BÜYÜK SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 6

Nişabur, Bağdat, Isfahan, Herat, Belh, Merv, Hargird, Basra, Musul gibi Irak ve
Horasan’ın hemen hemen her şehrinde inşa edilen Nizamiye Medreseleri ise her
şeyden önce vakıf kuruluşları idi. Yani müstakil bütçeleri, gelir kaynakları vardı;
idarî ve eğitim personeline maaş veya aynî gelir ödenmekteydi. Öğrencilere ise
yatıp kalkacakları odalar verilmekte, beslenme ihtiyaçları karşılanmakta, ayrıca
burs da tahsis edilmekteydi. Bu yenilikler tabiatiyle eğitimi cazip hale getirmekte
ve en önemlisi fakir öğrencilere imkan ve fırsat eşitliği sağlamaktaydı.

Bir medrese genellikle önceden belirlenen bir ilim adamı için inşa edilmekteydi. Nitekim Nişabur medresesi devrin meşhur ilim adamı İmamü’l-Haremeyn el-Cüveynî, Bağdat medresesi ise Ebû İshak eş-Şirazî için yapılmıştı.

İlk Suriye Selçuklu meliki Tacüddevle Tutuş'tur.

Meşhur ilim adamı Gazzâlî’nin, Nişabur Nizamiyesinde İmamü’l-Haremeyn’den mezheb (fıkıh), hılâf, cedel, fıkıh usulü, mantık, hikmet ve felsefe okuduğu kaydedilmektedir.

Melik Rıdvan ve Melik Dukak arasındaki hâkimiyet mücadelesinden yararlanan Fatımîler, bir ordu göndererek Kudüs’ü işgal ettiler (Ağustos 1096)

İşlemlerde irrasyonel sayıların da rasyonel sayılar gibi kullanılabileceğini ilk defa Ömer Hayyam ispatlamıştır.

Tutuş’un taht mücadelesinde ölümü üzerine oğulları Rıdvan ve
Dukak Haleb’e gelmişlerdi. Melik Rıdvan kardeşini adetâ göz hapsine aldı. Ancak
Dukak bir yolunu bularak Dımaşk’a kaçmayı başardı ve orada Emir Savtegin tarafından melik ilân edildi. Böylece Halep’ten sonra Dımaşk Melikliği kurulmuş oldu.

Selçuklu Sultanı Muhammed Tapar 1118’de ölünce yerine oğlu Mahmud tahta
geçmişti. Ancak uzun yıllardır Horasan meliki olan amcası Sancar da taht sırasını
beklemekteydi. Genç ve tecrübesiz yeğenine karşı tahtı ele geçirmek üzere harekete
geçti. 12 Ağustos 1119 tarihinde Sâve’de yapılan savaşı Sancar kazandı ve Büyük
Selçuklu sultanı oldu. Sultan Sancar, tek elden idaresi bir hayli güç olan İmparatorluğun bir kısmının yönetimini yeğeni Mahmud’a bıraktı. Böylece Irak Selçuklu
hanedanı kurulmuş oldu.

Ömer Hayyam'ın Rubailerinde şaraba çokça yer vermesi, bazılarının onun sarhoş ve rind-meşrep birisi olduğuna hükmetmelerine sebep olmaktadır. Bunu iddia edenler İslam edebiyatında sembolik anlatımın (mecaz) ne kadar rağbet gördüğünü unutmaktadırlar.

Bütün isimler Irak Selçuklu meliklerindendir.

Abbasi halifelerinin idari yetkileri Tuğrul Bey tarafından ellerinden alınmıştır.

Oğuz isyanı, s.114

Karahıtaylar ve Katavan Savaşı, s.108

Sancar’ın Meliklik Dönemi, s.101

SANCAR’IN TAHTA ÇIKMASI VE DEVLETİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI, s.103

Sancar Dönemi, s.100-112

Sancar’ın Meliklik Dönemi, s.101

SANCAR’IN TAHTA ÇIKMASI VE DEVLETİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI, s.102

Oğuz İstilası ve Sancar’ın Ölümü, s.106