ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Bilişsel gelişimi biyolojik ilkelerle açıklayan Piaget’e göre gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir sonucudur. Doğru cevap A'dır.

Piaget bilişsel gelişimi etkileyen etmenleri; olgunlaşma, yaşantı, uyum, örgütlenme ve dengeleme olarak sıralamıştır. Doğru cevap D'dir.

Piaget insanların çevrelerindeki durumlarla ilgili olarak geliştirdikleri bilişsel yapıları açıklamak üzere şema kavramını kullanmıştır. Doğru E'dir.

Uyum sağlama, bebeğin çevresiyle geçici dengeler oluşturmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Piaget bilişsel gelişimi sırasıyla duyu-motor (0-2 yaş), işlem öncesi (2-7 yaş), somut işlemler (7-11 yaş) ve soyut işlemler dönemi (11 yaş ve üzeri) olmak üzere dört temel döneme ayırmıştır. Doğru cevap B'dir.

7-11 yaş arasına karşılık gelen somut işlemler dönemi, ilkokul yıllarını kapsamaktadır. Çocuklar bu dönemde bir önceki dönemde kazandıkları kavramlar üzerinde daha karmaşık zihinsel işlemler yapar hale gelirler ve bilişsel yeterlikler açısından çok hızlı bir değişim gösterirler. Piaget’e göre bu dönem bilişsel gelişimde temel bir dönüm noktasıdır. Doğru cevap C'dir.

Vygotsky dilin, gelişimi yönlendiren önemli bir kültürel öge olduğunu vurgular. Vygotsky dil ve düşüncenin başlangıçta birbirinden bağımsız olarak geliştiğini, ancak sonra birleşerek dilin düşünceyi yönlendirdiğini, dilin en erken biçimlerinin bile bir sosyal temeli olduğunu savunur. Doğru cevap B'dir.

Vygotsky bilişsel gelişimi üç kavramla açıklar:

• İçselleştirme •Yakınsal gelişim alanı • Destekleme. Doğru cevap D'dir.

Bandura’nın öncüsü olduğu sosyal öğrenme kuramı, sosyal bağlamın dili öğrenmede önemli olduğunu, çocukların gözlem ve taklit yoluyla dili öğrendiklerini ileri sürmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kalıtımla gelen ve çevreden gelen uyaranlarla etkileşerek bireyin düşünme, öğrenme ve hatırlama süreçlerinde değişimler meydana getiren ve bireyin hayatta kalması için yaşamsal niteliği olan kavram bilişsel güçtür.

Bilişsel gelişimi etkileyen etmenleri; olgunlaşma, yaşantı, uyum, örgütlenme ve dengeleme olarak açıklayan kuram  Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı’dır.

Numaralandırılmış yerlere sırasıyla Kendini uydurma - Uyum sağlama – Örgütleme - Şema kavramları gelmelidir.

Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramında, zihinsel temsilde olağanüstü artışın olduğu, dilin gelişmeye başladığı, kavramların biçimlendiği, akıl yürütmenin oluştuğu, benmerkezciliğin güçlü olarak başladığı ve sonrasında zayıfladığı bir dönem, İşlem Öncesi Dönemdir.

Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramına göre, çocuğun hâlihazırdaki gelişim düzeyi ile potansiyel gelişim düzeyi arasındaki açıklık yakınsal gelişim alanı ile açıklanmaktadır.

Biliş; algılama, akılda tutma, düşünme, hatırlama, öğrenme, problem çözme, akıl yürütme, anlam çıkarma ve yargılama süreçleri olarak tanımlanabilir.

Özümleme, çocuğun yeni bilgileri alması ve bunları varolan bilgilere
ya da şemalara uygun hâle getirmesidir.

18-24 ay

• Görünmeksizin yer değiştiren bir nesneyi bulma yeteneği
• Bir yetişkinin üretmeye çalıştığı davranışların, tam olarak gerçekleşmemiş
olsalar bile ertelenmiş taklidi
• Mış gibi oyunlarında günlük davranışların ertelenmiş taklidi
• İki kategoriye ilişkin etkin nesne sınıflaması

4-7 yaş

• Mış gibi oyunun temsili bir etkinlik olduğunun farkına varır.
• Sözel olarak görünüm-gerçek problemlerini çözer.
• Beklentilere aykırı periler, hayaletler ve olaylar hakkındaki büyüsel inançların
yerine inanılabilir açıklamalar koyar.

7-11 yaş arasına karşılık gelen somut işlemler dönemi, ilkokul yıllarını kapsamaktadır. Çocuklar bu dönemde bir önceki dönemde kazandıkları kavramlar üzerinde daha karmaşık zihinsel işlemler yapar hale gelirler ve bilişsel yeterlikler açısından çok hızlı bir değişim gösterirler. Piaget’e göre bu dönem bilişsel
gelişimde temel bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde çocuklar bazı işlemleri zihinsel olarak yapabilirler. Örneğin “Ayşe’nin üç elması var. Ali’nin iki elması var. Ayşe ve Ali elmalarını birleştirdiğinde kaç elmaları olur?” diye sorulduğunda problemi zihinlerinden çözebilirler. Bu dönemde düşünme, okul öncesi çocuklarınkinden çok farklılaşmış; mantıklı, esnek ve örgütlü bir hâle gelmiştir. Bu dönemde çocuklar benmerkezcilikten çıkarak olayları ve dünyayı başkalarının bakış açısından görebilirler, daha sağlıklı ve etkili kişiler arası ilişkiler geliştirebilirler.

Herhangi bir şeyi öğrenmeye ve anlamaya ek olarak bireyin onu nasıl öğrendiğinin farkında olmasına metabiliş-yürütücü biliş adı verilmektedir.