ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Eğitsel tanılama bize, çocuğun eğitimine nereden başlanacağına, çocuğun eğitsel ve gelişimsel düzeyine en uygun eğitim ortamının hangisi olacağına, eğitimi sırasında ne tür araçlara ve
ne tür destek hizmetlere ihtiyaç duyulacağına dair bilgiler verir. Eğitsel tanılamadan
sonra öğrenci en az kısıtlayıcı ortama yerleştirilir ve ihtiyaçlarının karşılanabilmesi
için bireysel eğitim planı hazırlanır. Eğitsel tanılama yapıldıktan sonra çocuğun değerlendirilmesi sonlanmaz. Eğitim sürecinin her aşamasında eğitsel değerlendirme devam etmektedir. Bireysel eğitim planı hazırlanması bu planın uygulanmasında hiçbir
problem çıkmayacağı anlamına gelmez. Bu nedenle plan uygulanırken planın öğrenci
için ne kadar işlevsel olduğu süreç içinde takip edilmelidir. Yine program tamamlandığında da programın amaçlarına ne kadar ulaşıldığı değerlendirilmelidir

Yeterlilik İlkesi

Yetersizliği olan bireyin sadece zayıf yanlarının değil, güçlü yani
yeterli olan alanlarının da belirlenmesi ve birlikte ele alınması.

Ölçüt bağımlı değerlendirmeler de özel eğitimde alternatif değerlendirme yollarından biridir. Standart değerlendirmeler bireylerin başarılarını normla veya birbirleriyle karşılaştırırken, ölçüt bağımlı değerlendirme bireyin kendi içindeki farklılıklara odaklanır ve başka bireylerle karşılaştırma yapmaz. Ölçüt bağımlı değerlendirmelerin olumlu yanlarından
bazıları, öğrencinin yeterliliklerini ve yetersizliklerini açıklamayı, öğrencinin gelişiminin
devamlı izlemeyi, öğrencinin öğretim öncesi, anı ve sonrası arasında karşılaştırma yapmayı sağlamasının yanı sıra konulan ölçütün doğrudan gözlenebilir ve ölçülebilir olması
nedeniyle geçerlik ve güvenirliklerinin yüksek olması sayılabilir

Amniyotik sıvı ise plasentanın içinde bulunan bebeğin hareketlerini kolaylaştırır ve bebeği dış etkilerden korur.

Hemofili, kan pıhtılaşmasında yetersizliktir; orak hücre anemisi, kalıtsal bir kan hastalığı;

GECDA Temel, Ersoy, Avcı, ve Turla (2004) tarafından geliştirilmiş bir gelişim değerlendirme aracıdır. 0-72 ay arasındaki bebek ve çocukların gelişimsel özelliklerini değerlendirerek risk altındaki bireyleri belirlemek amacıyla uygulanır. Psikomotor, bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim olmak üzere 4 alt ölçeği vardır ve toplam 249 maddeden oluşmaktadır. Uygun ortam sağlandıktan sonra çocukların gelişimsel oyunlar oynarken gözlenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla uygulanır, gözlenemeyen becerilerde ise anne-babalardan veya birincil bakıcılardan bu becerilerle ilgili bilgi alınır. GEÇDA uygulamak için Denver’da olduğu gibi eğitim almak gerekir. Yine daha ileri değerlendirmeler ve erken tanı için uzmanlara ve annebabalara yol gösterici niteliktedir (Temel, Ersoy, Avcı ve Turla, 2005).

Akademik değerlendirmeler, öğrencinin okulda izlenen programlardaki başarı düzeyini ölçmeyi amaçlamaktadır. Öğrenciden yaşına göre beklenen akademik başarı ve öğrencinin gösterdiği akademik başarı arasındaki eksiklikler, bize öğrenciyi hangi alanlarda destekleyeceğimiz konusunda bilgi verir (Çuhadar, 2013). Standartlaştırılmış başarı testleri bu değerlendirmelerdendir ve bir öğrencinin başarısını akranlarının başarı ortalaması ile karşılaştırır.

Ölçüt bağımlı değerlendirmeler de özel eğitimde alternatif değerlendirme yollarından biridir. Standart değerlendirmeler bireylerin başarılarını normla veya birbirleriyle karşılaştırırken, ölçüt bağımlı değerlendirme bireyin kendi içindeki farklılıklara odaklanır ve başka bireylerle karşılaştırma yapmaz. Ölçüt bağımlı değerlendirmelerin olumlu yanlarından bazıları, öğrencinin yeterliliklerini ve yetersizliklerini açıklamayı, öğrencinin gelişiminin devamlı izlemeyi, öğrencinin öğretim öncesi, anı ve sonrası arasında karşılaştırma yapmayı sağlamasının yanı sıra konulan ölçütün doğrudan gözlenebilir ve ölçülebilir olması nedeniyle geçerlik ve güvenirliklerinin yüksek olması sayılabilir (Gürsel, 2011).

