ÇEVRE BİLİMLERİ - Deneme Sınavı - 2

“Kasım 1913 yılında Bern’de ise çevrenin korunmasına yönelik ilk uluslararası örgütün kurulmasına da vesile olan “Uluslararası Doğayı Koruma Konferansı” gerçek­leştirilmiştir (Meyer, 2017).”

“1952 yılında Londra’da yaşanan, “öldüren sis” olarak da literatü­re geçen ve tarihteki en önemli hava kirliliği olarak kabul edilen olay bu konuda farkındalığı artırmıştır (Sağsen, 2015).”

“İkinci Dünya Savaşı sonrasında da uluslararası hükûmet dışı kuruluşların artış kaydetti­ğini söyleyebiliriz. BM tarafından İnsan Hakları Ev­rensel Beyannamesi’nin ortaya konulmasından sonra 1948’de 41 uluslararası sivil toplum kuruluşuna da­nışma statüsü verilmesi bu örgütlerin görünürlüğü­ne cesaret kazandırmıştır. 1948 yılında faaliyetlerine başlayan Uluslararası Doğa Koruma Birliği’ni bu kapsamda değerlendirebiliriz.”

"BM Uzmanlık kuruluşları içerisinde Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization - IMO), Dün­ya Meteoroloji Örgütü (DMÖ-World Meteorology Organization – WMO), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bulunmaktadır. BM uzmanlık kuruluşları içerisinde hâlen Dünya Çevre Örgütü gibi bir uzmanlık kuruluşu yer almamaktadır. Söz konusu örgütün kurulması için öneriler gündeme gelse de sürece ilişkin herhangi bir ciddi adım henüz atılamamıştır.”

“Çevre konusu Avrupa Birliği 1987 tarihli Av­rupa Tek Senedi ile kurucu antlaşmalar içerisine dahil edilmiştir.”

Karbondioksit

Sanayi Devrimi’yle birlikte ortaya çıkan üretim modeli, doğal kaynakların aşırı tüketimine neden olmuştur. Ekonomik gelişmelerin ön planda tutul­duğu yaklaşım, ihtiyaç duyulan enerjinin sadece yenilenebilir kaynaklardan değil, yerine getirilmesi mümkün olmayan kaynaklardan da sağlanmasına bağlı olarak çevre üzerinde bir baskının oluşmasına sebebiyet vermiştir. Doğal çevrenin bozulmasının başlangıcı Sanayi Devrimi ile ilişkilendirilse de bu bozulmanı günümüzde de devam ettiği söylenebi­lir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “C” seçeneğinde yer alan Sanayi Devrimi’dir.

Günümüzdeki yerel yönetim yapısı­nın ortaya çıkışı Tanzimat Dönemi’yle birlikte başlayan ve devam eden reformlarla birlikte olmuş­tur. İstanbul’da 1854 yılında “Şehremaneti” adıyla kurulan belediye örgütü bu bağlamdaki ilk örnek­tir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “B” seçeneğidir.

İdari teşkilat içerisinde merkezî yönetimin dışında, yerel halkın müşterek ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kurulan, seçmenlerin karar organlarını seçimle belirlediği, idari ve mali açıdan özerk, kamu tüzel kişiliğine sahip olan kuruluşlardır. Anayasa ve ilgili kanunlarda yer aldığı üzere yerel yönetimler temel olarak il özel idaresi, belediye ve köy idarelerini ifade etmektedir. Büyükşehir yönetimlerine ilişkin 6360 sayılı yasa gereği Büyükşehir Belediyesi kapsamında il özel idaresi ve köy idareleri bulunmamaktadır. Sadece belediye bulunmaktadır. Doğru cevap “D” seçeneğidir.

Merkezî düzeyde örgütlenme açısından “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı” çevrenin korunması ve sağlıklı bir çevre yönetiminin oluş­ması konusunda önemli örgütsel yapılar oluştur­muştur. Oluşturulan Çevre Genel Müdürlüğü ki, 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cum­hurbaşkanlığı Kararnamesi’ne Göre Çevre Yöneti­mi Genel Müdürlüğü’nün en önemli görevlerinden biri, çevre kirliliğini önlenmesine ilişkin mevzuat hazırlamak ve gerekli standartları oluşturmak ve tedbirleri almaktır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “A” seçeneğidir.

An­talya Muratpaşa Belediyesi “Çevreci Komşu Kart” projesiyle, ambalaj atıklarının geri dönüşümü teş­vik edilmiş ve sürdürülebilir çevre hedefine güçlü bir destek sağlanmıştır. Bu örnek uygulamanın yaygınlaştırılması ve belediyelerin de çevreye yöne­lik bu tür görev politikalar üretmesi gerekmektedir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “E” seçeneğidir.

