ÇALIŞMA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 11

Sendikanın ücret taleplerinin alt ve üst sınırlarını belirten eğriyi (daha aşağı inmesi mümkün olmadığı için) “direnme eğrisi” olarak da tanımlamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

ILO tarafından sendikal hareketin tarihsel sorumluluğu üç fonksiyon etrafın- da tartışılmaktadır: Bunlardan ilki ekonomik fonksiyondur. Ekonomik fonksiyon, işyeri, işkolu (sektör) ve ulusal düzeyde yaratılan ekonomik değerin, toplu pa- zarlık sürecinde adalet ve eşitlik anlayışı içerisinde paylaşılmasını anlatır. İkinci olarak, demokratik temsil fonksiyonu emeğin işyeri düzeyinde çalışma koşulla- rı ve toplumsal düzeyde de ekonomik ve sosyal politikalar üzerine söz hakkını ve kimlik sahipliğini işaret eder. Son olarak, sosyal fonksiyon emeğin dayanışma bilincinin güçlenmesini, ortak değerlerin ve amaçların tanımlanmasını, işgücü- nün sosyal risklerinin kontrol altına alınmasını, sosyal risklerin olası sonuçlarının yönetilmesini ve sosyal dışlanma ve fakirlikle mücadeleyi ifade etmektedir. Tüm fonksiyonlar birbirleriyle ilişkili bir bütün oluştururlar ve bu nedenle işçi sendi- kaları hem toplumsal hayatın hem de toplumsal mücadeleler sürecinin ayrılmaz parçasıdır.

Sendikalar genellikle, sadece ücret ve çalışma koşulları açısından değil, aynı zamanda üyelerinin istihdam koşulları açısından da iyileştirme hedefler. Sonuç olarak, işgücü talep eğrisinin konumu ve ücret esnekliği, sendikaların amaçlarına ulaşmaları açısından en önemli kısıtlar olarak görülür. Emeğin marjinal fiziki ürünü de yine emek talep eğrisi ile yakından ilgili olduğu için Ld= MPPxPx=MRP olduğundan emeğin marjinl fiziki ürünü de dolaylı olarak sendka üyelerinin hklarının iyileştirilmesinde öncelikli olarak gözönünde bulundurlması gereken kısıtlar arasında yer alır . Bu nedenle doğru seçenek A seçeneğidir.

1970’lerin sonundan itibaren dünya ekonomisinin içinden geçtiği dönüşüm süreci, dünyanın değişik bölgelerinde yaşayan, farklı sınıf, milliyet, etnisiteye ait ve farklı yaşlardaki pek çok kadın ve erkeği derinden etkiledi ve etkilemeye de devam etmektedir. Bir yandan ekonomik liberalleşme, özellikle ticaretin ve sermayenin serbestleşmesi ve özelleştirme, öte yandan emek piyasalarının kuralsızlaştırılması, küreselleşmenin en önemli bileşenleri olarak irdelenmektedir. Öte yandan bilişim ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişim ve bu gelişmelerin üretimin uluslarara- sılaşması ve böylece piyasaların bütünleşmesi üzerinde etkilerinden söz edilebilir. Mal ve mali piyasaların sınırsız serbestleşmesi ve bu yolla dünya ekonomilerinin ekonomik entegrasyonunun yanı sıra, kapitalist sistemde bir meta olan emeğin serbest dolaşımı üzerinde hâlen kısıtlamalar söz konusudur.

Özellikle niteliksiz emeğe dönük kısıtlamalar, emek piyasalarının küreselleş- mesi ve giderek ulus-devletlerin kontrol alanından çıkma süreci; büyük ölçüde daha çok işsiz, daha büyük ücret farklılığı ve daha çok güvencesiz iş sonucunu vermektedir; artan eşitsizlik ve yoksullukla çalışma hayatının iç içe girmesi; ser- bestleşmenin herkes için daha çok iş/daha iyi iş getireceğini iddia eden neo libe- ral ideolojik dayanağın sorgulanmasına yol açmaktadır.

Emek piyasalarının dönüşümünün önemli bir bileşeni olan sendikal etkinliğin azalması, çeşitli boyutları ile tartışılmaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerde II. Dün- ya Savaşı sonrası dönemden başlayıp 1970’lerin ortasındaki küresel krize kadar devam eden dönem, yüksek sendikalaşma eğilimi ve yoğunluk oranları ile sadece kapitalizmin değil, sendikal hareketin de Altın Çağı olarak adlandırılır. Keynes- yen politikalar, yüksek büyüme, yüksek yatırım ve kârlılık/verimlilik oranları, ar- tan reel ücretler, artan dış ticaret hacmi ve özellikle Avrupa’da yoğunlaşan sosyal refah devleti politikaları bu dönemin belirgin köşe taşları olarak irdelenebilir.

ILO 154 sayılı Sözleşmesi’nde, toplu pazarlığı şu şekilde tanımlar: “Bir tarafta bir işveren veya bir ya da birden fazla işveren örgütü ile diğer taraftan işçileri tem- sil eden bir veya birden fazla işçi örgütü arasında;

çalışma koşulları ve istihdam ilişkisinin belirlenmesi ve/veya

işçiler ve işverenler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ve/veya

işveren veya onların örgütleriyle işçilerin örgüt veya örgütleri arasındaki

ilişkileri düzenlemek konusunda giriştikleri bütün görüşmelerdir.

