ÇOCUK GELİŞİMİNDE ALAN ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 18

Sameroff’un Karşılıklı Etkileşim Kuramı: Gelişim çocuğun ailesi ve sosyal bağlamı tarafından ona sağlanan deneyimlerin çocukla sürekli etkileşim içinde birbirini karşılıklı etkilemesi sonucu oluştuğunu açıklayan kuramdır.

Guralnick’in Gelişimsel Sistemler Yaklaşımına göre aile ilişki yapısı; ebeveyn-çocuk ilişki kalitesi, aile liderliğinde sağlanan çocuk deneyimleri ve aile tarafından sağlanan sağlık ve güvenlik koşullarından etkilenir.

Bebeklik Dönemi (0-1 Yaş):
• Bebeğin ihtiyaçları zamanında karşılanmalıdır.
• Bebeği sevgi gösterilmelidir.
• Bebekle sıcak bir ses tonu ile konuşulmalıdır.
• Karşılıklı iletişime dayanan hoplatma, onunla konuşma, oyuncakları ile oynama gibi oyunlar oynanabilir.
• Ayrılma ve tekrar kavuşma sürecini doğru şekilde yaşatmaya çalışılmalıdır.
• Yabancılara karşı olan tepkileri anlayışla karşılanarak bebek sakinleştirilmelidir
(Avcı, 2004).

Ekzosistem çocuğu dolaylı olarak etkileyen faktörleri içeren bir sistemdir. Örneğin ailelerin iş koşulları ve üniversiteler çocukların ekzosistemini oluşturur.

Makrosistem kültür, ideoloji, tarih, çocuğa verilen değer, devlet politikaları devlet politikaları, yönetim sistemi, medya, hukuk,
Millî Eğitim Bakanlığı ve sivil toplum kuruluşları gibi unsurları içerir.

Karşılıklı Etkileşim Kuramı gelişimi bütünsel bir bakış açısıyla ele alır. Bu kurama göre çocuğun gelişimini etkileyen kültürel ortamlar, aile ortamları ve ailelerin bireysel ortamları bulunmaktadır.

Aileler danışmanlık, meslek eğitimi ya da işe yönlendirme, sosyal hizmetler, ulaşım, ebeveynlik ve çocuk gelişimi bilgisi, barınmaya dair yönlendirme, bağımlılık hizmetleri, süreli sağlık bakımı, kriz desteği, eğitim ve çocuk bakımı gibi pek çok şeye ihtiyaç duyabilir.

Orta Çocukluk (9-12 Yaş:):
• Düzenli egzersiz alışkanlığı kazandırmaya çalışılmalıdır. Bunun için düzenli olarak koşma, hızlı yürüme, yüzme, bisiklete binme gibi aktivitelere katılması teşvik
edilebilir.
• Televizyon başında geçirilen zamanı kısıtlanabilir.
• Okul sonrası açık havada oynanan oyunları desteklenebilir. (Rathus, 2008).

UNICEF günümüzde 190 ülkede faaliyet gösteren dünyadaki tüm çocukların haklarını korumak ve buna yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 1946 yılında Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Acil Yardım Fonu adıyla kurulmuştur. UNICEF çalışmalarını BM Çocuk Hakları Sözleşmesi kapsamında yürütür.  UNICEF’in yaptığı çalışmalar şu şekilde sıralanabilir:
• Kız çocuklarının eğitimini teşvik eder,
• Çocuk haklarını ve refahını uluslararası standartlara ulaştırmayı hedefler,
• Tüm çocukların ortak hastalıklarına karşı aşı olması yönünde destek verir,
• Çocukların temel ihtiyaçlarının giderilmesi, eğitimlerinin desteklenmesi, ayrımcılık yaşayan çocuk ve kadınlar için eşitliğin sağlanması için çalışmalar yapar,
• Çocukların sağlık durumları ile ilgili araştırmalar yapar,
• Ülkelere ve bölgelere göre raporlar hazırlar. Doğru cevap E'dir.

Dünya’da çocukların sağlığı, eğitimi, bakımı ve haklarını koruma konularında küresel çapta hizmet veren kurumları United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF), World Health Organization (WHO), Childwatch International Research Network (CHILDWATCH), Organisation Mondiale pour l’Education Prescolaire (OMEP) olarak sıralamak mümkündür. Türkiye’de çocuklara yönelik çalışmalar yürüten, çocukların haklarını gözeten kurumlar ise Türkiye Okul Öncesi Eğitimi Geliştirme Derneği (TOEGD), Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), KORUNCUK, Türk Pediatri Kurumu (TPK), Çocuk Gelişimi ve Eğitimcileri Derneği (ÇGE-DER) olarak sıralanabilir. Doğru cevap C'dir.

