ÇEVRE SORUNLARI VE POLİTİKALARI

Çevre koruma ve çevre kirliliğini giderme yönündeki düzenlemeler, ilk aşamada,“komşuluk hukuku” ya da “birisinin bir eylemde bulunurken başkalarına zarar vermemesi” biçiminde yapılmış, zamanla insan ve çevre ilişkilerini temel alan düzenlemelere geçiş olmuştur. Örneğin, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Mecelle’deki bazı bölümler, Türk Medeni Kanunu’ndaki düzenlemeler, çevre korumanın komşuluk hukuku kapsamında ele alındığını gösteren yaklaşımlardır. Anayasa’nın 56. Maddesi (1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası) ve ardından 1983 yılında Çevre Yasası’nın kabulü ile çevre hakkının düzenlenmesi yönünde ciddi adımlar atılmış ve böylece bağımsız bir Çevre Hukuku’nun ortaya çıkması sağlanmıştır.

Hukuk, yalnızca bir kurallar toplamı değildir, kuralların hangi amaçla konduğu ve nasıl uygulandığı da hukukun kapsamındadır. Kuralların değişen gereksinim ve beklentilere göre değişmesi ve yeni kuralların eklenmesi hukukun devingen niteliğini oluşturur.

Çevre hukukunun temel nitelikleri şu şekilde sıralanabilir: Devingenlik, Disiplinler arası olma, Karma hukuk dalı olma, Geniş kapsamlılık, Sınırlayıcılık.

Fransız Hukukçu Karel Vasak, tarihsel evrimine göre insan haklarını üç kuşak haklar olarak sınıflandırmıştır: Bunlar,
Birinci Kuşak Haklar: Temel özgürlükler, kişi hakları ve siyasal haklar.
İkinci Kuşak Haklar: Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar.
Üçüncü Kuşak Haklar: Dayanışma haklarıdır.

Uluslararası alanda, çevre hakkının dile getirildiği ilk toplantı Birleşmiş Milletler Çevre ve İnsan Konferansı (Stockholm 1972) olmuştur.

1982 Anayasasının, “Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması” başlığı ile 56. Maddesinde düzenlenen Çevre Hakkı, “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” bölümünde yer almıştır.

Anayasa’nın 45. maddesi, bugün ülkemizin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan olan tarım topraklarının azalmasının önlenmesine ilişkindir.

1982 Anayasasının çevre hakkına yönelik düzenlemesinin ardından, 9 Ağustos 1983 tarihinde 2872 sayılı Çevre Yasası yürürlüğe girmiştir. (Çeldiriciler gerçek dışıdır)

2872 sayılı Çevre Yasası “katılım” konusunda çeşitli hükümler getirmiştir. Kanun’un 1. maddesinde, çevrenin “bütün vatandaşların ortak varlığı” olduğu, 3. maddenin (a) bendinde “çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesinin gerçek ve tüzel kişilerle vatandaşların görevi olduğu” belirtilmiştir.(Çeldiriciler gerçek dışıdır.)

1983 yılında Çevre Yasası yayınlandığında kamu yönetimi içinde yer almayan Çevre Bakanlığı, 1991 yılında kurulmuştur.