ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Zihinsel işlevlerde sınırlılık: Bireyin problem çözmesi için gerekli genel zihinsel yeterliği, verilen bilgiye dikkat, soyut düşünme, önemli bilgi ve becerileri hatırlama, günlük deneyimlerinden bilgi edinme ve bu bilgileri genelleme yeterliği onun zihin yeterliğini belirtmektedir. Zihin yeterliği zekâ testlerinden elde edilen puanlara göre belirlenebilir. Normal gelişim gösteren bireyin zekâ testlerinden elde ettiği puan 100 olarak belirtilirken,
zekâ bölümü puanının 70 ya da daha altı olduğunda bireyin zihin yetersizliğinin olduğundan söz edilmektedir. (Turnbull, Turnbull, Wehmeyer ve Shogen, 2013).

Uyumsal davranışlarda sınırlılık: Bireyin kavramsal bilgileri, soyut bilgileri ve pratik uyumsal becerileri edinerek bu becerileri günlük yaşamının içinde kullanması uyumsal davranışları belirtmektedir.

Türkiye’de Devlet İstatistik Enstitüsü ve şimdiki adı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olan Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın 2002 yılında birlikte gerçekleştirdiği çalışma ile yayınlanan Türkiye Özürlüler Araştırma raporu sonuçlarına göre işitme, ortopedik, dil ve konuşma, görme ve zihin yetersizliği olan bireylerin genel nüfus içindeki oranı %2.58 olarak belirlenmiştir. Zihin yetersizliği olan bireylerin genel nüfus içindeki oranının %2.3 olduğu belirtilmektedir. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2011 yılında yayınladığı haber bülteninde ise Ulusal Özürlüler Veri Tabanına kayıtlı özürlülerin %29,2’ sinin zihin yetersizliği olan bireyler olduğu görülmektedir.

Doğum anı nedenler: Bebek anne karnındayken ya da doğum sırasında oksijensiz kalması, düşük doğum ağırlığının olması, bebeğin prematüre doğması işitme kaybına yol açmaktadır (Jackson, 2013; Gürgür, 2013).

Yatılı okullar; öğrencilerin tüm zamanlarını geçirdiği ayrı eğitim ortamlarıdır. Gündüzlü özel eğitim okulları; normal gelişim gösteren akranlarından ayrı eğitim almaktadırlar, sadece işitme yetersizliği olan bireylerle birlikte eğitim alınan eğitim ortamlarıdır. Genel eğitim okullarında özel eğitim sınıfları; işitme yetersizliği olan bireylerin normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı genel eğitim okulunu paylaştığı ancak eğitimin özel sınıfta sürdürdüğü eğitim ortamlarıdır. Kaynaştırma sınıfları; işitme yetersizliği olan bireylerin akranlarıyla birlikte eğitim aldığı eğitim ortamlarıdır. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin (2012) 38. maddesinde de bu okullara devam edebilecekleri belirtilmekte ve “işitme ve ortopedik engellilerin eğitimlerini sürdürecekleri üçüncü 4 yıllık (9, 10, 11 ve 12’ nci sınıflar) özel eğitim meslek liseleri açılabilir” ibaresi de yer almaktadır

Görme Alanı: Baş çevrilmeden ve aynı zamanda da gözler oynatılmadan görülebilen tüm alandır. Bu alan yaklaşık olarak 180 derecedir.

Görme Keskinliği: Gözün özel bir mesafeden görme ve ayrıntıları ayıt etme yeteneğini belirtmektedir.

Astım; havayollarının tıkanması, akciğer bronşlarında çok aşırı iltihaplanma ile kendini gösteren kronik akciğer yetersizliğidir.

Serebral Palsi: Doğum öncesi, sırası ve sonrasında beyindeki zedelenme ile kaslardaki işleyişte ve eşgüdümde yetersizlik sonucu vücudun hareket ve kas sisteminde oluşan nöromüsküler bozukluktur.

