ÇALIŞMA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Üretim teknolojisinin sabit kalması koşuluyla, herhangi bir üretim aşamasında
bulunan işgücünün, üretim dışına alınması durumunda, üretim hacminde bir
azalma söz konusu olmuyorsa, gizli işsizlikten bahsedilebilir. Bu durumda, söz
konusu yerde çalışan kişiler buradan alınıp başka bir yerde çalıştırılsalar bile önceki çalıştıkları yerde üretimde hiçbir azalma olmamaktadır. Başka bir deyişle, bu kişilerin marjinal verimlilikleri sıfır ya da sıfıra çok yakındır. Doğru yanıt B'dir.

Emek piyasası sürekli giriş çıkışların yaşandığı dinamik bir piyasadır. Bu piyasada arz ve talep arasında genel bir denge olduğu zaman bile, işçilerin kısa süreli yer ve iş değiştirmeleri olasıdır. İşte bunun sonucunda ortaya çıkan kısa süreli işsizliğe, geçici işsizlik adı verilir. Geçici işsizlik, aynı zamanda “friksiyonel” ya da “arızi” işsizlik olarak da adlandırılır. Doğru yanıt A'dır.

İşsizlik türleri arasında çözümü en güç işsizlik türü olan yapısal işsizlik, “bünyevi” ya da “strüktürel işsizlik” adlarıyla da anılır. Doğru yanıt C'dir.

Yapısal işsizliğin nedenleri; mesleki ve coğrafi dengesizlikler, teknolojik gelişmeler, okul eğitiminin yetersiz oluşu ya da kamu politikaları olabilir. Doğru yanıt E'dir.

Konjonktürel işsizlik, dayanıklı mal üreten sanayi kollarında (çimento ve demir
sanayi gibi) daha çok etkili olmaktadır. Dayanıksız mal üreten sanayi kollarında ise bu tehlike daha azdır. Bir ürünün tüketim süresi ne kadar uzarsa yani dayanıklılığı ne kadar artarsa, bunalım dönemlerinde işçinin istihdam süresi de o oranda azalmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

İşsizlik sorunuyla mücadelede en etkin ve bilinen yöntem kuşkusuz ekonomik
büyümenin sağlanmasıdır. Ekonomide üretim kapasitesi ve yatırımlar arttıkça istihdam alanları da genişleyecek ve işsizlik sorunu azalacaktır. Doğru yanıt E'dir.

gelir etkisine göre, ücretin yükselmesi kişinin gelirinin yükselmesi anlamına gelir. Boş zaman, gelir arttığında talebi artan normal bir mal olduğundan, bu durumda birey daha fazla boş zaman satın alarak çalıştığı süreyi azaltır.

İkame Etkisi: Gelir sabitken ücret değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini gösteren etkidir.

Aktif istihdam programları işsizlik sürelerini kısaltarak işsiz bireylerin daha verimli iş aramalarını sağlar. Özellikle gençler, uzun dönemli işsizler ve kadın işsizler gibi işverenlerin ayırımcı tutumuna maruz kalan dezavantajlı grupların emek piyasası dışında kalmalarını önler. Aktif politikalarla bireyler işsizlikten kurtularak istihdamın ve dolayısıyla da vergi tabanının genişlemesi sağlanacak, aynı zamanda da işsizlik sigortası ve işsizlik yardımı üzerindeki yük hafifleyecektir. Doğru yanıt B'dir.

Geçmişte iş yaratma programları, genellikle yükselen konjonktürü aşağı çekecek önlemler olarak kullanılırdı ve uzun dönemli istihdama etkisi pek dikkate alınmaz, birincil amacı kısa dönemde insanların bir iş sahibi olmalarını sağlamak olarak görülürdü. Ancak son zamanlarda bazı ülkelerde bu programlar, işlerin kalitesinin arttırılması sağlanarak ve katılımcılara sunulan rehberlik ve danışmanlık hizmetleri ile de desteklenmek suretiyle yeniden düzenlenmeye başlanmıştır. Doğru yanıt A'dır.

1960’lı yılların başından 1980’e kadar geçen dönemde Türkiye’nin endüstriyel
gelişme stratejisi “ithal ikamesi” esasına dayandırılmıştır. Doğru yanıt D'dir.

ILO tarafından sendikal hareketin tarihsel sorumluluğu üç fonksiyon etrafında tartışılmaktadır: Bunlardan ilki ekonomik fonksiyondur. Ekonomik fonksiyon, işyeri, işkolu (sektör) ve ulusal düzeyde yaratılan ekonomik değerin, toplu pazarlık sürecinde adalet ve eşitlik anlayışı içerisinde paylaşılmasını anlatır. İkinci olarak, demokratik temsil fonksiyonu emeğin işyeri düzeyinde çalışma koşulları ve toplumsal düzeyde de ekonomik ve sosyal politikalar üzerine söz hakkını ve kimlik sahipliğini işaret eder. Son olarak, sosyal fonksiyon emeğin dayanışma bilincinin güçlenmesini, ortak değerlerin ve amaçların tanımlanmasını, işgücünün sosyal risklerinin kontrol altına alınmasını, sosyal risklerin olası sonuçlarının yönetilmesini ve sosyal dışlanma ve fakirlikle mücadeleyi ifade etmektedir.