WHO; Birleşmiş Milletler komisyonu içerisinde uluslararası sağlık konusunda yönlendirme ve koordinasyon sağlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) dünyadaki tüm insanların mümkün olan en üst sağlık düzeyine ulaşmasını hedefler ve bu konuda çalışmalarını yürütmektedir. DSÖ bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan tüm hastalıklar ile mücadele eder, anne ve çocukların hayatta kalması ve sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri için çalışmalar yürütür. Ayrıca temiz su, hava ve gıda gibi temel ihtiyaçların karşılanması, ilaç ve aşıların dağıtılması için emek harcar. Yaptığı çalışmalarda öncelikli hedef çocuk ölümlerinin önüne geçmektir. Doğru cevap B'dir.

Childwatch 1993 yılında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni temel alarak çocukların refahını yükseltmek ve haklarını gözetmek ve geliştirmek amacıyla kurulmuş sivil toplum kuruluşları ağıdır. Childwatch uluslararası kuruluşlar, hükümetler ve araştırmada yer alan paydaşlarla işbirliği yaparak çocuk araştırmaları ile ilgili bilgi deneyimlerini arttırmayı hedefler. Yoksulluk, savaş, zorunlu göç, aile ve toplum şiddeti, çocuk kaçakçılığı gibi olumsuz durum ve koşullarda bulunan çocuklar hakkındaki araştırmalara önem verir. Uluslararası Çocuk Gözlem Araştırma Ağı’nın benimsediği ilkeler şunlardır;
• Çocuk araştırmaları 18 yaşın altındaki bireyleri kapsar.
• Kapsayıcı anlayış ile cinsiyet, din, dil, ırk fark etmeksizin her türlü ayrımcılıkla mücadele eder.
• Bilimin standartlarına uyma konusunda hassastır.
• Çocuk merkezli araştırmaları temel alır. Doğru cevap D'dir.

Dünyadaki tüm çocukların eğitim ve bakım haklarını savunmak ve çocukların daha kaliteli eğitim alması için çeşitli etkinliklere destek vermek OMEP’in temel görevleri arasında gösterilebilir. OMEP yaptığı çalışmaların devamlılığını sağlamak için sürdürülebilir gelişim hedefleri belirlemiştir. Bunlar; yoksulluğun önlenmesi, açlığın sıfıra indirgenmesi, sağlık ve refahın yükseltilmesi, kaliteli eğitimi ve eğitimin alt basamağı olarak erken çocukluk eğitiminin kalitesini artırma, cinsiyet eşitliği sağlama, temiz su kaynaklarına ulaşımı kolaylaştırma, sağlık önlemleri alma, ucuz ve temiz enerji kaynakları için çalışma, endüstri- yenilik ve alt yapı hizmetleri sağlama, ekonomik gelişmeye katkı sağlama, eşitsizliğin azaltılması, sürdürülebilir şehirler ve toplumlar inşa etme, sorumlu tüketim ve üretim bilinci oluşturma, su altı ve karada yaşam için gerekli becerileri edindirme, sürdürülebilir hedefler için ortaklıklar kurma olarak yer alır. UNICEF’in misyonu yaptıkları her işte çocuğun hak ve refahını gözetmektir. UNICEF bazı dezavantajlı gruplara örneğin aşırı yoksulluğun olduğu ve salgın hastalık yaşanan yerler, savaş bölgeleri ve doğal afetlere maruz kalanlara öncelik verir. UNICEF’in yaptığı çalışmalar şu şekilde sıralanabilir: Kız çocuklarının eğitimini teşvik eder, çocuk haklarını ve refahını uluslararası standartlara ulaştırmayı hedefler, çocukların temel ihtiyaçlarının giderilmesi, eğitimlerinin desteklenmesi, ayrımcılık yaşayan çocuk ve kadınlar için eşitliğin sağlanması için çalışmalar yapar. Dolayısıyla eğitimi teşvik etmek, cinsiyet eşitliği sağlamaya yönelik çalışmalar yapmak ve tüm çocukların eğitim ve bakım haklarını savunmak ortak görevleri arasında gösterilebilir. Doğru cevap C'dir.

Dernek 10 Şubat 1967’de Mürüvvet Avni Özkan tarafından kurulmuştur. 1972 yılından beri OMEP Türkiye Milli Komitesi olarak görev yapmaktadır. Dernek ülkemizde okul öncesi eğitimi geliştirerek Türk ulusuna ve insanlığa yararlı nesiller yetişmesine yardımcı olmak ve okul öncesi dönem çocuklarının yaşadıkları sorunları ortaya koymak amacı taşımaktadır. Doğru cevap A'dır.