Büyükşehir yönetimlerine ilişkin 5216 sayılı dü­zenleme çevre konusunda büyükşehir yönetim­lerine önemli görevler vermektedir. Bu bağlamda büyükşehir yönetimleri çevre düzeni planına uy­gun olmak kaydıyla birçok görevi yerine getirmektedirler. Ancak “A” seçeneğinde yer alan “Belediye sınırları dışında imar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma ve orman köylerinin desteklenmesine ilişkin hizmet yapmak.” görevi İl Özel Yönetimlerinin görevidir. Doğru cevap “A” seçeneğidir.

On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda “Yaşanabilir Şehirler, Sürdürülebilir Çevre” başlığı ile yer alan bölümde, çevrenin ve doğal kaynakların üzerinde­ki baskının her geçen gün artmakta olduğu, çevre kirliliği, iklim değişikliği, çölleşme, ormansızlaşma, biyolojik çeşitlilik kaybı, kuraklık gibi çevre sorunlarının her geçen gün insan yaşamını etkilediğinin altı çizilmiştir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “E” seçeneğidir.

Sorunun doğru cevabı “B” seçeneğidir. Çünkü Türkiye ölçeğinde 2011-2023 yıllarını kap­sayan “Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı”, 2010 yılında Yüksek Planlama Ku­rulu tarafından hazırlanmıştır. Merkezî yönetimin çevre alanında hazırlamış olduğu bu vizyon, yerel yöne­tim kuruluşlarına da ilham niteliği taşımaktadır. İklim değişikliği ve çevre sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkan sorunlara çözüm arayışları halka en yakın yönetim birimi olan yerel yönetim kuruluş­larının yakın dönemde eğilim gösterdiği bir du­rumu ifade etmektedir.

Sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevreye erişim ve yaşam kalitesinin artırılması için kentlerdeki yaşam alanlarının iyileştirilmesi için gerekli olan adımla­rın atıldığı kentsel dönüşüm adımları, akıllı kent kavramının hayatımıza girmesiyle yeni bir forma kavuşmuştur. Binaların ve altyapıların dönüşümü tek başına yeterli olmayıp, kentteki diğer dinamik­ler olan çevre, ulaşım, insan, yapılar gibi birçok bileşen de dönüşüm sürecinde yerini almıştır. Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Esenler Belediyesi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı arasında imzalanan protokol ile kentsel dönüşümün akıllı örneği ülkemizde başlamıştır. Esenler ilçesinde gerçekleştirilecek akıllı kentsel dönüşüm, akıllı kent­lerin uygulama alanlarından örnekler taşıyacaktır. Altyapı alanındaki uygulamalar; scada sistemi, galeri sistemi, akıllı sayaçlardır. Açıklamada da görüldüğü gibi doğru cevap “C” seçeneğinde yer alan akıllı sayaçlardır.

Dünyanın kalabalık nüfuslarından birine sahip olan Paris’te yer alan “Gobeebike” uygulaması, su ve hava kirliliği ve trafik sorunları karşısında al­ternatif ve çevreci bir ulaşım yöntemi olan bisiklet kullanımına altyapı oluşturarak, paylaşım ekono­misine bağlı kullanım imkânı sağlayan kolaylaştı­rıcı bir uygulama gerçekleştirmiştir. Uygulama kul­lanıcılarına akıllı telefonları ve giyilebilir teknoloji ürünü aygıtlarından boş bisiklet, kalan kullanım bakiyesi, park etme alanı gibi kolaylaştırıcı birçok bilgiyi sunmaktadır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “D” seçeneğidir.

Yeni ekolojik ekonomi Rod Rhodes’un sınıflandırmasına göre yönetişim kavramının yaygın kullanımlarından biri değildir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Hükûmetlerarası ve hükûmet-dışı kurumlar yanında resmî ve gayrı resmî mekanizmaları da içeren, küresel düzeyde geniş kapsamlı, dinamik ve etkileşimli bir karar verme sürecine küresel yönetişim denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kasım 1913 yılında Bern’de çevrenin korunmasına yönelik ilk uluslararası örgütün kurulmasına da vesile olan “Uluslararası Doğayı Koruma Konferansı” gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

1984 ve 1986 yıllarındaki çevre felaketlerinin ardından 1987 yılında gündeme gelen “Ortak Geleceğimiz” başlıklı Brundtland Komisyonu Raporu çevre konularının anlaşılmasında ve değerlendirilmesinde temel çerçeveyi çizmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.