Doğuştan gelen kas hastalıkları: İskelet kaslarının yapısında bozukluk vardır ve ilerleyen bir kas güçsüzlüğü, eklem sertliği, şekil bozuklukları oluşur, doğumdan başlayarak ilerler (Moss, 2013; Tunbull ve diğ., 2013). Kol ve bacak yokluğu: Doğuştan ya da kaza ve enfeksiyonel hastalıkların neden olduğu kol ve bacaklarda oluşan kayıplardır. İskelet yapısındaki bozukluktan kaynaklanan yetersizlikler: Omurga eğriliği; doğuştan omurgadaki gelişim bozukluğu sonucu oluşan bel ve sırt bölgesinde eğrilik oluşmasıdır. Cücelik; kıkırdağın kemiğe dönüşmesi sırasında uzun kemiklerin büyük olması sonucu gövde normal büyüklükte ancak kollar ve bacaklar normalden kısadır (Kerem Günel, 2013).

Zekâ bölümü puanının 50 değil 70 ya da daha altı olduğunda bireyin zihin yetersizliğinin olduğundan söz edilmektedir. Zihinsel yetersizlik 18 yaşından sonra değil önce ortaya çıkmaktadır. Zihin yetersizliği zekâ testlerinden elde edilen puanlara göre bir değil iki standart sapmanın altında puan zihinsel işlevlerde sınırlılığı belirtir. DSM-5 (2014)’de zihin yetersizliğinin kavramsal, sosyal ve uyumsal davranışları dikkate
alınarak hafif, orta, ağır ve çok ağır olmak üzere dört grupta sınıflandırılmaktadır. Dolayısıyla, doğru cevap D.

Travmatik beyin incinmesi, yetersiz beslenme, ailenin yetersiz eğitim durumu ve aile içi şiddet, zihin yetersizliğinin doğum sonrası nedenlerindendir. Dolayısıyla, doğru cevap A.

Bilişsel-duygusal-eğitsel performans düzeyi belirleme, gözlem ve ölçüt bağımlı testler, görüşmeler ve davranış dereceleme ölçekleri eğitsel tanılama yöntemleri arasında yer alırken nörolojik muayeneler tıbbi tanılama yöntemleri arasındadır. Dolayısıyla, doğru cevap C.

Orta (41-55 dB) derecede işitme kaybı olan kişiler karşılıklı konuşma sırasında yakın mesafede konuşulanı anlarlar. Dolayısıyla, doğru cevap B.

Bebeğin prematüre doğması doğum öncesi nedenlerinden;ailede işitme kaybı olması, doğumsal stemegalovirüs ve toksoplazma doğum anı nedenlerinden; Orta kulak iltihabı ise doğum sonrası nedenlerinden biridir. Dolayısıyla, doğru cevap E.

İşitme yetersizliği olan çocukların, yazı dili güçlü olsa da işitme kaybından dolayı bunu kullanamamaktadırlar ve özellikle okuma ve matematik becerilerinde yetersizlikler göstermektedirler. Dolayısıyla, cevap D.

Uzmanlarca gerçekleştirilen saf ton odyometrisi ile işitme kaybının tipi ve derecesi belirlenebilir. Dolayısıyla, doğru cevap A.

Nesnelerin görüntüsü gözün ağ tabakasının üstünde değil önünde oluşması ve bireyin uzak nesneleri görememesi miyop; gözün önden arkaya doğru olan çapı kısa olup nesnelerin görüntüsünün ağ tabakasının gerisinde oluşması ve bireyin yakındaki nesneleri görememesi hipermetrop; beyindeki görme merkezinde hasarların oluşup beyne iletilen uyaranların istenilen şekilde algılanamaması kortikal görme yetersizliği; : Gözün yapısal olarak gelişmemesi, hasara uğraması, optik ya da kas sisteminde arıza olması yapısal yetersizliklerdir. Dolayısıyla, cevap C.

Az gören öğrenciler için sınıfta başka bir öğretmen bulunması, görme yetersizliği olan çocukların gelişim ve eğitimlerinde öğretmen ve ailelerine verilecek öneriler arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla, doğru cevap B.

Serebral palsi, spina bifida, omurilik yaralanmaları ve multiple sklerozis merkezî sinir sisteminden kaynaklı fiziksel yetersizliklerdendir. Kol ve bacak yokluğu ise kas ve iskelet sistemi zedelenmesinden kaynaklı fiziksel yetersizliklerdendir. Dolayısıyla, doğru cevap E.