Koruncuk Vakfı 1979 yılında gönüllü kişilerce kurulmuştur. Her çocuğun sevgi, şefkat, yeterli beslenme, sağlıklı yaşama, oyun oynama, eğitim alma haklarına sahip olması gerektiğini savunur ve bunun için çalışmalar yürütür. Vakıf; ihmal edilen, varlığı tehdit altında olan korunmaya muhtaç çocukların okul öncesi dönemden itibaren gerekli ihtiyaçlarını karşılamak için çocuk köyleri projesi yürütmektedir. Çocuk köyleri ile çocukların sağlıklı gelişimlerini sürdürebilmelerini, yeteneklerini geliştirmek için fırsatlar sunulmasını ve eğitim hakkı sağlanarak topluma yarar bireyler olarak yetiştirilmesini amaçlar. Çocuklara yapılan özverili çalışmaları sonucunda vakfa Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal konseyi tarafından Özel Danışmanlık Statüsü verilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Anne Çocuk Eğitim Vakfı tüm çocukların eşit haklara sahip olması için çalışmalar yapar. Çocukların ve ailelerin eğitim ve refahını yükseltmek amacını taşıyan ülke genelinde hizmet veren bir vakıftır. Sadece çocukların değil aynı zamanda anne ve babaların da bilinçlenmesi ve çocuklarına fayda sağlaması için çabalar. Okuma yazma bilmeyen kadınlara eğitim verilmesi, babaların aile yaşamındaki rolünde çocuk ile ilgili sorumluluk almaya teşvik edici kampanyalar, annelerin ve babaların çocukların gelişimi ile ilgili desteklenmesi için anne destek programı, baba destek programı gibi çalışmaları bulunur. Türk Pediatri Kurumu’nun amacı ise çocukların sağlığı, hastalıkları alanında yapılan epidemiyolojik çalışmaları incelemek, yayın yapmak ve desteklemektir. Doğru cevap A'dır.

ÇGE-DER’in temel aldığı ilkeler şunlardır:
Eşitlik: Herhangi bir ayrım gözetmeksizin her çocuğun mümkün olan en kaliteli hizmeti alması için çalışmalarda bulunur.
Profesyonellik: Çocuk Gelişimi alanındaki hizmetlerin kalitesini artırmak için temel ilkelerden biri profesyonelliktir. Çocuk gelişimi alanında profesyonel kişilerin mesleğin kalitesini arttıracağı varsayılmaktadır.
İşbirliği: Derneğin gerçekleştirdiği faaliyetlerde aile, sivil toplum kuruluşları ve hükûmetler ile işbirliği yapmasına önem verilir.
Ortak Hareket: Çocukların haklarının korunmasında ve eğitim hizmetlerinin sağlanmasında aynı fikirde olan kurumlar ile ortaklıklar yapmaya açıktır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Çocuk gelişimi sürdürülebilir toplumun temeli olduğunu savunulur. Bu nedenle sürdürülebilir kalkınma hedefleri için hükûmet veya diğer kurumlar ile işbirliği yapmak için hazır bulunur. Doğru cevap B'dir.

LÖSEV toplumdaki sorunları bilinçlendirme ve önlemeye yönelik çeşitli proje ve kampanyalar düzenlemektedir. Bu projelerden bazıları şu şekildedir:

El Kızından Gelinim Olsun: Sağlık Bakanlığının Üreme Sağlığı programı çerçevesinde Türkiye genelinde akraba evliliğini azaltmayı hedefler. Bu amaçla akraba evliliği yapan veya yapma düşüncesi olan kişiler ziyaret edilerek bilinçlendirilmiştir. Ayrıca ortaokul öğrencilerine akraba evlilikleri hakkında eğitimler verilmiştir.

Annemin de Yüzü Gülüyor: Proje sayesinde lösemili çocukların annelerinin bilgi ve algı düzeylerinin artırılarak farkındalığın gelişmesi ve haklarını korumaları amaçlanmıştır.

Biz de Okullu Oluyoruz: Lösemi ve kanser hastası çocukların fizyolojik ve psikolojik zorluklar ile mücadele etmesinde yardımcı olmak ve okul öncesi eğitime geçişlerini kolaylaştırmak için ‘Okul Öncesi Eğitime Özendirme Programını’ gerçekleştirmiştir.

Yaşama Sarılan Eller: Birçok kurumun destekleri ve Avrupa birliği eğitim ve gençlik programları başkanlığı ana sponsurluğunda Romanya, Macaristan, Lüksemburg, Portekiz, Polonya’daki kuruluşların katılımı ile gerçekleşmiştir. Bu proje kapsamında geleneksel sanat ve el sanatları atölyeleri organize edilmiş, grup çalışmaları ile kültürel etkileşim sağlanmıştır. Proje ile kansere karşı toplumun dikkatini çekmek amaçlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Çocukluk çağı travmaları içerisinde tekrarlanabilirliği ve çocuğa en yakınları tarafından yapılması nedeniyle tanımlanması ve tedavi edilmesi en zor olan travma şekli istismardır. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Ekolojik sistem bakış açısına göre gelişim çocuk ve çocuğun etkileşimde bulunduğu sistemler arasındaki ilişkiye göre tanımlanır (Bronfenbrenner, 1979). Buna göre cevap “D” seçeneğidir.