İşçi sendikalarının hangi çıkarları temsil ettiğini Hyman dört grup altında incelemektedir:
1. Ücret ve istihdama ilişkin çalışma saatleri gibi diğer unsurlar,
2. İşyerinde statü, iş yükünün dağılımı, kariyer ilerlemesi, işyerinde eğitim vb.
unsurlar,
3. Sosyal ücretin yapısı, sendikal örgütlenme ve eylemin siyasal-hukuki çerçevesi,
işgücü piyasasının koşullarını şekillendiren makroekonomik politikalar,
4. Bireysel ve toplumsal hayatla ilgili, çevre, yerel sorunlar, tüketim vb. konular.

Doğru yanıt D'dir.

Marksist analiz, sendikalı üye sayısını, sendikaların gücünün birincil kaynağı olarak ele alarak, toplu sözleşme sisteminin varlığını, bu sistemin düzgün işlediğini ve bu sistemin işçi sınıfının politik ve ekonomik etkisinin kurucusu olarak ele alınabileceğini varsayar. Sendikaların devlet tarafından desteklendiği ve istikrarlı, göreli olarak eşit bir endüstriyel ilişkiler sisteminde, emeğin pazarlık gücünün sendikalı üye sayısını artırarak yükseltmek makul bir strateji sayılabilir ancak bu ilişkiler son 20-30 yıldır çözülmeye başlamıştır. Doğru yanıt E'dir.

Tekel yaklaşımı, sendikaların ücretleri rekabetçi düzeyin üstüne çıkardığı varsayımına dayanır. Zira, sendikaların, üreticinin kâr ya da tüketicinin fayda maksimizasyonuna dayanan modellerde olduğu gibi çok iyi tanımlanmış amaç fonksiyonuna sahip örgütler olduğu varsayılır. Doğru yanıt A'dır.

Toplumsal üretimin üç nedenden ötürü azaldığına inanılır: Birincisi, sendikanın
yol açtığı ücret artışları, firmaların istihdamı azaltıp, işgücü başına daha çok sermaye kullanmasına yol açar ve toplumsal olarak etkin olmayan (çünkü tam rekabetçi dengeden uzaklaşılmıştır), bir kaynak dağılımına yol açar. İkinci olarak, toplu sözleşme maddeleri, belirli sermaye/işgücü oranının kullanılmasına yol açarak, şirket kaynaklarının yanlış dağılımına neden olur. Üçüncü olarak da toplu sözleşmelerdeki şartlar, üretimi veri sermaye/işgücü miktarından elde edilebilecek üretim düzeyinin altına düşürür. Çünkü işgücü maliyetlerindeki artışın, şirket kârlarını ve yatırım heveslerini azalttığı varsayılır. Ayrıca, grevler nedeniyle yönetimin sendikanın taleplerine kabule zorlanması, gayrisafi hasılada da önemli kayıplara yol açtığı vurgulanır. Doğru yanıt B'dir.

Özellikle niteliksiz emeğe dönük kısıtlamalar, emek piyasalarının küreselleşmesi ve giderek ulus-devletlerin kontrol alanından çıkma süreci; büyük ölçüde daha çok işsiz, daha büyük ücret farklılığı ve daha çok güvencesiz iş sonucunu vermektedir; artan eşitsizlik ve yoksullukla çalışma hayatının iç içe girmesi; serbestleşmenin herkes için daha çok iş/daha iyi iş getireceğini iddia eden neo liberal ideolojik dayanağın sorgulanmasına yol açmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Sendika üyesi olmanın faydaları şunlardır:
i) Bireyin pazarlık gücünün artması: çalışan her zaman işveren karşısında bireysel olarak güçsüzdür, işverene bağımlıdır ve çalışma hayatında eşitsiz bir
güç dağılımı vardır. Sendikalar, grev, iş yavaşlatma ve işgücü arzını sınırlandıran çeşitli uygulamalarla işverenlere taleplerini kabul ettirebilir.
ii) Daha adil ücret yapısının sağlanması: Sendikalar eşit işe, eşit ücret prensibine dayanarak, işkolu düzeyinde ücret farklılıklarını azaltıcı yönde toplu
pazarlık sürecine müdahale ederler.
iii) Çalışma hayatında güvence: Çalışma saatleri, fazla mesai, ücretli izin, terfi,
tazminat vb. hakların toplu sözleşmelerle güvence altına alınması bireyin çalışma hayatında daha fazla güvence kazanmasına neden olur.

Doğru yanıt C'dir.

Sendika üyeliği talebi ya da sendika hizmetleri talebi aşağıdaki faktörlere bağlı
bir fonksiyon olarak ele alınır:

1. Sendika hizmetleri fiyatı
2. Sendika üyeliğinin net faydası

3. İşçilerin gelirleri
4. İşçilerin tercihleri

Doğru yanıt B'dir.

Sendika hizmeti arzını belirleyen faktörler ise şunlardır:
1. Sendikal hizmetlerin fiyatı ile doğru orantılıdır.
2. Sendikal hizmetlerin maliyeti ile ters orantılı olarak değişir. Sendikal hizmetlerin maliyeti, örgütlenme maliyetleri ve hizmet maliyetleri olarak ayrıştırılır. Sendika hizmet ve örgütlenme maliyetleri firmanın ölçeğine, piyasa yapısına ve ekonomik dalgalanmalara bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, büyük ölçekli firmalarda birim örgütlenme maliyeti daha düşük olur; eksik rekabetçi piyasalarda normal üstü kârla çalışan firmalar, sendikalara karşı daha yumuşak davranabilirler ya da ekonomik genişleme dönemlerinde işverenler sendikalaşmaya daha hoşgörülü davranabilir. Doğru yanıt D'dir.