BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 50

Müslüman Araplar üçü Emevîler ve biri de Abbâsîler’in ilk döneminde olmak üzere toplam dört defa Bizans başkenti İstanbul’a sefer düzenlemişlerdir. Sonuncusu Abbasiler dönemindedir. Doğru cevap D'dir.

Litürji: Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların tümüdür. Doğru cevap A’dır.

Müslüman fetihleri ve ikonakırıcılık tartışmalarının yer aldığı 7. ve 9. yüzyıllar arası Bizans tarihinde “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Bizans ekonomisinin pek çok sahası 11. ve 12. yüzyıllar süresince büyümüştür. Bu dönem, nüfusun sürekli artması, büyük kentleşme, bütün sektörlerde artan üretim, imal edilen lüks ürünler, orta düzey pazar için tüketim ürünleri ve kitlesel tüketim mallarının üretimindeki artış ile karakterize edilebilir. Doğru cevap D’dir.

1204-1261 yılları arasında İstanbul’da Latin egemenliği hakimdir. Doğru cevap B’dir.

Tessera: Mozaik pano ya da döşemelerde de kullanılan kare şeklindeki cam parçalardır. Doğru cevap E’dir.

Hukuk alanında Roma’dan Bizans’a geçişi daha iyi anlayabilmek ve değerlendirebilmek için Roma hukukunun tarihi dönemlerini hatırlamak gerekir.

Roma hukuku uzmanlarına göre Roma hukuku:

Hukuk alanında Roma’dan Bizans’a geçişte imparator I. Teodosios (379-395) zamanında, Hristiyanlığın 380 yılında resmî din olarak kabul görmesi önemli bir olaydır. Hristiyanlığa yönelik devlet takibatının son bulması yeni dine karşı hoşgörülü bir yaklaşımın benimsenmesini sağlamıştır. Takip eden yıllar içinde Hristiyanlığın, devletin resmî ve tek dini haline gelmesi olayı da Roma hukukunun Bizans hukukuna evrilmesinde etkili olmuştur.

Hukukta kaynak, kral ve senato gibi hukuku oluşturan güçleri yani “yaratıcı kaynakları” ifade edebileceği gibi, hukukun ortaya çıktığı ve yürürlükte olduğu zaman aldığı biçimi, yani “yürürlük kaynaklarını”da kastedebilir. Yürürlük kaynaklarına örnek olarak Bizans hukukunda imparator emirnameleri gösterilir.

Ancak daha çok tanınanları ise

Roma-Bizans hukukunun en önemli yürürlük kaynaklarından ve “Constitutiones principum” olarak adlandırılan imparator emirnameleri İlk İmparatorluk (MÖ. 27- MS. 235/284) döneminde ortaya çıkmış olup ilk başlarda Edicta, Decreta, Rescripta, ve Mandata olmak üzere dört farklı düzenleme biçimini kapsamaktaydı.

İustinianos döneminde çok geniş kapsamlı ikinci büyük kanunlaştırma çalışması gerçekleştirildi. MS. 527 yılında tahta çıkan İustinianos, Doğu Roma İmparatorluğunda eski evrensel Roma İmparatorluğunu canlandırmayı temel hedeflerinden birisi olarak belirledi. Öncelikle, eskiden Roma İmparatorluğunun sınırları içinde yer alan batıdaki toprakları yeniden egemenliği altına almaya yöneldi. Sağladığı siyasal birliği hukuk açısından tamamlamak için imparatorluk sınırları içinde geçerli olan hukuku birleştirmek ve Klasik Dönem hukukunu zamanın toplumsal ve ekonomik gereklerine yanıt verecek ölçüde değiştirip daha işlevsel hale getirerek yeniden geçerli kılmak için harekete geçti. Bu amaçla yüzyıllarca Roma İmparatorluğunda geçerli olmuş hukuk, temel kaynaklar yani Roma hukukçularının eserleri ve Roma imparatorlarının emirnameleri elden geçirildi, ayıklandı ve değerlendirilerek tematik bir düzen içinde bir araya toplandı. Böylece İustinianos Yasa Derlemesi (Codex Justinianus) ortaya çıktı. İustinianos’un bu büyük külliyatı Ortaçağdan beri (12-13. yüzyıldan başlayarak) Corpus Iuris Civilis (Medeni Hukuk Derlemesi) olarak adlandırılmaktadır.

Çalışmanın son bölümünü yeni emirnameler manasına gelen (Latince) “Novellae” ya da (Yunanca) “Neares”ler oluşturur. İustinianos imparatorluğu süresi içinde (534-565) birçok önemli kanun ve emirname çıkarmıştı. Bu emirnamelerin tamamına yakınının dili Yunancaydı, çok azı Latince yazılmıştı. Resmi bir koleksiyonu yoktur, özel derlemeleri yapılmıştır ve en kapsamlısında 168 emirname yer almaktadır

Bu dönem içinde 11. yüzyıldan başlayarak kilise hukukunun büyük bir gelişme gösterdiği gözlenir. 12.yüzyılda kilise hukukunun başlıca temsilcileri olarak İoannis Zonaras, Aleksios Aristinos ve Teodoros Valsamon sayılabilir

Iustinianos sonrası kanunnamelerde özgürlüğünü kaybetme cezası nadiren uygulanmaktadır. Failin, diğer cezaların yanı sıra özgürlüğünün de elinden alınması, kendi rızasıyla geri gelen asker kaçakları ve düşmana, askeri önemde yasak malzeme temin edenler için uygulanmaktaydı. Her iki durumda devlete karşı işlenen suçlar söz konusu olduğundan kanun koyucu kamu çıkarlarını daha etkili bir şekilde korumayı amaçlamıştır.

Sürgün cezası kasıtlı olmayan adam öldürme, ya da çocuk düşürtme gibi ağır sayılmayan suçlar için uygulanan bir cezadır.

I. Aleksios Komninos, (1081-1118) iktidarı döneminde 1084-1095 yılları arasında çıkardığı emirnamelerle köleler de dâhil olmak üzere tüm evliliklerde dini nikâh zorunluluğu getirmiştir. İustinianos hukuku ve Eklogi, özgür bir kişini köleyle evlenmesine olanak sağlarken, İmparatoriçe İrini, (797-802) özgür bir kişinin köle bir kadınla evlenmesini yasakladı. VI. Leon ise, özgür olan eşe diğerinin özgürlüğünü satın alma ya da kendisinin de köle olarak eşinin efendisinin himayesine girmesi şartını getirdi.

Rum Ateşi M.Ö. 423 de Mora savaşları sırasında kullanılmıştır.

İlk defa İmparator I. Konstantinos tarafından 309- 10 yılında bastırılan ve Bizans
İmparatorluğu’nda 10. yüzyıl’a kadar kullanılmış olan altın sikkenin adı solidustur.

Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların tümüne Litürji denir.

Devlet tarafından toplum çıkarlarını gözeterek üretimi veya ihracatı çeşitli şekillerde etkilemek
ve yerine göre üreticileri/ihracatçıları korumak ve teşvik etmek amacıyla para ya da para olarak ifade edilebilecek diğer şekillerde verilen karşılıksız mali yardımlara Sübvansiyon denir.