ÇALIŞMA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 21

Kaytarma Modeli: İşgücünün denetlenmediği durumlarda kaytarma eğiliminde olduğunu savunan modellerdir. Buna göre işçilere piyasa ücretinin üstünde ücret verilmesi işten çıkarılmasının fırsat maliyetini arttıracağı için işçiler kaytarmamayı tercih edeceklerdir.

İşçi Devri Modeli: İşgücüne piyasa denge ücretinin üstünde ücret ödenmesinin işçi devrini düşürerek verimliliği arttıracağını savunan etkin ücret modelidir.

Sosyolojik Modeller: İşçi işveren ilişkisini karşılıklı hediye değişimi olarak açıklayan etkin ücret modelleridir. Buna göre işveren işçiye hediye olarak ücret verirse işçiden buna karşılık yüksek çalışma gayreti alır.

Üretim Fonksiyonu: Veri faktör miktarlarında ve teknoloji düzeyinde üretilebilecek çıktı miktarını gösteren matematiksel bir eşitliktir.

Toplam Ürün (TP): Firmanın kısa dönemde sermaye miktarı sabitken farklı düzeylerde işgücü istihdam ederek elde ettiği üretim miktarıdır.

Emeğin Ortalama Ürünü (APL): İşgücü başına düşen üretim miktarıdır. Toplam ürünün emek miktarına bölünmesi ile bulunur.

Emeğin Marjinal Ürünü (MP_L): Sermaye sabitken emek girdisinin bir birim arttırılması sonucunda toplam üründe meydana gelen değişikliktir.

Emeğin Marjinal Ürün Geliri (MRPL): Son işe alınan işçinin toplam üründe sağladığı artışın parasal karşılığıdır.

Kısa Dönem Emek Talep Eğrisi: Sermaye ve diğer bütün faktörler sabitken ücret oranı ile firmanın emek talep miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.

Eş Ürün Eğrisi: Bir firmanın belirli bir miktarda üretimi sağlayabilmesi için kullanabileceği çeşitli emek ve sermaye kombinasyonlarını gösteren eğridir.

Ölçek Etkisi: Ücret artışı veya azalışı sonucunda firmanın optimal üretim düzeyinin değişmesine bağlı olarak emek talebinde meydana gelen değişmedir.

İkame Etkisi: Ücret oranındaki bir değişmeye bağlı olarak sermayenin emek yerine kullanılması nedeniyle emek talebinde meydana gelen değişmedir.

Uzun Dönem Emek Talep Eğrisi: Hem emek hem de sermaye faktörleri değişken olduğunda ücret oranı ile firmanın istihdam düzeyi arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.

Emek piyasasının en belirgin özelliği emek talebinin “türetilmiş” bir talep olmasıdır. İnsanlar mallar ve hizmetleri bizatihi onlardan sağladıkları fayda sebebiyle talep ederlerken emek, işverenler tarafından “bir şey üretmek amacıyla” talepedilir. Bu açıdan herhangi bir tür emeğe olan talep üç şeye bağlıdır: (1) Ürünün üretilmesinde emeğin ne derece verimli olduğu, (2) O ürünün piyasa değeri ve  III. emek için işçiye ödenecek ücret

Marjinal karar alma kuralını istihdam kararına uyarlarsak, işe alınan son işçinin maliyetinden çok gelir sağladığı durumda firma o işçiyi çalıştırarak kârlarını
arttırıyor olacaktır. İstihdam edilen en son işçinin getirisi maliyetine eşitse, firma
bu durumda kârını azamileştirmiş olacağından, istihdamı durduracaktır.

Kısa dönemde toplam ürün eğrisi sermaye miktarı sabitken değişken faktör
olan emeğin çeşitli istihdam düzeylerinde elde edilen toplam üretimi gösterir. Şekilde emeğin marjinal ürünü bir birim ilave emek kullanıldığında toplam üründe meydana gelen değişmeyi gösterir (MPL= DTP/ DL). Marjinal ürün geometrik olarak her istihdam düzeyinde toplam ürün eğrisine çizilen teğetlerin eğimidir. Ortalama ürün ise geometrik olarak toplam ürün eğrisinin her noktasını orijinle birleştiren doğruların yatay eksenle yaptığı açılara göre çizilir

MRPL=MPLXMR olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda emeğim marjinal ürün değeri 6X2= 12 olacaktır.

Kârını azamileştirmek isteyen işveren işe alacağı son işçinin firmaya sağladığı
parasal getiri (MRPL) maliyetinden (W) büyük olduğu müddetçe istihdamı arttıracak, MRPL=W olduğunda ise istihdamda durma noktasına ulaşılacaktır. İstihdamın daha da arttırılması durumunda -daha önce belirttiğimiz gibi- azalan
verimler kanunu nedeniyle MRPL<W olacak, son işçi firmaya sağladığı getiriden çok maliyet yükleyeceğinden istihdam gerçekleşmeyecektir. O hâlde firmaya
kârını azamileştirme imkânı sağlayan denge istihdam kuralını aşağıdaki şekilde
bir kez daha yazmamız yararlı olacaktır.
W = MRPL veya W = MPL x MR (1)
Rekabetçi bir firma için MR = P (Fiyat) olduğundan, bunu aşağıdaki gibi de
yazmamız mümkündür.
W = P x MPL veya W/P = MPL

Buna göre, ücret oranı verildiğinde  MRPL eğrisi firmanın emek talebinin belirlenmesinde kullanılabilir. Daha açık bir ifadeyle, kâr maksimizasyoncu bir firma için daima MRPL =W olduğu için MRPL ve emek talep eğrisi
aynı şey olmalıdır (Biçerli, 2011).

Buna göre, ücret oranı verildiğinde yukarıdaki MRPL eğrisi firmanın emek
talebinin belirlenmesinde kullanılabilir. Daha açık bir ifadeyle, kâr maksimizasyoncu bir firma için daima MRPL =W olduğu için MRPL ve emek talep eğrisi aynı şey olmalıdır (Biçerli, 2011). Ancak burada sadece MRPL eğrisinin negatif eğimli kısmının kısa dönem emek talep eğrisini gösterdiğinin altını çizmemiz gerekmektedir. Eğrinin pozitif eğimli kısmının dikkate alınmamasının sebebi o bölgede artan verimlilikler söz konusu olduğu için istihdamı arttırmanın firma açısından daha kârlı olmasıdır.