BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 55

İmparator Heraklios ise 615 yılında gümüş sikkeyi yeniden canlandırmıştır. Heraklios döneminde basılan gümüş sikkeler “eksagrama” olarak bilinmektedir ve 8. yüzyılın başlarında tedavülden kaldırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Roma hukuku uzmanlarının aksine, Bizantinistler ise İustinianos Dönemini Bizans hukuku dönemi içinde kabul ederek bu dönem için “Erken Bizans” dönemi ifadesini tercih ederler.

Doğru cevap E'dir.

Bizans hukukunun kaynağı olan Roma’nın siyasal tarihi, devlet örgütü biçimlerine göre dört temel döneme ayrılır. Bunlar:
1) Krallık Dönemi (MÖ. 753-MÖ. 509),
2) Cumhuriyet (Consül’ler) Dönemi (MÖ. 509- MÖ. 27),
3) İlk İmparatorluk (Principatus) Dönemi (MÖ. 27- MS. 235/284),
4) İmparatorluk (Dominatus) Dönemi (MS. 284- MS. 476)’ olarak tasnif edilir.

Doğru cevap A'dır.

Konstantinos Armenopulos

hukuki anlaşmazlığın taraflarınca yapılan itirazları sonuçlandıran kararlardı.

Öğreti ve kilise düzeni ile ilgili sorunları çözümlemek üzere toplanan
piskopos ve din bilginlerinden oluşan kurul.

Institutiones

Damada yani erkek tarafına, gelin yani kız tarafından verilen mal ya da para.

Roma hukukundan

En fazla üç

Bizans Devletinde yönetim yapısının temel taşını imparator oluşturmaktadır. Geçerli olan anlayışa göre her türlü iktidar gücünün odağında imparator bulunmakta ve devlet mekanizmasının tümünü mutlak denetimi altında tutmaktadır. İmparatorlar erken dönemlerden başlayarak değişik unvanlar taşımışlardır. Bunlar arasında en çok bilinen unvanlar augustus ve caesar=sezar/kayzerdir. Heraklios’tan (610-641) itibaren kral sözcüğünün eski Yunancadaki karşılığı olan vasilevs unvanı da Bizans imparatorları tarafından kullanılmıştır. “İmparatorun” karşılığı olarak aftokrator unvanı ortak imparator durumunda yaşça büyük olana verilen bir sıfat olarak kullanılmıştır. “Sezar” sözcüğü de imparatorluk hanedanından olanlara verilen bir şeref unvanı olarak Bizans devletinin sonuna kadar varlığını korumuştur. Konstantinos döneminden başlayarak son döneme kadar imparatorlar, despot unvanını da diğer imparatorluk sıfatlarının yanı sıra kullanmışlardır.

Bizans Devletinde yönetim yapısının temel taşını imparator oluşturmaktadır. Geçerli olan anlayışa göre her türlü iktidar gücünün odağında imparator bulunmakta ve devlet mekanizmasının tümünü mutlak denetimi altında tutmaktadır. İmparatorlar erken dönemlerden başlayarak değişik unvanlar taşımışlardır. Bunlar arasında en çok bilinen unvanlar augustus ve caesar=sezar/kayzerdir. Heraklios’tan (610-641) itibaren kral sözcüğünün eski Yunancadaki karşılığı olan vasilevs unvanı da Bizans imparatorları tarafından kullanılmıştır. “İmparatorun” karşılığı olarak aftokrator unvanı ortak imparator durumunda yaşça büyük olana verilen bir sıfat olarak kullanılmıştır. “Sezar” sözcüğü de imparatorluk hanedanından olanlara verilen bir şeref unvanı olarak Bizans devletinin sonuna kadar varlığını korumuştur. Konstantinos döneminden başlayarak son döneme kadar imparatorlar, despot unvanını da diğer imparatorluk sıfatlarının yanı sıra kullanmışlardır.

Babası imparator iken Bizans sarayının porfiro yani erguvani renkli harem odasında doğan imparatorun erkek çocukları için porfirogenitos (erguvani odada doğan) unvanı da kullanılmıştır.

Erken Bizans döneminde imparatorluk tahtının boş kalması halinde, yeni imparator seçimle belirlenmekteydi. İmparatorun seçiminde 450 yılına kadar ordu söz hakkına sahipken 450-610 yılları arasında senato belirleyici oldu. Daha sonra büyük toprak sahipleri de imparatorluk seçiminde söz hakkına sahip oldular.

