıristiyanlara müsamaha fermanı çıkarttı. Böylece Hıristiyanlık imparatorluğun diğer dinleri gibi meşru hale geldi ve devlet tarafından müsadere edilmiş olan tapınakları geri verildi. Doğru cevap B'dir.

7-8. yüzyıllarda Bizans İmparatorluğu içerisinde sadece dört ya da beş yerleşim kent adı ile tanımlanabilecek niteliktedir. Bu kentler başkent İstanbul, Selanik, Efes, İznik ve Trabzon’dur.

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Kiliselerin kubbe ile örtülmesi, uzunlamasına gelişen bazilikal şemadan merkezi planlı bir şemaya dönüşümü ifade eden “kubbeli bazilika” plan tipini ortaya çıkarmıştır. Kubbeli bazilika plan tipinin bilinen en erken tarihli uygulaması İstanbul’daki Aziz Poliefktos Kilisesi’dir. Ayrıca Alahan Doğu Bazilikası, Demre Aziz Nikolaos Kilisesi ve Aya İrini Kilisesi kubbeli bazilika plan tipinin önemli örnekleridir. İs- tanbul’daki Aya Sofya Kilisesi ise kubbeli bazilika plan şemasının mimari açıdan ulaştığı son nokta olarak tanımlanır.

Roma’da yasaklı olan Hıristiyanlık dininin İstanbul’da serbest bırakılması Bizans başkentini önemli bir dini merkez haline getirmiştir. 325 yılından başlayarak toplanan çeşitli dini konsillerde Ariyanizm ve Nestorius gibi Hıristiyanlığın diğer yorumları reddedilerek teslis anlayışı Ortodoksluğun temeli olarak benimsenmiştir. Daha sonra imparatorluğun siyasi gücü ile resmi Ortodoksluk anlayışı tüm imparatorluğa empoze edilmiştir. I,II,IV. Maddelerdeki açıklamalar doğru olduğundan Doğru cevap B’dir. Sayfa: 50

Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleymanşah (1077-1086)
ile kardeşleri Mansur, Devlet ve Alp İlig’in, Büyük Selçuklu Devleti’nin sultanı Alp
Arslan’ın (1064-1072) 1072 yılındaki ölümünün ardından Anadolu’ya geldikleri
bilinmektedir. Kutalmışoğullarından Alp İlig ve Devlet ilk olarak Urfa ve Birecik
taraflarına gelirken diğer iki kardeş Süleyman ve Mansur ise kendilerine destek
veren Türkmenlerle Orta Anadolu’ya geldiler. Süleymanşah 1075 yılında Bizans
valisi Martavkosta’nın elinden Konya’yı, ardından da Romanos Makri idaresindeki Konya Takkeli dağının yamacındaki Gevale kalesini ele geçirdi. Süleymanşah
kısa bir süre içerisinde zorluk çekmeden Konya’dan İznik’e kadar olan bölgeleri
hâkimiyeti altına aldı.

Orta Bizans dönemi kiliselerinin karakteristik plan tipi “Kapalı Yunan Haçı”dır. Günümüze ulaşmasa da I. Vasil (867-886) tarafından yaptırıldığı bilinen “Nea Kilisesi” kapalı yunan haçı plan tipinin ilk örneği olarak kabul edilir. İstanbul’da 907 tarihinde inşa edilen Lips Manastırı’nın (Fenari İsa Cami) Kuzey Kilisesi de kapalı yunan haçı planlı yapılardandır. Yine 920 yılında İstanbul’da inşa edilen Mireleon Kilisesi (Bodrum Cami) iç mekân koordinasyonu ve yapısal sistemin dengeli ilişkisi açısından bu plan tipinin güzel bir örneğidir

Geç Bizans döneminde İstanbul’da “Dehlizli Tip” adı verilen plan tipi ortaya çıkar. Bu plan tipinde kare planlı orta mekân bir kule gibi kilisenin ana kütlesini aşarak yükselmekte ve üstünü yüksek kasnaklı bir kubbe örtmektedir. Orta bölümü üç taraftan saran beşik tonoz örtülü dehlizler aynı zamanda plan tipine ismini veren yapı birimleridir.

Dört Halife devrinde gerçekleştirilen fetihlerle Suriye, Filistin ve Mısır ile Kuzey Afrika Bizans imparatorluğu’nun elinden alınarak İslâm topraklarına katıldı.
Müslümanlar, fethettikleri ülkelerin çeşitli din ve mezheplere mensup sakinlerine cizye ödemek şartıyla eski dinlerine bağlı kalma özgürlüğünü verdikleri gibi
İslâmiyet’i kabul edenlere de kendileriyle eşit haklar tanıdılar.

Osmanlılar, 27 Temmuz 1032'de Bizanslılar ile yaptığı Bafeus Savaşı ile Bitinya topraklarını ele geçirmişlerdir.

Yalnızca I. ve II. acıklamalarda verilen olaylar Yıldırım Bayezid döneminde gerçekleşmiştir.

1396’da Niğbolu Haçlı Seferi dolayısıyla Türkler İstanbul kuşatmasını bir süreliğine kaldırmışlardır. Fakat Haçlı ordusunun mağlup edilmesinden sonra İstanbul kuşatması daha da şiddetli biçimde devam ettirilmiştir.

28 Temmuz 1402’de Ankara savaşında Timur’un Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid’i mağlup etmesi sonucunda Fetret Devri başlamış, Bizans yönetimi vassallık yükümlülüklerinden sıyrıldığı gibi bazı kazançlar da elde etmiştir. İstanbul’un çevresindeki kimi kasabalar, Selanik şehri ve çevresi Bizans’a geri verilmiştir. Böylece yıkılmanın eşiğine gelmiş olan Bizans İmparatorluğu Timur’un müdahalesi sayesinde bir elli yıl kadar daha ömrünü uzatabilmiştir.

II. Kosova Savaşı, II. Murad ile Haçlı ordusu arasında 17 Ekim 1448'de gerçekleşmiş ve haçlı ordusu bozguna uğratılmıştır. II. Kosova zaferi ile Batılı Hıristiyan güçlerin Osmanlı’yı Balkanlardan atma planları sona ermiştir.