ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA

İlgi, kişilerin davranışlarını belirleyen temel faktörlerden biridir. Kişiler, kitaba ve okumaya olan ilgileri oranında okurlar. Çocukların, gençlerin, yetişkinlerin ilgi alanlarının artırılması, okuma ilgilerinin geliştirilmesi oldukça önemlidir. Bu da düzeye uygun türlerle mümkün olur. Düzeye uygun ürünleri belirlemek de o yaş grubundaki çocuğun gelişimsel özelliklerini bilmek ve ona uygun seçenekler sunmakla mümkündür.

Çocukların bu dönemde bir edebiyat kültürü oluşturmaları için bilişsel süreçlerini işleten, insan ve yaşam gerçekliğini sanatçı gözüyle ele alarak değerlendirmelerine olanak sağlayan eserleri okumaları gerekir. Roman, hikâye, öykü, deneme, biyografi, anı gibi türler bu dönemde çocukların ihtiyaçlarına cevap verir.

Konularına göre şiirler; lirik, didaktik, epik, pastoral, satirik olmak üzere beş temel gruba ayrılır. Hayal gücünün ağırlık kazandığı ve bireysel duyguların dile getirildiği şiirler lirik; öğretici niteliği bulunan, yani duyguyu değil de, düşünceyi konu edinen şiirler didaktik; konusunu kahramanlık ve olağanüstülükten alanlar epik; bir kimseyi, bir düşünceyi, bir durumu açık ya da kapalı biçimde, iğneli bir dille yeren şiirler satirik; konusunu doğanın güzelliklerinden alan; kır, köy ve çoban hayatını anlatan şiirler ise pastoraldir.

Türk Edebiyatında hayat hikayesi anlatma işi yazıtlar ve destanlar ile başlar. Göktürk Abideleri, Bilge Kağan ve Kültigin’in iktidarları boyunca yaptıklarını anlatır. Bu açıdan bakıldığında Türkçe yazılmış ilk hayat hikayeleri olarak nitelendirilmeleri mümkündür.

Anıların ya da günlüklerin yazılış nedenleri farklı olabilir. Yaşanıp görülenlerin geleceğe aktarılması, başkalarının da bu deneyimlerden yararlanması isteği, geçmişteki bir olayın unutulmasını önleme ya da yanlış bilinmesinin önüne geçme düşüncesi, toplumun tarih ve kültürüne katkıda bulunma isteği bu nedenler arasında sayılabilir.

Fabllar yapı olarak dört bölümden oluşur;
• Giriş Bölümü: Ele alınan olay ve kişilerin tanıtıldığı bölüm.
• Gelişme Bölümü: Olaya girişin yapıldığı ve asıl olayın anlatıldığı bölüm.
• Sonuç Bölümü: Olayın çözümlendiği bölüm.
• Ders Bölümü:Ana fikrin yoğunlaştırıldığı ve çıkarılan dersin ortaya konulduğu bölüm.

Araştırmacılar Türk masallarının yapısını genel olarak üç bölümde incelemiştir. Masallar yapı itibarıyla giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç bölümden oluşur. Bu bölümler;
1. Tekerleme (Döşeme, Masal Başı)
2. Asıl Bölüm (Gövde)
3. Sonuç (Üç Elma)
Tekerleme bölümü masala giriş bölümüdür. Döşeme adı da verilir. Diğer ülke masallarında döşeme bölümüne rastlanmaz. Bize özgü bir bölümdür. Bu bölümde başlıca kahramanlar kısaca tanıtılır. Sorun ortaya konulur. Tekerlemeler ve kafiyeler girişi çekici kılar. Zaman; evvel zaman içinde, çok eski devirlerde gibi cümleciklerle okuyucuyu belirsiz fakat kesinlikle eskiye ait bir döneme götürür.

Doğal ve yapay olmak üzere iki çeşit destan vardır. Bunlardan doğal destan, toplumun yarattığı ürünlerdir. Eski zamanlarda tarihsel ve toplumsal olaylara mitosların da karışımıyla dilden dile, kuşaktan kuşağa geçerek oluşmuşlardır. Yapma destanlar ise yakın zamanlardaki bir tarihsel olayın bir şair tarafından destan kuralları gözetilerek yazılmasıyla oluşan destanlardır.

Bilmeceler yoluyla çocuk; bilinenden yola çıkarak bilinmeyeni keşfeder, kolaydan zora doğru ilerler. Daha önce öğrendikleriyle ilişkiler kurar ve zihinsel sürecini etkin olarak kullanır. Bilmeceler aynı zamanda çocukların dilsel becerilerini destekler, anlatım becerilerinin gelişimine yardımcı olur, sözcük dağarcığını zenginleştirir. Yaratıcılığı destekleyen bilmeceler çocuğun sosyalleşmesinde önemli rol oynar. Bilmece yoluyla çocuk çevresiyle etkileşime girer. Anlama ve anlatma becerilerini destekleyen, geliştiren bir türdür.

İnsanı güldürürken düşündüren fıkralarda halkın mantığını, zekâsını, inancını, yaşama şeklini açıkça görebiliriz. Aynı zamanda ince bir zekânın ürünü olan fıkralar çocuklarda düşünme becerilerini de geliştirir, destekler. Eleştirel bir gözle olaylara bakma ve değerlendirme gücü kazandırır. Çocuklarda anlama ve anlatma becerilerini geliştirmede fıkralardan yararlanılır.

Okul öncesi dönem ( 0–6) - okul dönemi (7–11) ve yetişkinlik dönemi (12–16) seçeneği doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Somut işlemler dönemi doğru seçenektir. Doğru cevap C'dir.

Verilenlerden I, II, V numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap D'dir.

Roman, yaşanmış ya da yaşanması olağan durumları, olayları düş gücüyle gerçeğe uygun biçimde yaratarak anlatma sanatıdır (Özdemir, 1994). Çocuk edebiyatı türü olarak roman; çocuğun soyut işlemler dönemine geçişinden sonra okuyabileceği, olayların neden ve niçini üzerinde düşünme, aralarında bağlantılar kurarak, derinlere inerek inceleme fırsatı veren, hayal gücünü ve yaratıcılıklarını önemli ölçüde geliştiren, destekleyen edebî bir türdür. Romanlar öykülere göre daha uzun soluklu, ilişki yumaklarının fazla olduğu eserlerdir. Çok çeşitli konuların işlendiği ve işlenen konuya göre farklı isimler aldığı görülür. Doğru cevap D'dir.

Sözü edilen roman türü "serüven romanları"dır. Doğru cevap E'dir.

“Yaşam Öyküsü” de denilen,  Eski Türk Edebiyatında “Tercüme-i Hal” ya da “Hal Tercümesi” şeklindeifade edilen edebi tür "biyografi"dir. Doğru cevap D'dir.

Türk edebiyatında gezi türüne örnek olabilecek ilk eser Hoca Gıyaseddin Nakkaş’ın Acâibü’l-Letâif adlı eseridir. Doğru cevap B'dir.

I, II ve III numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap A'dır.

Yapay destana örnektir. Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap "a" şıkkıdır, çünkü çocuk edebiyatı dönemleri Çocuk edebiyatı; okul öncesi dönem ( 0–6), okul dönemi (7–11) ve yetişkinlik dönemi
(12–16) olmak üzere üç dönemde değerlendirilir