Patrikia zosti sadece kadınlara mahsus bir unvandı. İmparatoriçenin
yakın arkadaşlarına veriliyordu. Bu paye kemer manasına gelen Zosti’nin hediye
olarak tevcihinden sonra kullanılıyordu. Bu unvanı kullananlar arasında imparatorun kayınvalidesi de yer alıyordu.

Kılıç taşıyıcısı manasına gelen Spatarios unvanı daha çok saray muhafızlarına verilirdi. Spatarios makamına atanan kişiye altın saplı bir kılıç hediye edilirdi.

Strator, imparatorluk sarayında ve eyalet yönetiminde kullanılan şeref unvanlarındandır ve 9. yüzyılın sonunda saray görevlileri arasında on dördüncü sırayı almaktadır. Bu göreve atanmanın bir alameti olarak görev verilen kişiye altın mücevherli kırbaç verilirdi. Ahırların ve atların bakımından sorumlu olan demektir. Strator daha çok saraydaki mirahor için kullanılmış bir unvan olarak dikkat çekmektedir.

Hukuk işlerinden, kanunların ve emirnamelerin hazırlanmasından sorumlu questor sacri palatii denilen adalet bakanlığı oluşturuldu. Darphane ve madenlerin denetimi, nakdi vergilerin toplanması ve devlet görevlilerinin ücretlerinin ödenmesinden sorumlu comes sacrarum largitiorum olarak
adlandırılan maliye bakanlığı meydana getirildi. İmparatorun özel hazinesinden
sorumlu comes rerum privatorum denilen bir makam da ihdas edildi. Bu makamların başındaki kişilerin bugünkü bakanlara denk düşen görevleri de vardı. Sivil idarenin diğer görevlileri arasında, imparatorun arşivinden sorumlu protosekretis, imparatorun özel ve gizli mektuplarını yazan ve mistikos olarak adlandırılan özel kalemi, posta hizmetleri ve yabancı elçilere verilen hediyelerden sorumlu tu dromu olarak isimlendirilen memuru, 9. yüzyıldan önce saraya bağlı olan sonra Patrikhaneye bağlanan İstanbul’daki büyük yetimhaneden sorumlu orfanotrofos adlı memuru ile sarayın muhafız kuvvetleri komutanı olan ve protostrator olarak adlandırılan memuru gelmektedir.

Ortaöğretim “sholio tu grammatiku” adı verilen okullarda verilmekte ve çocuklar bu okullara 10-12 yaşlarında kabul edilmekteydi. Eğitimlerine devam etmek
isteyen erkek öğrencilerin gittiği bu okullarda eğitim süresi 3 ya da 4 yıldı. Kız
çocukları temel eğitimden sonra ev işleriyle uğraşmakta ve pek çok kısıtlamalara
tabi tutulmaktaydılar.

Temel eğitimin aksine ortaöğretimdeki bu okullarda eski Yunan kültürü daha
ağırlıklı bir yere sahipti. Dersler, öğrencilerin kişilik gelişimine katkı sağlayacak
nitelikteydi. Eğitim programına bakıldığında Helenistik dönemde geçerli olan ortaöğretimdeki eğitim programının korunduğu görülmektedir. Derslere bakıldığında, programda antik Yunancayı iyi derecede öğrenmek için kapsamlı dilbilgisi dersleri, temel düzeyde retorik ve diyalektik öğretimini içeren “trivium” (tritti) adlı bir ders, aritmetik, geometri, astronomi ve müzik derslerini içeren “quadrivium” (tetrakti) adlı ders, hızlı yazma dersi (tahigrafia), temel tıp bilgileri dersi, siyaset ve kilise tarihi dersi görülmektedir. Şiir derslerinde epik şiir, özellikle Homeros destanları okutuluyordu. Ayrıca İsiodos, Pindaros, Arhilohos, trajedi yazarlarından Eshilos (Aiskhylos), Evripidis, Sofoklis’in eserleri okutuluyordu. Programda din dersi bulunmamaktaydı. O nedenle Bizanslılar ortaöğretim eğitimini laik eğitim (kozmiki pedeia) olarak da nitelemektedirler. Din eğitimi, manastırlarda ya da özel ruhban okullarında verilmektedir. Ayrıca programda Latincenin de ders olarak bulunmaması dikkat çekmektedir.