Müfredata dayalı değerlendirmede sınıfta öğretilen beceri ve kavramların ölçülmesi ele alınır. Değerlendirme süresince öğrencinin bilgi ve becerileri programla karşılaştırılarak öğrencinin programın neresinde olduğu ölçülür. Bu değerlendirme ile akademik bir alandaki beceriler ölçüldüğünde bu alana ilişkin öğrencilerin ne tür ve ne düzeyde desteğe ihtiyaçları olduğu belirlenir. Bu yolla öğretimin bireyselleştirilmesi sağlanır.

Tay-sachs, yağ metabolizmasındaki anomaliden kaynaklanan bir hastalıktır.

Doğum öncesinde yapılan testler bebekte bulunabilecek bozukluk veya hastalıkların
teşhisinde önemli rol oynar (Küçük Doğaroğlu, 2013). Küçük Doğaroğlu (2013) doğum
öncesinde uygulanacak testlerle teşhis edilebilecek durumları, “Down Sendromu, Nöral
tüp bozuklukları, gelişimsel gerilik, Tay-Sachs Hastalığı, Talesemi, Orak Hücre Anemisi”
olarak sıralamışlardır.

Ultrasonografi ile edindiğimiz bilgiler, kaç tane bebek olduğu (tek-ikiz-üçüz,
vb.), hamileliğin hangi ayda olduğu, anne karnındaki bebeğin anatomik yapısındaki bozukluklar, pozisyonu, gelişimi, amniyotik sıvı miktarı, düşük ihtimali, plasentanın durumu, başın boyutu (normal boyutlarda, hidrosefali, mikrosefali, vb.), bebeğin solunum
ve vücut hareketleri ve annede farklı kitlelerin olup olmadığı ile ilgili bilgilerdir.

Bebekte genetik hastalıklar  ultrasonografi ile belirlenemez, bunun için amniyosentez gerekir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Amniyosentez, anne adaylarından en fazla ismi duyulan testlerden biridir. Amniyosentez, ultrasonografi ile izleyerek annenin karnında ince uçlu uzun bir iğneyle amniyotik sıvıdan örnek alınmasıdır. Hem gebeliğin başlarında hem de son aylarında farklı amaçlarla yapılır. 15 – 18 haftalarda yapılan amniyosentez olası Down sendromunun ve nöral tüp bozukluklarının belirlenmesi için kullanılır. 30-35. haftalarda yapılan amniyosentez ise akciğerin olgunluğunu belirlemek için yapılır

Kordosentez de denilen fetal kan örneği alımı, hamileliğin 18. haftasından doğuma kadar
yapılabilen, göbek kordonundan kan örneği alınması işlemidir. Bu işlemle kalıtsal ve metabolizma hastalıkları ve fetal enfeksyonlarla ilgili durumlar belirlenmektedir. Bunlardan
bazıları hemofili, orak hücre anemisi, frajil X sendromu, talasemi, tay-sachs ve büyüme geriliğidir.

Tıbbi tarama testlerinden biri doğumdan
hemen sonra yenidoğanın topuğundan
alınan kan örneğidir (Resim 6.3). Bu ülkemizde yenidoğan henüz 2-3 günlükken
rutin olarak yapılan testlerden biridir. İlk 3 maddedeki rahatsızlıklar bu yolla teşhis edilebilir.

Koryonik villi plasentanın bir kısmını oluşturur. Bu yapıdan 8.-12. haftalarda alınan örnek
bebeğin genetik yapısı hakkında bilgi verir. Bu örnekle amniyosentezden elde edilen bilgilere ulaşılmaktadır. Amniyosenteze göre bu değerlendirmenin avantajı hamileliğin daha erken döneminde yapılabilmesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kontraksiyon Stres Test plasentanın solunum işlevini yerine getirip getirmediği incelenir. Plasenta bebeğin oksijen ihtiyacını karşılayan bir yapıdır ve bu ihtiyacın yeterince karşılanmaması riskli durumlar ortaya çıkarabilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

DSM-5 kriterlerine göre tanılanan nörogelişimsel bozukluklar şunlardır:

• Zihinsel Yetersizlikler

• Özel Öğrenme Güçlükleri
• İletişim Bozuklukları

• Motor Bozukluklar
• Otizm Spektrum Bozukluğu

• Tik Bozuklukları
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

• Diğer Nörogelişimsel Bozukluklar

E şıkkında yer alan açıklama derinlik ilkesi ile ilgilidir.