ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 27

Bireylerin davranışsal özelliklerini belirleyen etmeler arasında ilgi ve yetenekleri; kişilik özellikleri; bilgi, beceri, başarı ve uyumları; duygusal durumları; alışkanlıkları ve arkadaş ilişkileri ile benlik algıları gibi durumlar sayılabilir.

Birey yaşadığı değişim sürecinde sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan ailesinin ve çevresinin özelliklerinden doğrudan etkilenmektedir. Özellikle okul öncesi dönemde, çocuğun yaşamındaki en etkili sosyalleşme kurumu aile olduğundan, aileyle ilgili koşullar çocuk için daha da belirleyici olmaktadır. tek ebeveynle yaşamakta aileyle ilgili bir sosyo-kültürel özelliktir.

Bu sorunun yanıtı tek başına bir paragrafta bulunamaz. Bir değerlendirme sorusudur. Çok benzer özellikler göstermek çocukların çok boyutlu değerlendirmenin nedenlerinden biri olamaz.

Eğitimde, her bir öğrencinin ve sınıfın hazır oluş durumlarının saptanması, fiziksel ortamın, eğitim yöntemlerinin, personelin etkililik derecesinin belirlenmesi, eksikliklerin ve başarıların ortaya çıkarılması gibi çeşitli amaçlarla yapılan değerlendirme yöntemlerine gereksinim vardır. Değerlendirmede olması gereken bu çeşitlilik, her düzeydeki eğitim için gereklidir. Ancak okul öncesi eğitimde değerlendirmenin çok boyutlu olması daha kaçınılmazdır (Alkan ve Kurt, 1998). Çünkü okul öncesi dönem çocuklarının hızlı gelişmeleri, kendilerini tam ve doğru olarak ifade edememeleri ve bu yıllarda her alanda gösterecekleri gelişim özelliklerini ileriki yıllarda da kullanacak olmaları onların tam ve doğru olarak tanınmalarını ve değerlendirilmelerini gerektirmektedir (Mills, 1994).

Okul öncesi dönemde öğretmenden beklenen ve sahip olması istenen bazı özellikler vardır. Bu bağlamda okul öncesi öğretmeninden beklenen en temel nitelik çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda yeterli akademik bilgi, beceri, tutum ve yeterliğe sahip olmasıdır.

Formal değerlendirme, standart değerlendirme, geleneksel değerlendirme ya da nesnel değerlendirme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir (Özyenginer, 2006). Formal değerlendirme, öğrencilerin çeşitli alanlardaki (örneğin; bilişsel beceriler, duygusal gelişim, vb.) durumlarının, aynı yaş grubundaki diğer bireylere kıyasla nasıl olduğunu belirlemek amacıyla gerçekleştirilir.

İnformal değerlendirme, standart testler ve benzeri gelişim envanterleri ve başarı testleri dışında kalan hemen her türlü değerlendirme tipini içeren geniş bir değerlendirmedir. İnformal değerlendirme daha çok doğal ortamlarda (örneğin; sınıfta, oyun alanında, evde) ve rutin etkinlikler içinde (örneğin; grup etkinlikleri, oyun alanlarındaki sosyal etkileşim) gerçekleştirilir. Bu tür değerlendirmeler öğretim ve değerlendirme arasında doğrudan bağ kurulmasına hizmet eder.

İlgi envanterleri bireylerin hiçbir baskı veya zorlamaya maruz kalmadan herhangi bir uyarıcıyla ilgili beğenip beğenmeme, sevip sevmeme, hoşlanıp hoşlanmama, haz, keyif ve zevk alıp almama durumunu kendi özgür iradelerine göre yansıtan araçlardır.

Psikodrama, bireyin kendisini tanımayı, kendisine ve durumlara dışarıdan bakmayı, hayatın doğal seyri içinde yaşamla başa çıkma gücünü artırmayı amaçlayan bir paylaşım yöntemi olarak tanımlanabilir.

Ölçme, değerlendirmenin ön koşuludur.