Sendika üyeliği talebi ya da sendika hizmetleri talebi aşağıdaki faktörlere bağlı bir fonksiyon olarak ele alınır:

Sendika hizmetleri fiyatı: Sendika üye aidatı ve bireylerin sendikal faaliyet için harcamayı planladıkları zamanın değeridir.

Sendika üyeliğinin net faydası: Sendika üyesi olmanın fayda ve maliyetleri arasındaki farktır.

Sendika üyesi olmanın faydaları şunlardır:

i)  Bireyin pazarlık gücünün artması: çalışan her zaman işveren karşısında bi- reysel olarak güçsüzdür, işverene bağımlıdır ve çalışma hayatında eşitsiz bir güç dağılımı vardır. Sendikalar, grev, iş yavaşlatma ve işgücü arzını sınırlan- dıran çeşitli uygulamalarla işverenlere taleplerini kabul ettirebilir.

ii)  Daha adil ücret yapısının sağlanması: Sendikalar eşit işe, eşit ücret prensi- bine dayanarak, işkolu düzeyinde ücret farklılıklarını azaltıcı yönde toplu pazarlık sürecine müdahale ederler.

iii)  Çalışma hayatında güvence: Çalışma saatleri, fazla mesai, ücretli izin, terfi, tazminat vb. hakların toplu sözleşmelerle güvence altına alınması bireyin çalışma hayatında daha fazla güvence kazanmasına neden olur.

Liberallere göre; “1980’lere, işçi maliyetlerinin artmasıyla ortaya çıkan krize kadar, sendikalar geleneksel rollerini sürdürmüşlerdir. Günümüzde ise durum oldukça değişmiştir ve değişmeye devam etmektedir. Nitekim 1980’lerden sonra başlayan ekonomik ve sosyal alandaki gelişmelerin etkisiyle artık ileri sürülen senaryolarda sendikalar ya yoktur ya da çok az bir role sahiptir. Zira bütün bu gelişmeler sendikalar aleyhine bir durum yaratmıştır. Dayanışmayı ve toplu hareketi kuvvetlendiren, canlı tutan sendikal örgütlenmenin modern ücret yöntemlerinin ve uyuşmazlık çözümlerinin ağırlık kazandığı çağdaş toplum sistemi içerisinde önemli bir belirleyiciliğe sahip olamayacağını ortaya koyan çok sayıda araştırma yapılmış ve bu konuda neredeyse bir konsensüs oluşmuş bulunmaktadır”.

Emek piyasasının en belirgin özelliği emek talebinin “türetilmiş” bir talep olmasıdır. İnsanlar mallar ve hizmetleri bizatihi onlardan sağladıkları fayda sebebiyle talep ederlerken emek, işverenler tarafından “bir şey üretmek amacıyla” talep edilir. Bu açıdan herhangi bir tür emeğe olan talep iki şeye bağlıdır: (1) Ürünün üretilmesinde emeğin ne derece verimli olduğu, (2) O ürünün piyasa değeri.

Sorunun seçeneklerinde belirtilen tüm ücret teorileri arasında yalnızca Pazarlık Gücü teorisi modern veya çağdaş olarak adlandırılan ücret teorileri arasında yer almaktadır. Verilen diğer ücret teorileri geleneksel ücret teorileridir.

Malın değerinin tek belirleyicisinin emek olduğunu ileri süren ve işverenin işçiye ürettiği değerin altında ücret vererek artık değer sağladığını iddia eden teori artık değer teorisidir.

Ücretlerin tam rekabet piyasası koşulları altında işgücünün marjinal verimliliğine göre belirlendiğini savunan çağdaş ücret teorisi marjinal verimlilik teorisidir.

Ücretlerin bir alt ve üst sınır arasında işçiler ile işverenler arasında güçlerine bağlı olarak pazarlıkla belirlenebileceğini savunan çağdaş ücret teorisi pazarlık gücü teorisidir.

İşverenin işçilere zorlayıcı nedenler olmadığı takdirde mevcut ücreti ödemeye devam edip gerektiğinde istihdamı daraltabilmek esası üzerine anlaşabileceklerini savunan çağdaş ücret teorisi örtülü anlaşmalar teorisidir.

Tunç Kanunu’nun açıklayamadığı kısa kısa dönemli ücret değişmelerini açıklamak için ortaya atılmış olup tıpkı Tunç kanunu gibi düşük emek gelirini savunan ve çok karamsar olan teorinin adı ücret fonu teorisidir.

İşgücü gerçek hayatta homojen değil birbirinden farklı ve çeşitli yönlerle heterojendir ve bu unsur ücretlendirmedeki farklılıklara sebep olan unsurlar arasında değildir.

Emek piyasalarının homojen bir yapıda olmayıp iyi özellikli işçilerin toplandığı birincil, ve kötü özellikli işçilerin toplandığı ikincil sektörün söz konusu olduğunu savunan teori A şıkkında belirtildiği gibi katmanlı emek piyasaları teorisidir.

Klasik ücret teorileri ücretlerin doğal geçinme düzeyi olan asgari ücret seviyesinde kalmasını savunur.

Emek piyasaları asla mükemmel ve aksaklıkların olmadığı bir portre sunmaz. Bu piyasada emek de işler de her bakımdan heterojendir. Bu sebeplerle ücret farklılıkları gözlemlenebilir. Yanlış bilgi yani doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Klasik iktisatçılara göre uzun dönem emek arz eğrisi doğal ücret düzeyinde sonsuz esneklikte bir eğridir.