Çocuklarla ilgili toplanan bilgiler sistematik biçimde kaydedilmelidir

Bireylerin fizksel ve biyolojk gelişim hızları ve özellkleri birbirnden farklıdır. Bireyin
boyu, kilosu, saç, göz ve ten rengi, cinsyeti, beden biçmi gibi özellkleri, beden yapısındaki farklılıklar olarak açıklanmaktadır

Formal degerlendirme, öğrencilerin çeşiti alanlardak (örnegn; bilişsel becerleri, duygusal gelişim,vb.) durumlarının, aynı ya grubundaki diğer bireylere kıyasla nasıl olduğunu beilrlemek amacıyla gerçekleştirilir

Standart testler: yetenek testleri, başarı testeleri, ilgi envanterleri, kişilik testleri ve tutum testleridir

Başarı testleri bireyin eğitim süreci içinde ya da belirli çevre koşulları altında ne kadar öğrendiğini ölçen testlerdir

Psikodrama, bireyin kendisini tanımayı, kendisine ve durumlara dışıarıdan bakmayı, hayatın doğal seyri içinde yaşamla başa çıkma gücünü artırmayı amaçlayan birpaylaşım yöntemi olarak tanımlanabilir

Otobiyografi Kendini anlatma teknkleri arasında yer almaktadır

Sosyometri bir grubu oluşturan bireylerin sosyal durumunu, birbirleri ile olan ilişki biçmlerini, kısaca grubun gerçek görünümü ve grup bütünlüğü hakkında objektif bilgi edinmek için en güvenilir tekniktir

Bireyi tanıma, iki yönlü düşünülmesi gereken bir kavramdır. Bu kavram bireyin hem kendini tanımasını hem de başka birisinin ya da başkalarının bireyi tanımasını ifade eder. Bireyi tanımak demek, aslında bir insanın hangi özelliklere ne derecede sahip olduğunu bilmek ve anlamak demektir. Bireyin sahip olduğu özelliklerin ayrıntılı olarak bilinmesi, bireyin kendini tanıması ve geliştirmesi için de gereklidir. Bireyler arası farklılıkları ortaya çıkarmak ve bireylerin bu farklılıkları oluşturan özellikleri açısından gelişmesine katkıda bulunmak; eğitimde, rehberlik yoluyla bireyi tanımanın temel amacıdır. Bu bağlamda bireyi tanımak için farklı nitelikler yönünden bireyler arasında var olan bireysel farklılıkları ayırt etmeye çalışan çabaların, çeşitli yaklaşımların, araç ve tekniklerin geçen yüzyılın başından itibaren hızlı bir gelişim gösterdiği görülmektedir. Bireyi tanınmanın en önemli amacı, onun gelişimine ve çevresine uyum gösterebilmesine yardımcı olmaktır. Bireyin bulunduğu eğitim ortamlarından gerektiği biçimde ve yeterli düzeyde yararlanabilmesi için de bireyi tanımak gerekmektedir. Bu, hem birey hem de bireye yardım etmeye çalışan herkes için kolaylaştırıcı bir durumdur. Çünkü her birey kendine özgü özellikleri olan, biricik ve eşi bulunmayan bir varlıktır. Bu nedenle her çocuğun kendine özgü gelişim düzeyi, gereksinimleri, sorunları, istek ve beklentileri olduğu gibi üstün ve sınırlı yönleri de vardır. Bu bağlamda bireyler arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmak ve her çocuğun bu farklılıkları oluşturan özellikleri yönünden sürekli ve bütün hâlinde gelişmesine yardım etmek, bireyi tanımanın en temel amacıdır.

Çocukları tanıma ve değerlendirme süreci; çocukların gelişimlerini değerlendirme, davranışlarının temel nedenlerini belirleme ve programı değerlendirmenin yanında aile ile iş birliği ve aileye rehberlik etme konularında da önemli katkılar sağlamaktadır. Çocukları tanıma ve değerlendirme; çocukla ilgili tüm bilgilerin objektif, esnek fakat tutarlı bir şekilde, çok çeşitli araçlar yardımıyla sistematik olarak toplama, kayıt altına alma ve bunları birbiri ile birleştirerek anlamlı ve güvenilir bir karar verme sürecidir. Hume ve Coll (2009) da değerlendirmeyi öğrenme bağlamında ele almakta ve değerlendirmeyi, öğrenmenin değerlendirilmesi, öğrenme amacıyla değerlendirme ve öğrenme olarak değerlendirme biçiminde gruplayarak açıklamaktadır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme sürecinde bilgileri uygun biçimde toplamak, verileri anlamlı şekilde analiz etmek, değerlendirmek, yorumlamak ve sentezlemek son derece önemlidir. Dolayısıyla bu süreçte göz önünde bulundurulması gereken bazı ilkeler vardır. Bu ilkeler aşağıda belirtilmiştir.